Bài 13. Điệp ngữ

KÍNH CHÀO
QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM
ĐẾN DỰ TIẾT HỌC HÔM NAY
Giáo viên: Nguyễn Thị Xuân
Trường THCS A. Yersin
1
KIỂM TRA BÀI CŨ
Điền từ vào chỗ trống để hoàn thành các câu thành ngữ.
2
- .....trắng ........ trơn : giàu có, sung sướng
- Gà ......... nuôi con : đàn ông vợ chết, nuôi con
- ...... đã đóng thuyền : chuyện đã lỡ rồi
- ….. tròn ……vuông : sinh nở an toàn
- Đèn …… trước gió : sắp chết
- Mò …… đáy ……. : việc làm khó khăn
- Lấy ……. chọi ……: hai bên không cân sức
- Thọc ….. bánh ….. : phá đám người khác
- ….. ho …….. gáy : nơi xa xôi vắng vẻ
KIỂM TRA BÀI CŨ
Điền từ vào chỗ trống để hoàn thành các câu thành ngữ.
3
- Ăn trắng mặc trơn : giàu có, sung sướng
- Gà trống nuôi con : đàn ông vợ chết, nuôi con.
- Ván đã đóng thuyền : chuyện đã dĩ lỡ rồi
- Mẹ tròn con vuông : sinh nở an toàn
- Đèn tàn trước gió : sắp chết
- Mò kim đáy bể : việc làm khó khăn
- Lấy trứng chọi đá : hai bên không cân sức
- Thọc gậy bánh xe : phá đám người khác
- Khỉ ho cò gáy : nơi xa xôi vắng vẻ
KIỂM TRA BÀI CŨ
Điền từ vào chỗ trống để hoàn thành các câu thành ngữ.
4
Kiểm tra bài cũ
Câu 2 :Nhìn hình, đoán thành ngữ và giải thích nghĩa của thành ngữ vừa đoán.
?
Gạo

5
Nhìn hình đoán thành ngữ

Gạo
Chuột sa chĩnh gạo
-> Rất may mắn, gặp được nơi sung sướng, đầy đủ, nhàn hạ
Nước mắt cá sấu
 Sự giả tạo, giả vờ tốt bụng, nhân từ của những kẻ xấu.
6
ĐIỆP NGỮ
Tiết 55
7
Ở khổ thơ đầu và khổ thơ cuối trong bài Tiếng gà trưa có những từ ngữ nào được lặp đi lặp lại ?
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ :
8
1.Khổ đầu
“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục… cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ…”
- Lặp lại từ nghe : Nhấn mạnh cảm giác của người chiến sĩ khi nghe tiếng gà trưa.
2.Khổ cuối
“…
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.”
-Lặp lại từ vì: Nhấn mạnh nguyên nhân chiến đấu của người chiến sĩ.
9

Gây cảm giác nặng nề, trùng lặp, rườm rà.
L?i l?p
Cô giáo em rất đẹp. Cô giáo em hiền dịu. Cô giáo có mái tóc đen nhánh. Cô giáo em hay quan tâm tới các bạn
3.“ …Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động! Tre, anh hùng chiến đấu! ”…
( Cây tre Việt Nam- Thép Mới)
Nhấn mạnh vai trò của cây tre.
10
Bài 3 (SGK 153)
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng.
Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em.
Không biểu cảm, làm câu văn rườm rà, không cần thiết.-> Lỗi lặp từ
11
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Trên mảnh vườn ấy, em trồng rất nhiều loài hoa như: cúc, thược dược, đồng tiền, hồng và cả lay ơn nữa. Ngày quốc tế phụ nữ, em hái hoa tặng mẹ và chị…
Sau nhà em có một mảnh vườn. Trên đó, em trồng rất nhiều loài hoa. Chao ôi ! nào là cúc, nào là thược dược, nào là đồng tiền, rồi hoa hồng và cả lay ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa tặng mẹ và chị …
Diễn đạt thông thường:
Diễn đạt có nghệ thuật:
Diễn đạt mắc lỗi:


Luyện tập
BT.3
Chữa lỗi
diễn đạt
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em.
12
II. Các dạng điệp ngữ :

Điệp ngữ có mấy dạng ?
13
a. Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ :
“Cục ... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
- Các từ ngữ được điệp sắp xếp giãn cách nhau.
- Tạo ấn tượng nổi bật và tạo tính nhạc
 Điệp ngữ cách quãng
II. Các dạng điệp ngữ :
14
II. Các dạng điệp ngữ :
b. Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách trắng mở tung trắng cả rừng chiều
....
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu sa
Thương em, thương em, thương em biết mấy
( Phạm Tiến Duật )
Từ ngữ được điệp sắp xếp liên tiếp với nhau.
Tạo ấn tượng mới mẻ, tăng tiến
 Điệp ngữ nối tiếp
15
c. Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai ?
Từ ngữ được điệp nằm cuối câu trên chuyển xuống đầu câu dưới liền kề với nó.
Làm cho câu văn, câu thơ liền nhau nhằm khắc sâu,gây ấn tượng.
 Điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng )
II. Các dạng điệp ngữ :
16
Võng mắc chông chênh đường xe chạy
Lại đi, lại đi trời xanh thêm.
(Phạm Tiến Duật)
Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Chinh phụ ngâm – Đoàn Thị Điểm)
Thoắt cái, lá vàng rơi trong khoảng khắc mùa thu. Thoắt cái, trắng long lanh một cơn mưa tuyết trên những cành đào, lê, mận. Thoắt cái, gió xuân hây hẩy nồng nàn với những bông hoa lay ơn màu đen nhung hiếm quý. Sa Pa quả là món quà tặng diệu kì thiên nhiên dành cho đất nước ta.

