Bài 13. Điệp ngữ

Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trang lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vỡ lo nỗi nước nhà
Kiểm tra bài cũ :
đọc thuộc bài thơ " Cảnh khuya"
của Hồ Chí Minh ?
VD : a/
- Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
"Cục .cục tác cục ta"
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.
- Cháu chiến đấu hôm nay
Vỡ lòng yêu tổ quốc
Vỡ xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vỡ bà
Vỡ tiếng gà cục tác
? trứng hồng tuổi thơ
Xuân Quỳnh
b/ Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.


c/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm ?)
Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ :
- Cháu chiến đấu hôm nay
Vỡ lòng yêu tổ quốc
Vỡ xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vỡ bà
Vỡ tiếng gà cục tác
? trứng hồng tuổi thơ
Xuân Quỳnh
VD :
- Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
"Cục .cục tác cục ta"
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.
? Nh?n m?nh c?m xỳc, c?m giỏc khi õm thanh ti?ng g� d?i v�o tõm h?n ngu?i chi?n si
? Nh?n m?nh, l�m n?i b?t nguyờn nhõn, m?c dớch chi?n d?u c?a ngu?i chỏu
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ :
b/ Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.


c/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?

? Nh?n m?nh
n?i nh? thuong ngu?i em
 Nhấn mạnh sự xa cách, cách biệt của vợ chồng
*Kết luận :
- Điệp ngữ là cách lặp lại từ ngữ
- Tác dụng : nhằm làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ :
Tìm những câu thơ, câu văn
có sử dụng điệp
ngữ mà em đã học ?
VD : a/
- Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
"Cục .cục tác cục ta"
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.
- Cháu chiến đấu hôm nay
Vỡ lòng yêu tổ quốc
Vỡ xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vỡ bà
Vỡ tiếng gà cục tác
? trứng hồng tuổi thơ
Xuân Quỳnh
b/ Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
(Phạm Tiến Duật)
c/.
Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm ?)
II. Các dạng điệp ngữ
VD a/
-- Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
"Cục .cục tác cục ta"
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.




-- Cháu chiến đấu hôm nay
Vỡ lòng yêu tổ quốc
Vỡ xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vỡ bà
Vỡ tiếng gà cục tác
? trứng hồng tuổi thơ
Xuân Quỳnh
? Cỏc di?p ng? d?ng cỏch quóng
II. Các dạng điệp ngữ :
b/ Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
(Phạm Tiến Duật)
c/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm ?)
 Các điệp ngữ đứng liền, nối
tiếp nhau
 Từ đứng cuối câu trước chuyển tiếp xuống đầu câu sau
II. Các dạng điệp ngữ :
Có 3 dạng điệp ngữ :
-Điệp ngữ cách quãng
- Điệp ngữ nối tiếp
- Điệp ngữ chuyển tiếp(điệp ngữ vòng)
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trang lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vỡ lo nỗi nước nhà
Bài thơ “Cảnh khuya” có điệp ngữ thuộc dạng nào?
* Lưu ý :

VD
Cháu chiến đấu hôm nay
Vỡ lòng yêu tổ quốc
Vỡ xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vỡ bà
Vỡ tiếng gà cục tác
? trứng hồng tuổi thơ
Xuân Quỳnh
- Nếu 1 từ được lặp lại  gọi là điệp từ

- Nếu 1 cụm từ được lặp lại  gọi là điệp ngữ

Sáo kêu vi vút trên không
Sáo kêu dỡu dặt bên lòng Hồng quân
Sáo kêu réo rắt xa gần
Sáo kêu giục giã bước chân quân Hồng
( Tố H?u )
- Nếu cả một câu được lặp lại ? người ta gọi là điệp câu
- Nếu cả một đoạn được lặp lại ? người ta gọi là điệp đoạn
( điệp khúc ).
Hồ Chí Minh muôn nam !
Hồ Chí Minh muôn nam !
Hồ Chí Minh muôn nam !
Phút giây thiêng anh gọi Bác ba lần
( Tố H?u )
Chú bé loắt choắt Ca lô đội lệch
Cái xắc xinh xinh Mồm huýt sáo vang
Cái chân thoan thoắt Như con chim chích
Cái đầu nghênh nghênh Nhảy trên đường vàng
(T? H?u )

Theo em, việc lặp lại một số từ ngữ sau đây có tác dụng biểu cảm hay không ?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em. . .
* Lưu ý :

- Nếu 1 từ được lặp lại  gọi là điệp từ

- Nếu 1 cụm từ được lặp lại  gọi là điệp ngữ

- Nếu cả một câu được lặp lại ? người ta gọi là điệp câu
- Nếu cả một đoạn được lặp lại ? người ta gọi là điệp đoạn
( điệp khúc ).
? Trỏnh nh?m l?n gi?a di?p ng? v?i l?i l?p t?
Luyện tập :
- Nhóm 1 : Phần a- bài 1
Nhóm 2 : Phần b – bài 1
Nhóm 3 : Bài 2
Nhóm 4 : Sửa lại đoạn văn bài 3
a/ Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập !
(Hồ Chí Minh)
* Bài tập1:Tìm điệp ngữ và cho biết tác dụng của điệp ngữ ?
- Ca ngợi sự gan góc , kiên cường, ý chí quyết tâm bảo vệ độc lập tự do của nhân dân Việt Nam ; đồng thời khẳng định quyền xứng đáng được hưỏng tự do , độc lập của chúng ta .Sự lặp lại cho thấy giọng điệu hùng hồn , đanh thép của Hồ Chí Minh trong đoạn văn .
b/ Người ta đi cấy lấy công,
Tôi đây đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.
(Ca dao)
Sự lặp lại từ “đi cấy” để nhấn mạnh sự đối lập giữa việc “đi cấy lấy công” với đi cấy ở ruộng nhà mình. Từ “trông” được nhắc lại cho ta thấy người lao động phải luôn tính toán , lo lắng , mong mỏi rất nhiều điều để công việc đạt kết quả tốt , hi vọng một vụ mùa bội thu và bản thân được yên lòng .
Bài Tập 2: Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đó là những dạng điệp ngữ gì ?
Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau . Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ . Một giấc mơ thôi.
(Khánh Hoài)
xa nhau … xa nhau … điệp ngữ cách quãng
một giấc mơ. Một giấc mơ  điệp ngữ chuyển tiếp

b/ Sửa lỗi
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều loài hoa: hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng, hoa lay-ơn . Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa tặng mẹ và chị …
Bài tập 3 /153
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em. . .
BàiTập 4 : Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng điệp ngữ
Bác là người ông, Bác là người cha. Bác là nhà thơ. Bác là nhà triết học. Hòa bình ta có thể vẽ Bác buông cần câu trên dòng suối thời gian. Nhưng bây giờ, ta dưng tượng Hồ Chí Minh . Người . Người chiến sĩ Hồ Chí Minh. Vị tướng Hồ Chí Minh…
BT VN: Phát hiện và xác định kiểu điệp ngữ
trong từng bài ca dao sau:
a/ Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng, lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
b/ Trèo lên cây bưởi hái hoa
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc
Em đã có chồng anh tiếc lắm thay...
Hướng dẫn về nhà :
Học thuộc bài
Làm các bài tập theo yêu cầu
Sưu tầm đoạn thơ, văn có sử dụng điệp ngữ
và tập viết đoạn văn nêu giá trị của điệp ngữ.