Bài 13. Điệp ngữ

Chúc các em học tập
tốt đạt nhiều điểm
chín, mười.
KIỂM TRA BÀI CŨ
a/ Lời nặng tiếng…
b/ Tham phú phụ…
c/ … nhà … ngõ.
d/… nắng, chiều…
e/ Bên trọng, bên…
g/ Chạy … chạy…
BT 1:
Hãy điền vào những
chỗ còn để trống để
hoàn chỉnh từng
thành ngữ sau ®©y?
nhẹ
bần
Gần
xa
Sáng
mưa
sấp
ngửa
khinh
BT 2: Tìm thành ngữ được Tam nguyên Yên Đổ vận dụng trong bài thơ “Bạn đến chơi nhà”đã học.
Đầu trò tiếp khách trầu không có
Miếng trầu là đầu câu chuyện
Vườn rộng rào thưa khó đuổi gà
Đuổi gà cho qua đám giỗ
Ngữ văn - Tiết 55 Điệp ngữ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ
* Ví dụ (SGK)
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
Cục .cục tác cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.

Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
ổ trứng hồng tuổi thơ
(Xuân Quỳnh)
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
Cục .cục tác cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.

Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
ổ trứng hồng tuổi thơ

Có những từ ngữ nào
được lặp đi lặp lại
trong hai khổ thơ trên?
Có tác dụng gì?
Làm nhấn mạnh cảm giác của tác giả khi nghe tiếng gà nhảy ổ: tiếng gà bình dị, thân thương không chỉ được cảm nhận bằng thính giác mà bằng cả tâm hồn, làm xao động lòng người, làm dịu bớt cái nắng trưa gay gắt, xua tan những mệt mỏi của người chiến sĩ và đánh thức cả những kỉ niệm tuổi thơ hồn nhiên tươi đẹp.
Nhấn mạnh nguyên nhân chiến đấu của người chiến sĩ: chiến đấu vì Tổ quốc, vì xóm làng, vì người bà yêu kính, vì tiếng gà thân thuộc của tuổi thơ. Tình cảm gia đình đã làm sâu sắc thêm tình yêu đất nước của người chiến sĩ.
Trong bài thơ "Tiếng
gà trưa" Còn có câu thơ
nào cũngđược lặp đi
lặp lại? tácdụng của
nó?
=>Câu thơ "Tiếng gà trưa" được lặp lại 4 lần ở đầu các khổ thơ đem lại một hiệu quả NT lớn: Mỗi lần nhắc lại gợi ra một h/a trong kỉ niệm thời tuổi thơ, nó như một sợi dây liên kết các h/a ấy lại vừa như điểm nhịp cho dòng cảm xúc của n/v trữ tình.
Những từ ngữ được
lặplại như trên gọi là điệp
ngữ. Em hiểu thế nào là
phép điệp ngữ?
Ngữ văn - Tiết 55 Điệp ngữ
I. DI?P NG? V� T�C D?NG C?A DI?P NG?

- Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.

Tìm điệp ngữ trong đoạn trích sau và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Bài tập1.a
a/ Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay,
dân tộc đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập !

"một dân tộc đã gan góc" lặp lại 2 lần: nổi bật phẩm chất kiên cường của dân tộc trong sự nghiệp chiến đấu chống giặc ngoại xâm, chống phát xít.
"Dân tộc đó phải được" lặp lại 2 lần: khẳng định một cách hùng hồn quyền được hưởng tự do và độc lập của dân tộc ta.
- "Năm nay" lặp 2 lần: nhấn mạnh thời gian được nói đến.
*Bài tập 3 ( SGK)
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay-ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em…

Việc lặp đi lặp lại một số
từ ngữ trong ĐV trên có
tác dụng biểu cảm
hay không? Vì sao?
Có nhiều từ ngữ được lặp lại
mà không có tác dụng biểu cảm
? Qua ví dụ này, em rút ra được lưu ý gì?
Ngữ văn - Tiết 55 Điệp ngữ
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ

- Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
* Lưu ý: Cần phân biệt điệp ngữ mang giá trị chân chính là một biện pháp tu từ với sự lặp lại từ ngữ không cần thiết làm câu văn rườm rà, không mang một giá trị nào cả.