(Đường đi Sa Pa – Nguyễn Phan Hách)
a)
b)
c)



Điệp ngữ
nối tiếp
Điệp ngữ
cách quãng
Điệp ngữ
Vòng

Các dạng điệp ngữ
17
=> Nhấn mạnh âm thanh của tiếng sáo.

1. Sáo kêu vi vút trên không
Sáo kêu dìu dặt bên lòng Hồng quân.
(Tố Hữu)
BÀI TẬP NHANH
- Em hãy xác định điệp ngữ và chỉ ra tác dụng của điệp ngữ trong các VD sau ?
18

2. Hồ Chí Minh muôn năm !
Hồ Chí Minh muôn năm !
Hồ Chí Minh muôn năm !
Phút giây thiêng liêng Anh gọi Bác ba lần.
( Hãy nhớ lấy lời tôi- Tố Hữu)
=>Nhấn mạnh sự xúc động của anh Trỗi về Hồ Chủ Tịch
19
GHI NHỚ
Điệp ngữ có nhiều dạng : điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng ).
20
21
22
Luyện tập
III.
23
BT 1 (SGK/T153) : Tìm điệp ngữ và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì ?
Một dân tộc đã gan góc chống lại ách nô lệ của Pháp hơn
tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về
phe Đồng minh chống phát-xít mấy năm nay, dân tộc đó
phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập !
( Hồ Chí Minh )
Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Trông trời, trông đất, trông mây
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng
( Ca dao )
THẢO LUẬN
24


Tìm điệp ngữ và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì ?
Một dân tộc đã gan góc chống lại ách nô lệ của
Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan
góc đứng về phe Đồng minh chống phát-xít mấy
năm nay, dân tộc đó phải được tự do !
Dân tộc đó phải được độc lập !
( Hồ Chí Minh )
Nhấn mạnh dân tộc Việt Nam đã anh dũng
đấu tranh chống kẻ thù nay phải được độc lập, tự do.
25
Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Trông trời, trông đất, trông mây
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng
( Ca dao )
Nhấn mạnh công viêc và nỗi lo toan của người nông dân (họ luôn trông chừng thời tiết, mong cho mưa thuận gió hòa để lúa được trúng mùa)
26
Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.
( Khánh Hoài)
BT 2: Tìm điệp ngữ và cho biết dạng điệp ngữ trong các ví dụ sau.
- xa nhau
 điệp ngữ cách quãng
- một giấc mơ
 điệp ngữ chuyển tiếp
THẢO LUẬN CẶP ĐÔI
27
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
( Hồ Chí Minh )
Lồng  điệp ngữ cách quãng
- Chưa ngủ  điệp ngữ chuyển tiếp
28
Ai xuống Long Xuyên, ai lên Châu Đốc
Ai về Ba Chúc, ai qua Tân Châu
An Giang nghĩa nặng tình sâu
Đi đâu cũng nhớ nhịp cầu quê hương.
( Ca dao )
Ai  điệp ngữ cách quãng
29
Yêu, yêu, yêu mãi thế này
Tôi như một kẻ sa lầy trong yêu
Cao bao nhiêu, thấp bao nhiêu
Một, hai, ba, bốn, năm chiều rồi thôi.
( Nguyễn Bính )
Yêu  điệp ngữ nối tiếp, cách quãng
- Bao nhiêu  điệp ngữ cách quãng
30

Những lúc say sưa cũng muốn chừa
Muốn chừa nhưng tính lại hay ưa
Hay ưa nên nỗi không chừa được
Chừa được nhưng mà cũng chẳng chừa
( Nguyễn Khuyến )
Muốn chừa, hay ưa, chừa được
 Điệp ngữ chuyển tiếp
31
4/ Viết đoạn văn ngắn có dùng điệp ngữ.
Kể từ khi thành lập năm 1698, tính đến nay, thành phố Sài Gòn đã có 315 năm tuổi. Thành phố Sài Gòn thời Mỹ ngụy có biệt danh là Hòn ngọc viễn đông. Năm 1975, thành phố được đổi tên là thành phố Hồ Chí Minh. Đã 38 năm sau ngày giải phóng, thành phố ngày một đi lên xứng đáng là thành phố công nghiệp hiện đại nhất cả nước.
32
33
CỦNG CỐ
- Điệp ngữ là gì ?
Nêu tác dụng của điệp ngữ ?
Điệp ngữ có mấy dạng ? Cho ví dụ .
Phân biệt điệp ngữ với lỗi lặp từ
34
DẶN DÒ
- Viết đoạn văn ngắn có dùng điệp ngữ.
- Nhận xét về cách sử dụng điệp ngữ trong đoạn văn đã viết
- Sọan bài : Luyện nói : phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
Xem, trả lời các câu hỏi SGK/154155

+ Tổ 1: Lập dàn ý và viết bài : Cảm nghĩ về bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh
+ Tổ 2: Lập dàn ý và viết bài : Cảm nghĩ về bài thơ : “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh” của Lí Bạch
+ Tổ 3: Lập dàn ý và viết bài : Cảm nghĩ về câu ca dao “ Công cha như núi ngất trời…” ( Trang 35/sgk)
+ Tổ 4: Lập dàn ý và viết bài : Cảm nghĩ về bài thơ “ Rằm tháng giêng” của Hồ Chí Minh
-Các em làm vào vở, đọc thuộc, tập trình bày trước lớp.
35
Giờ học kết thúc.
Trân trọng cám ơn quí thầy cô và các em.
36