Bài 13. Điệp ngữ

Kính chào các thầy cô giáo và các em đến với tiết Ngữ Văn 7
Kiểm tra bài cũ:
Thế nào là thành ngữ? Sử dụng thành ngữ như thế nào?
2. Giải nghĩa các thành ngữ sau:
Một nắng hai sương.
b. Tắt lửa, tối đèn.
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
Em hãy chỉ ra những từ ngữ nào được lặp lại trong hai đoạn thơ sau?
Trên đường hành quân xa
Dừng chân trên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
‘’Cục…cục tác cục ta’’
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.
Trên đường hành quân xa
Dừng chân trên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
‘’Cục…cục tác cục ta’’
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
Sự lặp lại đó có tác dụng gì?
Điệp từ “nghe” gợi âm thanh của tiếng gà, gợi về quá khứ của tuổi thơ.
Điệp từ “vì” thể hiện sự quyết tâm giết giặc của người chiến sĩ.
Vậy khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ(hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ.

Vậy thế nào là điệp ngữ ?
Ghi nhớ:
Sgk
II. Các dạng điệp ngữ:
a)Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
(Phạm Tiến Duật)
b)Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
Câu hỏi thảo luận: Em hãy so sánh điệp ngữ trong bài "Tiếng gà trưa” với hai đoạn thơ trên để chỉ ra sự khác nhau giữa các dạng điệp ngữ?
Trong bài “Tiếng gà trưa” là dạng điệp ngữ cách quãng.
Trong câu (a) là điệp ngữ nối tiếp.
Trong câu (b) là điệp ngữ vòng.
Vậy điệp ngữ có mấy dạng, đó là những dạng nào ?
Ghi nhớ:
Sgk
Chỉ ra các dạng điệp ngữ trong các ví dụ sau:
“Áo em thoang thoảng hương cau
Áo em say đắm một màu trầm hương
Áo em ngày nhớ đêm thương
Áo em chín nắng mười sương anh chờ.”
( Xuân Diệu)
Ai ơi còn nhớ ai không
Trời mưa một mảnh áo bông che đầu
Nào ai có tiếc ai đâu
Aó bông ai ước khăn đầu ai khô
III. Luyện tập:
Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!
Điệp ngữ:
Một dân tộc đã gan góc (2 lần)
Dân tộc đó phải được (2 lần)
Tác dụng:Ý chí gang thép giành độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam.
Khẳng định dân tộc ta phải được tự do và độc lập.
Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề,
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.
Điệp ngữ <> có ý nhấn mạnh vai trò của nhà nông khi phải dựa vào trời đất, dựa vào sức lao động của mình.
Bài tập 2:
Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những dạng điệp ngữ gì ?
Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi.
Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ, một giấc mơ thôi.
( Khánh Hoài)

- ( xa nhau- xa nhau) là điệp ngữ cách quãng.
- ( một giấc mơ) là điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng).
Cảm ơn các thầy cô giáo
và các em.
Chúc các em học sinh chăm ngoan, học tốt !