Bài 13. Điệp ngữ

Chào mừng quý thầy cô
về dự chuyên đề.
Giáo án Ngữ văn 7
Chuyeân ñeà :
Sử dụng
phương pháp đàm thoại (vấn đáp)
vào phân môn Tiếng việt.
Tuần 14 - Tiết 55
Điệp ngữ
Giáo viên minh hoạ: Trần Kim Phượng
Kiểm tra bài cũ:
=> "văn võ song toàn" làm vị ngữ; có tài cả văn lẫn võ.
2/ Trong câu, thành ngữ được sử dụng như thế nào?
3/ Xác định vai trò ngữ pháp và giải thích nghĩa của thành ngữ trong câu sau:
Nguyễn Trãi, người anh hùng của dân tộc, văn võ song toàn.
1/ Thành ngữ là gì? Đặt câu có sử dụng thành ngữ?
Giới thiệu bài:
Tìm từ ngữ được lặp trong đoạn văn sau và cho biết việc lặp lại có tác dụng gì không? Vì sao?
Gáy báo sáng xong, gà trống đi tìm mồi. Gà trống bới được hai con giun. Gà trống chia cho chị mái mơ. Gà trống thật tốt bụng.
"Gà trống" được lặp lại 4 lần, không có tác dụng mà làm cho câu văn thêm rườm rà, nặng nề.
**Vậy làm thế nào để việc lặp lại từ ngữ có tác dụng khi viết văn hôm nay chúng ta cùng đi vào tìm hiểu bài: " Điệp ngữ"
Bài 13
Tuần 14 - Tiết 55
Điệp ngữ
I/ Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
* Đọc lại khổ thơ đầu và cuối bài thơ " Tiếng gà trưa" của Xuân Quỳnh?
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ.
Tiếng gà ai nhảy ổ:
"Cục. cục tác cục ta"
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi , cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
Hai khổ thơ :
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ.
Tiếng gà ai nhảy ổ.
"Cục.. cục tác cục ta"
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi , cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
Lặp lại để nhấn mạnh ý nhằm gây ấn tượng sâu sắc, gợi những cảm xúc trong lòng người đọc một cách mạnh mẽ.
Hai khổ thơ :
*Tìm trong hai khổ thơ trên từ ngữ được lặp lại và tác dụng của việc lặp lại ấy?
Tìm từ, ngữ được lặp lại trong đoạn văn sau? Cho biết tác dụng của việc lặp lại ấy?

Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Phút giây thiêng Anh gọi Bác ba lần.
( Tố Hữu )
Lặp cả câu=> nhấn mạnh ý gây cảm xúc mạnh me.�
Thế nào là điệp ngữ ?
Điệp ngữ là biện pháp lặp lại từ ngữ ( hoặc cả một câu ) để làm nổi bật ý , gây cảm xúc mạnh.
Ghi nhớ :
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ ( hoặc cả một câu ) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
1/Trong các câu sau, câu nào sử dụng điệp ngữ, câu nào là lỗi từ lặp?
a/ Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.
2/Cảm xúc của em khi đọc hai câu trên như thế nào?
b/ Con bò đang gặm cỏ thấy người đi đến con bò chợt ngẩng lên rồi con bò rống ò.ò.
Điệp ngư,�
ý được nhấn mạnh, giọng điệu nhịp nhàng
Lỗi lặp từ,
tạo cảm giác rườm rà, nặng nề.
Điệp ngữ là một phương tiện biểu cảm.
Bài tập nhanh
1/Tìm từ, ngữ được lặp lại trong đoạn văn sau? Cho biết tác dụng của việc lặp lại ấy?
Cái cảnh trăng tròn, gió mát, hồ lặng, trời xanh của trung thu làm cho các cháu vui cười hớn hở. Các cháu vui cười hớn hở, Bác Hồ cùng vui cười hớn hở với các cháu.
( Hồ Chí Minh)

