Bài 13. Điệp ngữ

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo đến thăm lớp, dự giờ.
Di?p ng?
Tiết 55
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ
1. Ví Dụ

a,Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ: “Cục, cục tác… cục ta” Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ… (Xuân Quỳnh)
Nghe
Nghe
Nghe
b, Thấy thuyền còn đi quá chậm, vua đứng trên mũi thuyền kêu lớn:
- Cho gió to thêm một tí! Cho gió to thêm một tí!
(Truyện cổ tích Trung Quốc)
- Cho gió to thêm một tí! Cho gió to thêm một tí!
- Từ ngữ được lặp lại ở ví dụ trên:
+ từ “nghe”
+ cụm từ “Cho gió to thêm một tí!”
- Ý nghĩa cần nhấn mạnh:
+ Từ “nghe” được nhấn mạnh cảm xúc tâm tư của người lính trẻ khi thấy âm thanh tiếng gà trưa, người lính không chỉ nghe bằng thính giác mà còn bằng cả cảm giác, tâm hồn.
+ Cụm từ “Cho gió to thêm một tí!”  nhấn mạnh tính tham lam của tên vua, qua mức yêu cầu tăng dần.
2. Nhận xét
“Cho gió to thêm một tí!
nghe
“Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em.”
Đoạn văn mắc lỗi lặp (Bài tập3 SGK)
Từ ngữ được lặp lại nhằm nhấn mạnh ý gây cảm xúc cho người đọc là điệp ngữ. Cách lặp lại từ ngữ giống như vậy là phép điệp ngữ.
* Từ ngữ được lặp lại khiến đoạn văn rườm rà lủng củng  lỗi lặp.
“Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em.”
Đoạn văn được sửa lại như sau:
“Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều loài hoa: hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền... Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa để tặng mẹ và chị của mình.”
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ ( hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp như vậy gọi là phép điệp ngữ. Từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
3. Ghi nhớ 1:
Tìm những câu văn, câu thơ, ca dao… có sử dụng điệp ngữ ?
THẢO LUẬN
NHÓM
Ví Dụ a, Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hơi tanh mùi bùn
(Ca dao)
b, Hồ Chí minh muôn năm! Hồ Chí Minh muôn năm! Hồ Chí Minh muôn năm!
Phút giây thiêng liêng anh gọi Bác ba lần!
(Tố Hữu)
c, Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác, Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre anh hùng lao động! Tre anh hùng chiến đấu!
(Trích “Cây tre Việt Nam”- Thép Mới)
d, Nước Việt Nam là một, Dân tộc Việt Nam là một. Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lí đó không bao giờ thay đổi.
(Hồ Chí Minh)
b, Hồ Chí minh muôn năm! Hồ Chí Minh muôn năm! Hồ Chí Minh muôn năm!
c, Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác, Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre anh hùng lao động! Tre anh hùng chiến đấu.
d, Nước Việt Nam là một, Dân tộc Việt Nam là một. Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lí đó không bao giờ thay đổi.
II.Các dạng điệp ngữ
1. ví dụ
a, Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim, Thạch Nhọn.
(Phạm Tiến Duật)
b, Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp ui nồng đượm.
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
(Bằng Việt)
c, Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Hồ Chí Minh)
rất lâu, rất lâu
Một bếp lửa
Một bếp lửa
chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