II. Các dạng điệp ngữ
So sánh điệp ngữ ở khổ thơ đầu bài Tiếng gà trưa với điệp ngữ trong hai đoạn thơ sau? Tìm đặc điểm của mỗi dạng?
II. CÁC DẠNG ĐiỆP NGỮ
a/ Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
(Phạm Tiến Duật)
b/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm)
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
Cục .cục tác cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.
CÁCH
QUÃNG

NỐI
TIẾP
CHUYỂN
TiÕp
(VÒNG)
C ó mấy dạng điệp ngữ? đó là những dạng nào?
Ngữ văn- Tiết 55 Điệp ngữ
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ

- Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
* Lưu ý: Cần phân biệt điệp ngữ mang giá trị chân chính là một biện pháp tu từ với sự lặp lại từ ngữ không cần thiết làm câu văn rườm rà, không mang một giá trị nào cả.

II. Các dạng điệp ngữ

- Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp,
điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)

Bài tập 2 (SGK)
Tìm điệp ngữ trong đoạn văn
sau và nói rõ đấy là những
dạng điệp ngữ gì?


Vậy mà giờ đây, anh em tôi phải sắp xa nhau.Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.
(Khánh Hoài)

ĐN CáCH
QU�NG
ĐN
CHUY?N
TI?P

Ngữ văn- Tiết 55 Điệp ngữ
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ

- Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
* Lưu ý: Cần phân biệt điệp ngữ mang giá trị chân chính là một biện pháp tu từ với sự lặp lại từ ngữ không cần thiết làm câu văn rườm rà, không mang một giá trị nào cả.

II. Các dạng điệp ngữ
- Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)
* Ghi nhớ (SGK)
III. LuyÖn tËp:
* Bµi tËp 1(SGK)
b/ Người ta đi cấy lấy công,
Tôi đây đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.
(Ca dao)
III. LuyÖn tËp:
Tìm điệp ngữ trong đoạn trích sau và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
=>ĐN có tác dụng diễn tả nỗi lo lắng nhiều mặt, triền miên của người nông dân thời xưa.
Bài tập 3:
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều loài hoa: hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng, cả hoa lay-ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa tặng mẹ và chị em…

Em sẽ sửa lại
đoạn văn trên
như thế nào
cho hợp lý?

Sửa lại:
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay-ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em…

III. LuyÖn tËp:
* Bµi tËp 4 (SGK)
ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông ®iÖp ng÷. Trao ®æi bµi viÕt víi c¸c b¹n kh¸c. Nªu nhËn xÐt vÒ c¸ch dïng ®iÖp ng÷ trong bµi cña b¹n
* HS lµm viÖc theo nhãm bµn trong 5 phót.
Đoạn văn tham khảo:
"Buổi sáng mùa hè, sân trường tràn ngập sắc nắng. Nắng nhảy nhót trên những tán lá, nắng nhuộm vàng những sắc hoa, nắng đậu trên vai áo của cô, của bạn. Nắng làm bừng sáng lớp học, bừng sáng những gương mặt học trò."
- Điệp ngữ : nắng, bừng sáng -> nhấn mạnh vẻ đẹp sinh động và tác dụng của nắng trong buổi sáng màu hè.
BT nhà: Phát hiện và xác định kiểu điệp ngữ trong từng bài ca dao sau:
a/ Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng, lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
b/ Trèo lên cây bưởi hái hoa
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc
Em có chồng rồi anh tiếc lắm thay...
IV.Hướng dẫn HS chuẩn bị bài ở nhà
Chào
các
em !
GV �Ìo Th� Thanh Mai
1/ Chú trọng xác định các kiểu điệp ngữ.
2/ Có ý thức vận dụng điệp ngữ vào viết văn nhất là văn biểu cảm.
3/ Phân biệt điệp ngữ với lỗi lặp từ.
4/ Chuẩn bị luyện nói: Chọn đề, làm dàn ý, tập nói.
5/ Sưu tầm các bài thơ lục bát có giá trị để giới thiệu cùng nhau trong tiết LUYỆN TẬP LÀM THƠ LỤC BÁT.