"Các cháu vui cười hớn hở " ( lặp 3 lần)=> Làm nổi rõ tình cảm vui vẻ, phấn khởi của các em và của Bác Hồ trong đêm trăng trung thu.
2/ Em có nhận xét gì về số lượng từ ngữ được lặp lại trong các ví dụ trên?
Chú ý: Điệp ngữ có khi là một từ ( điệp từ)�, một cụm từ ( điệp ngữ), một câu ( điệp câu),
Điệp một đoạn ( điệp khúc)
=> Đoạn đầu và cuối trong bài thơ " Lượm" của Tố Hữu.
3/Tìm bài thơ lặp lại cả đoạn mà em đã học ở lớp 6 ? Hãy đọc lại đoạn thơ ấy?
............
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng.
............
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng.
.............
II/ Các dạng điệp ngữ:
Tìm điệp ngữ và nhận xét cách tạo điệp ngữ của tác giả trong các đoạn thơ sau?
Nghe xao động nắng trưa.
Nghe bàn chân đỡ mỏi.
Nghe gọi về tuổi thơ. ( Tiếng gà trưa )
b. Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu.
Cô gái ở Thạch Kim, Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung tăng cả rừng chiều. (Phạm Tiến Duật)
c. Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy,
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu.
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? ( Sau phút chia ly )
Thảo luận nhóm: 2 phút.
Nhóm 1: câu a. Nhóm 2: câu b
Nhóm 3: câu c
Nghe xao động nắng trưa.
Nghe bàn chân đỡ mỏi.
Nghe gọi về tuổi thơ. ( Tiếng gà trưa )
Điệp ngữ cách quãng.
b. Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu.
Cô gái ở Thạch Kim, Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung tăng cả rừng chiều. (Phạm Tiến Duật)
Điệp ngữ nối tiếp
c. Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy,
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu.
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? ( Sau phút chia ly )
Điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng )
Điệp ngữ có các dạng nào?
Ghi nhớ :
Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng )
III- LUYỆN TẬP
Bài 1/ 153
Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì ?
Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phía phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!
Ca ngợi sự gan góc chống kẻ thù bền bỉ và quyết liệt của dân tộc Việt Nam, khẳng định quyền xứng đáng được hưởng tự do, độc lập
Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.
( Ca dao )
"Đi cấy": biểu hiện sự lo lắng cho công việc .
"Trông": thể hiện sự hy vọng vào ngày thu hoạch.
Bài 2: Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những điệp ngữ gì?
Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.
Xa nhau
Một giấc mơ
Điệp ngữ cách quãng
Điệp ngữ chuyển tiếp
Bài 3: Tìm từ ngữ lặp lại trong đoạn văn sau đây, việc lặp lại từ ngữ ấy có tác dụng biểu cảm hay không?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loại hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em.
Lặp từ vụng về, tạo cảm giác rườm rà, nặng nề.
Em hãy chữa lại đoạn văn trên cho tốt hơn?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Ở đó, em trồng rất nhiều loại hoa. Nào là hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa tặng mẹ và tặng chị.
Làm việc cá nhân: 2 phút.
Hết giờ ! 1 phút 2 phút
Bài 4
* Hãy viết một đoạn văn ngắn ( 4- 5 câu) có sử dụng điệp ngữ với chủ đề:
* Thảo luận nhóm ( 3 phút).
* Nêu nhận xét về cách dùng điệp ngữ trong bài của bạn ?
CỦNG CỐ BÀI
1. Từ bài tập trên em hãy nhắc lại thế nào là điệp ngữ ?
2. Có các dạng điệp ngữ nào ?
3. Sử dụng điệp ngữ đúng chỗ có tác dụng gì ?
DẶN DÒ
Học bài
Chuẩn bị : Luyện nói : Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học ( đề bài theo sách giáo khoa )
Tiết học đến đây kết thúc.

Chúc các em thành công trong việc vận dụng phép điệp ngữ khi tạo lập văn bản.
Chân thành cảm ơn quý Thầy Cô đã tham dự chuyên đề hôm nay!
Chân thành cảm ơn quý Thầy Cô đã tham dự chuyên đề hôm nay!