Bài 13. Điệp ngữ

Giáo viên thực hiện: Nguyễn Hương Giang
Điệp ngữ
Bài 13
Tiết 55:
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh đến dự buổi học hôm nay
Trường THCS Ngô Quyền
Quận Lê Chân
Tiếng Việt
Kiểm tra bài cũ:
1. Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước đáp án đúng trong các câu sau:
Định nghĩa nào đúng với thành ngữ?
A. Là loại cụm từ có cấu tạo tự do, không cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
B. Là loại câu có cấu tạo tự do, không cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
C. Là loại cụm danh từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
D. Là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
2. Xác định thành ngữ trong câu sau:
Những ngày đông giá rét cắt da cắt thịt, mọi người đều muốn ở trong nhà.
Điệp ngữ
Bài 13-
Thứ 6 ngày 14 tháng 11 năm 2008
Tiết 55: Tiếng Việt
"Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ: "Cục. cục tác cục ta" Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ."
".Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác ổ trứng hồng tuổi thơ."
(Tiếng gà trưa - Xuân Quỳnh)
+)Nghe: nhấn mạnh cảm giác khi nghe tiếng gà trưa.
Ví dụ 1:
+)Vì: nhấn mạnh nguyên nhân chiến đấu của người chiến sĩ.
Em hiểu thế nào là điệp ngữ? Tác dụng của điệp ngữ?
Ví dụ 2:
a,"Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ: "Cục. cục tác cục ta" Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ."
b, Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều. [.] Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa Thương em, thương em, thương em biết mấy.
( Xuân Quỳnh )
( Phạm Tiến Duật )
c,Hồ Chí Minh muôn năm! Hồ Chí Minh muôn năm! Hồ Chí Minh muôn năm ! Phút giây thiêng Anh gọi Bác ba lần.
( Tố Hữu )
d, Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu Ngàn dâu xanh ngắt một màu Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
( Đoàn Thị Điểm )
. "Chú bé loắt choắt Cái xắc xinh xinh Cái chân thoăn thoắt Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng".
(Lượm - Tố Hữu )
Ghi nhớ 1/152: Khi nói hoặc viết người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
Bài tập: Dòng nào nói đúng về điệp ngữ?
A. Lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu, một đoạn) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh.
B. Lặp lại một dấu thanh nào đó để tạo nhạc điệu đặc biệt cho câu thơ, câu văn.
C. Lặp lại phụ âm đầu hoặc phần vần của tiếng để tạo ấn tượng độc đáo.

Bài tập nhanh: Xác định và nêu tác dụng của điệp ngữ trong đoạn văn sau.
. " Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động! Tre, anh hùng chiến đấu!".
(Thép Mới)
Buổi sáng mùa hè, sân trường ngập tràn sắc nắng. Nắng nhảy nhót trên những tán lá, nắng nhuộm vàng những sắc hoa, nắng đậu trên vai áo của cô, của bạn. Nắng làm bừng sáng lớp học, bừng sáng những gương mặt học trò.
a)
b)
(Sưu tầm)
Ví dụ :
Thảo luận nhóm:
Nhận xét vị trí, gọi tên và nêu tác dụng của các điệp ngữ trong từng ví dụ.
Nhóm 1: Phần a
Nhóm 2: Phần b
Nhóm 3: Phần c
Nhóm 4: Phần d
Ví dụ :
Nhóm 1.
Nhóm 2.
Nhóm 3.
Nhóm 4.
Nhận xét vị trí, gọi tên và nêu tác dụng của các điệp ngữ trong từng ví dụ.
Ví dụ d
Ví dụ b + c
Ví dụ a
Ghi nhớ 2/152: Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng).
Ví dụ:
1.
Con bò
đang gặm cỏ.
2. Trưa nay,
Con bò
chợt ngẩng lên.
Con bò
rống ò ò.
tôi
đi học về.
Tôi
ăn cơm.
đi ngủ.
Tôi
a, Tìm những từ lặp lại trong hai câu văn trên?
b, Cách lặp lại đó có phải là điệp ngữ không? Vì sao?
Bài tập 1: Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước đáp án đúng:
1. Dùng điệp ngữ trong câu khi viết hay khi nói nhằm mục đích gì?
A. Làm cho người nghe chú ý đến điều mình đề cập.
B. Tạo ra nhạc điệu cho câu văn hay câu thơ.
C. Làm nổi bật điều được nói đến, gây ấn tượng và cảm xúc mạnh.
D. Để tiết kiệm từ ngữ tối đa, tăng hiệu quả diễn đạt.
2. Điệp ngữ có những dạng chính nào?
A. Điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ cách quãng.
B. Điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp.
D. Điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ chuyển tiếp.
C. Điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ chuyển tiếp.
Bài tập 1/ 153: Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!
Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.
(Hồ Chí Minh)
(Ca dao)
Bài tập 2/ 153 Tìm điệp ngữ trong đoạn trích sau đây và nói rõ đấy là những dạng điệp ngữ gì?
Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp
phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau
mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một
giấc mơ. Một giấc mơ thôi.
(Khánh Hoài)
Điệp ngữ cách quãng
Điệp ngữ chuyển tiếp
Bài tập 3/153 a) Theo em, trong đoạn văn sau đây, việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm hay không?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em.
b) Em hãy chữa lại đoạn văn trên cho tốt hơn.( Về nhà).
Nhóm 2: Hãy viết một đoạn văn biểu cảm (6 - 8 câu) về thầy cô, mái trường. Trong đoạn văn đó có sử dụng điệp ngữ đã học.
Nhóm 1: Hãy viết một đoạn văn biểu cảm (6 - 8 câu) về thành phố quê hương em.Trong đoạn văn đó có sử dụng điệp ngữ đã học.
1
2
4
5
3
Câu 1: Em hãy đọc diễn cảm một bài thơ có sử dụng điệp ngữ.
Câu 2: Điền đúng ( Đ ), sai ( S ) vào các câu sau:
Cách dùng điệp ngữ trong câu thơ sau có ý nghĩa gì?
A. Nhấn mạnh sự trơ trọi của ngọn đèo.
B. Nhấn mạnh sự trùng điệp của những con đèo nối tiếp nhau.
Một đèo. một đèo. lại một đèo. Khen ai khéo tạc cảnh cheo leo.
Đ
S
Câu 3: Em hãy hát một bài hát có sử dụng điệp ngữ.
Câu 4: Điền điệp ngữ vào chỗ trống trong đoạn thơ sau:
Sớm mẹ về thấy khoai đã chín
Buổi.... gạo đã trắng tinh
Trưa..... cơm dẻo và ngon
Chiều.... cỏ đã quang vườn
Tối...cổng nhà sạch sẽ.
Mẹ bảo em: "Dạo này ngoan thế!"
(Trần Đăng Khoa)
mẹ về
mẹ về
mẹ về
mẹ về
Em rất hăng hái phát biểu và rất xứng đáng được thưởng điểm:
Hướng dẫn về nhà
1. Học thuộc 2 ghi nhớ trang 152.
2. Hoàn thành vở bài tập.
3. Soạn: Luyện nói phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học.
- Lập dàn ý cho đề văn sau: Phát biểu cảm nghĩ của em về bài thơ "cảnh khuya" của Hồ Chí Minh.
1
2
4
5
3
1
2
3
4
5