Bài 13. Điệp ngữ

Tiết 55
Điệp ngữ
VD 1:
"Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
:Cục ...cục tác cục ta"
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
.......
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
ổ trứng hồng tuổi thơ "

? Tìm những từ ngữ được lặp đi lặp lại và cho biết lặp như vậy có tác dụng gì?
- Nhấn mạnh cảm giác khi nghe tiếng gà trưa .
- Nhấn mạnh nguyên nhân chiến đấu của người chiến sĩ
Ghi nhớ :
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu)để làm nổi bật ý gây cảm xúc mạnh.Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ,từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ
VD 2:
Dưới bóng tre của ngàn xưa thấp thoáng mái đình mái chùa cổ kính. Dưới bóng tre xanh, ta giữ gìn một nền văn hoá lâu đời. Dưới bóng tre xanh từ lâu người Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng khai hoang.
(Thép Mới)
VD3:
Quê hương là gì hở mẹ
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều
(Đỗ Trung Quân)
Cấu tạo của điệp ngữ

Là 1 từ
Là 1 cụm từ
Là 1 câu
Là 1 đoạn



Câu hỏi thảo
Trong 2 đoạn văn sau có những từ ngữ nào được lặp lại? Việc lặp lại các từ ngữ ấy có phải là điệp ngữ không? Vì sao?
Đoạn văn 1
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa.
Đoạn văn 2
Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào. Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ nhàng dắt tay em Thuỷ:
- Đi thôi con.
Đoạn văn 1:
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa.
? Lặp lại từ ngữ làm cho đoạn văn trở nên rườm rà, tạo cảm giác đơn điệu? Lỗi lặp
Đoạn văn 2:
Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào. Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ nhàng dắt tay em Thuỷ:
- Đi thôi con.
? Từ ngữ được lặp lại làm cho các câu văn liên kết với nhau chặt chẽ ? Phép lặp
Cần phân biệt
+ Lỗi lặp
+ Phép lặp
+ Điệp ngữ
1 - Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy
2 - Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai
3- Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ
Cục cục tác cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe gọi về tuổi thơ
? Tìm điệp ngữ trong các câu trên và nhận xét về vị trí các điệp ngữ.
Các dạng điệp ngữ
Nối tiếp
Chuyển tiếp
Cách quãng
-Tạo ấn tượng mới mẻ
-Có tính tăng tiến

Làm câu thơ tuôn trào như đợt sóng
Gây ấn tượng nổi bật.
-Làm nổi bật ý
- Gây cảm xúc mạnh


Tìm điệp ngữ trong các câu sau, chỉ rõ đó là dạng điệp ngữ nào và cho biết tác dụng?
Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Cú th? xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.

Điệp ngữ
Xa nhau: Diệp ngữ cách quãng
Một giấc mơ thôi: Diệp ngữ chuyển tiếp




T¸c dông
DiÔn t¶ nçi buån s©u th¼m, tr¹ng th¸i thÊt väng b¬ v¬ cña ng­êi anh, ®ång thêi thÓ hiÖn nçi kh¸t väng vÒ sù xum häp
T×nh c¶m anh em ch©n thµnh, s©u nÆng.

Khái niệm
Tác dụng
Cấu tạo
Các dạng điệp ngữ
Điệp ngữ
Tìm điệp ngữ trong những câu sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời trông đất trông mây,
Trông mưa , trông gió, trông ngày, trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời yên bể lặng mới yên tấm lòng.
Bài tập 1
Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Trông trời trông đất trông mây
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm
Trời yên bể lặng mới yên tấm lòng
Điệp từ trông được nhắc lại 9 lần:
Thể hiện nỗi lo lắng nhiều bề và sự cầu mong mưa thuận gió hoà của người nông dân trong công việc cày cấy.
Góp phần tạo nên âm điệu thiết tha đằm thắm của bài ca dao.

Cho hai câu thơ sau:
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Tìm điệp ngữ trong câu thơ trên và nêu rõ tác dụng
Điệp ngữ :Từ " lồng"
Tác dụng: vừa có giá trị nhân hoá vừa có giá trị tạo hình làm cho cảnh vật có đường nét, có tầng bậc, hình ảnh đan lồng, lung linh,giao hoà, quấn quýt.
Bài tập 2

"Phía sau nhà em có một mảnh vườn.Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em..
Bài tập 3: Em hãy chữa lại đoạn văn sau cho hay hơn
"Phía sau, nhà em có một mảnh vườn trồng rất nhiều loài hoa.Hoa cúc,hoa thược dược. hoa đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa tặng mẹ, tặng chị ...."
Viết một đoạn văn 5 câu về chủ đề mùa thu trong đó có sử dụng điệp ngữ.
- Học sinh làm ra phiếu bài tập