- Điệp ngữ:
+ rất lâu: nhấn mạnh sự mong muốn tìm gặp cô gái thanh niên xung phong của nhân vật trữ tình anh.
+ Một bếp lửa: nhấn mạnh tình yêu thương của người bà cho cháu.
+ Chưa ngủ: nhấn mạnh lòng yêu nước thương dân của Bác
2. Nhận xét
- Vị trí lặp:
+ VDa: Các từ ngữ lặp lại đứng cạnh nhau
 Điệp ngữ nối tiếp
+ VDb: Từ ngữ đứng cách nhau. Từ ngữ ở cuối câu trước được lặp lại ở đầu câu sau
 Điệp ngữ cách quãng
+ VDc: từ ngữ ở cuối câu trước được lặp lại ở đầu câu sau
 Điệp ngữ chuyển tiếp
Ví dụ
a, Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim, Thạch Nhọn
(Phạm Tiến Duật)
 Điệp ngữ nối tiếp
b,Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp ui nồng đượm.
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
(Bằng Việt)
 Điệp ngữ cách quãng
c, Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
(Hồ Chí Minh)
 Điệp ngữ chuyển tiếp
Ví dụ:
a,Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ: “Cục, cục tác… cục ta” Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ… (Xuân Quỳnh)
b, Thấy thuyền còn đi quá chậm, vua đứng trên mũi thuyền kêu lớn:
- Cho gió to thêm một tí! Cho gió to thêm một tí!
(Truyện cổ tích Trung Quốc)
 Điệp ngữ cách quãng
 Điệp ngữ nối tiếp
3. Ghi nhớ 2:
Điệp ngữ có nhiều dạng :
+ Điệp ngữ cách quãng
+ Điệp ngữ nối tiếp
+ Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)
III. Luyện tập
Bài tập 1:
Điệp ngữ:
Một Dân tộc đã…
Dân tộc đó phải được…
Tác dụng: nhấn mạnh sự kiên cường, ý chí gang thép của dân tộc Việt Nam và khẳng định quyền tự do, quyền độc lập của dân tộc ta.
Bài tập 2:
a, Điệp ngữ cách quãng: xa nhau
Điệp ngữ chuyển tiếp: một giấc mơ
b.Kiểu điệp ngữ được dùng trong đoạn thơ sau:
“Hoa dãi nguyệt nguyệt in một tấm
Nguyệt lồng hoa hoa thắm từng bông
Nguyệt hoa hoa nguyệt trùng trùng
Trên hoa dưới nguyệt trong lòng xiết đau.”
(Chinh Phụ Ngâm khúc)
A. Điệp ngữ cách quãng
B. Điệp ngữ nối tiếp
C. Điệp ngữ chuyển tiếp
D. Hai kiểu A & B
D
“Hoa dãi nguyệt nguyệt in một tấm
Nguyệt lồng hoa hoa thắm từng bông
Nguyệt hoa hoa nguyệt trùng trùng
Trên hoa dưới nguyệt trong lòng xiết đau”
“Hoa dãi nguyệt nguyệt in một tấm
Nguyệt lồng hoa hoa thắm từng bông
Nguyệt hoa hoa nguyệt trùng trùng
Trên hoa dưới nguyệt trong lòng xiết đau”
Bài tập 3
Viết đoạn văn 5 đến 7 câu với chủ đề Phòng chống ma tuý trong đó sử dụng điệp ngữ, gạch chân dưới điệp ngữ đó.
2.Trò chơi: Ô chữ bí ẩn
(Có 7 hàng ngang với 7 câu hỏi. Mỗi hàng có một chìa khoá từ chìa khoá)
Câu 1: Nhóm từ “yêu, ghét, vui, buồn” thuộc loại từ nào?
Câu 2: Trong câu: “Người cha mái tóc bạc” sử dụng
biện pháp nghệ thuật gì?
Câu 3:Nghệ thuật đặc sắc của hai câu thơ:
“Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia”
Câu 4: Nhóm từ “đã, sẽ, đang, cũng, vẫn…” thuộc từ loại nào?
Câu 5: Ức Trai là tên hiệu của nhà thơ nào?
Câu 6:”Tôi” thuộc từ loại nào
Câu 7: Nghệ thuật đặc sắc trong hai câu thơ sau:
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
Dặn dò:

1. Học thuộc lòng phần ghi nhớ
2. Chuẩn bị luyện nói: phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học.
3. Viết đoạn văn 5 đến 7 câu, chủ đề tự chọn có sử dụng điệp ngữ.
Xin Chân thành cảm ơn các thầy cô!