Bài 13. Điệp ngữ

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP MÔN NGỮ VĂN
GV: TRẦN THỊ LỆ MỸ
TỔ: VĂN- SỬ
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Thế nào là thành ngữ? Cho ví dụ minh họa và giải nghĩa thành ngữ ấy?
Tiết 55:
ĐIỆP NGỮ
I. Tìm hiểu chung
1. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ
Xét VD:
? Trong khổ thơ dưới đây có những từ ngữ nào được lặp đi lặp lại nhiều lần?
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục…cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
…
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
b.Ghi nhớ 1:
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng những biện pháp lặp lại từ ngữ( hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
2. Các dạng điệp ngữ
Xét VD:
? Quan sát ví dụ em có nhận xét gì về cách sắp xếp các điệp ngữ “nghe”, “vì”, “tiếng gà trưa”?
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục…cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.
(Xuân Quỳnh)


? Hãy xác định điệp ngữ ở ví dụ sau và cho biết điệp ngữ đó thuộc dạng nào?

Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim, Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
( Phạm Tiến Duật)
Thảo luận nhóm 3 phút:
? Xác định điệp ngữ có trong đoạn thơ và cho biết cách sắp xếp điệp ngữ trong đoạn thơ này có gì khác so với đoạn thơ của Phạm Tiến Duật?

Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
( Đoàn Thị Điểm (?))
b. Ghi nhớ 2
Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng)
Bài 1:

Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì.
Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay,
dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập !
( Hồ Chí Minh)
Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng
( Ca dao)
Bài 2:
Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những dạng điệp ngữ gì.
Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.
( Khánh Hoài)
Bài 3:

Theo em, trong đoạn văn sau đây, việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm hay không?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa.
Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược.
Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng.
Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà tặng mẹ em.
Em hái hoa tặng chị em…
Sửa lại:
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em dành khu đất ấy để trồng các loại hoa: hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay ơn nữa. Ngày Quốc tế phụ nữ, em hái chính những bông hoa ấy để tặng chị và mẹ của em.
III. Dặn dò
Học bài
Hoàn thành bài tập vào vở
Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng điệp ngữ
Chuẩn bị bài: Chơi chữ