Bài 13. Điệp ngữ

Chào mừng quý thầy cô về dự thao giảng chuyên đề
Môn: Ngữ văn 7
Giáo viên: Nguyễn Hữu Ngọc
Lớp 7.1
I.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
1. Ví dụ:







Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
Khổ thơ trên có những từ ngữ nào được lặp đi lặp lại ?
Việc lặp đi lặp lại từ ngữ như thế có tác dụng gì ?
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
( Xuân Quỳnh )

-Từ “Vì”: lặp lại bốn lần.
-Tác dụng: nhấn mạnh nguyên nhân, mục đích và lí tưởng chiến đấu.
Phép điệp ngữ.
Vậy, thế nào là điệp ngữ ?
Vì
vì
Vì
Vì
I.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
1. Ví dụ:

Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
2. Ghi nhớ: sgk/152
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm
nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại
gọi là điệp ngữ


3. Bài tập 1: sgk/153
Bài tập 1 / 153. Tìm điệp ngữ và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập! (Hồ Chí Minh)
- Một dân tộc đã gan góc:
nhấn mạnh bản chất kiên cường của dân tộc trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập
- Dân tộc đó phải được:
khẳng định quyền được hưởng tự do, độc lập .
Một dân tộc đã gan góc
tộc đã gan góc
một dân
Dân tộc đó phải được
dân tộc đó
phải được
Bài tập 1 / 153. Tìm điệp ngữ và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm
Trời yên, biển lặng mới yên tấm lòng.
(Ca dao)
+Từ “trông”: Nhấn mạnh sự lo lắng, cầu mong thời tiết thuận lợi.
trông
Trông
Trông
Trông
trông
trông
trông
trông
trông
+ Từ “đi cấy”: cùng một công việc nhưng có sự khác nhau về kết quả.
đi cấy
đi cấy
I.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
1. Ví dụ:
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
2. Ghi nhớ: sgk/152
3. Bài tập 1: sgk/153
II. Các dạng điệp ngữ:







1. Ví dụ 1:
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“ Cục… cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.
( Xuân Quỳnh )
Tìm điệp ngữ trong khổ thơ trên và cho biết đặc điểm của điệp ngữ đó ?
Nghe
Nghe
Nghe
-Từ “ nghe” được lặp lại ở vị trí cách xa nhau
Điệp ngữ cách quãng
Điệp ngữ cách quãng
I.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
1. Ví dụ:
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
2. Ghi nhớ: sgk/152
3. Bài tập 1: sgk/153
II. Các dạng điệp ngữ:







1. Ví dụ 1:
2. Ví dụ 2:
Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…..]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy. ( Phạm Tiến Duật)
Từ “rất lâu”, “khăn xanh”, “thương em” lặp lại ở vị trí liên tiếp (kề sát nhau).
Điệp ngữ nối tiếp
Thương em, thương em, thương em
Khăn xanh, khăn xanh
rất lâu, rất lâu
Điệp ngữ cách quãng
I.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
1. Ví dụ:
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
2. Ghi nhớ: sgk/152
3. Bài tập 1: sgk/153
II. Các dạng điệp ngữ:







1. Ví dụ 1:
2. Ví dụ 2:
Điệp ngữ nối tiếp
Điệp ngữ cách quãng
3. Ví dụ 3:
Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm)
I.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
1. Ví dụ:
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
2. Ghi nhớ: sgk/152
3. Bài tập 1: sgk/153
II. Các dạng điệp ngữ:







1. Ví dụ 1:
2. Ví dụ 2:
Điệp ngữ nối tiếp
Điệp ngữ cách quãng
3. Ví dụ 3:
Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm)
- Từ “thấy”, “ngàn dâu” : ở vị trí cuối câu truớc được lặp lại ở đầu câu sau.
Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)
thấy
Thấy
ngàn dâu
Ngàn dâu
I.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
1. Ví dụ:
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
2. Ghi nhớ: sgk/152
3. Bài tập 1: sgk/153
II. Các dạng điệp ngữ:







1. Ví dụ 1:
2. Ví dụ 2:
Điệp ngữ nối tiếp
Điệp ngữ cách quãng
3. Ví dụ 3:
Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)
Vậy, điệp ngữ có mấy dạng? Đó là những dạng nào ?
4. Ghi nhớ: sgk/152
Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ
cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp
ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng).
I.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
1. Ví dụ:
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
2. Ghi nhớ: sgk/152
3. Bài tập 1: sgk/153
II. Các dạng điệp ngữ:







1. Ví dụ 1:
2. Ví dụ 2:
Điệp ngữ nối tiếp
Điệp ngữ cách quãng
3. Ví dụ 3:
Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)
4. Ghi nhớ: sgk/152
5. Bài tập 2: sgk/153
Tìm điệp ngữ và cho biết đó là điệp ngữ gì?
Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể phải xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi. (Khánh Hoài)
- Xa nhau: điệp ngữ cách quãng
- Một giấc mơ: điệp ngữ chuyển tiếp.
xa nhau
xa nhau
một giấc mơ
Một giấc mơ
6. Bài tập nhanh: Xác định điệp ngữ trong bài thơ vui, hóm hỉnh sau và nhận xét cách sử dụng điệp ngữ của tác giả ?

Những lúc say sưa cũng muốn chừa,
Muốn chừa nhưng tính lại hay ưa,
Hay ưa nên nỗi không chừa được
Chừa được nhưng mà cũng chưa chừa .
(Nguyễn Khuyến)
? Nh?n xột :
- Di?p ng? ki?u vũng trũn v� súng dụi
-Tỏc d?ng: l�m n?i b?t n? cu?i húm h?nh, t? tr�o v? cỏi tớnh hay ru?u c?a chớnh tỏc gi?
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
I.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
1. Ví dụ:
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
2. Ghi nhớ: sgk/152
3. Bài tập 1: sgk/153
II. Các dạng điệp ngữ:







1. Ví dụ 1:
2. Ví dụ 2:
3. Ví dụ 3:
4. Ghi nhớ: sgk/152
5. Bài tập 2: sgk/153
III. Luyện tập:
1. Bài tập 3: sgk/153
Bài tập 3 / 153.
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
a. Đoạn văn sau đây có phải sử dụng phép điệp ngữ không ?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em….
Lỗi lặp từ
CÂU HỎI THẢO LUẬN ( 2 phút)
Phân biệt điệp ngữ với lỗi lặp từ?
Bài tập 3 / 153.
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
a. Đoạn văn sau đây có phải sử dụng phép điệp ngữ không ?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em….
+Giống:
đều là lặp lại từ ngữ.
+Khác:
Lỗi lặp từ
Điệp ngữ
-Lặp lại làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh, có giá trị biểu cảm
-Lặp lại khiến câu văn lủng củng, rườm rà, không có giá trị biểu cảm
Bài tập 3 / 153.
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
a. Đoạn văn sau đây có phải sử dụng phép điệp ngữ không ?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em….
b. Sửa lại đoạn văn trên cho tốt hơn.
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều loài hoa. Nào là hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay ơn nữa. Ngày Quốc tế phụ nữ em hái hoa sau vườn tặng mẹ và chị.
2. Bài tập thêm: từ hình ảnh, hãy tìm những bài thơ, câu ca dao có sử dụng phép điệp ngữ.
Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày.
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bướm vàng bay.
Quê hương là con diều biếc
Tuổi thơ con thả trên đồng.
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông.
Quê hương là cầu tre nhỏ
Mẹ về nón lá nghiêng che.
Quê hương là đêm trăng tỏ
Hoa cau rụng trắng ngoài thềm.
Quê hương: điệp ngữ cách quãng
2. Bài tập thêm: từ hình ảnh, hãy tìm những bài thơ, câu ca dao
có sử dụng phép điệp ngữ.
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.
(ca dao)
Nhớ: nhấn mạnh tình cảm yêu cuộc sống, yêu quê hương
Điệp ngữ cách quãng
Trò chơi ô chữ
1
2
3
4
5
6
7
Gồm 6 chữ cái
Điệp ngữ có mấy dạng?
Gồm 7 chữ cái
Dạng điệp ngữ nào được sử dụng trong câu sau:
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt.
Gồm 10 chữ cái
Phép điệp ngữ trong hai câu thơ sau của Hồ Chí Minh:
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
thuộc dạng điệp ngữ nào?
Gồm 4 chữ cái
Từ nào trong câu thơ sau được lặp lại nhiều nhất?
Rằm xuân lồng lộng trăng soi
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân
Gồm 9 chữ cái
Câu thơ sau đây sử dụng dạng điệp ngữ nào?
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Gồm 7 chữ cái: Điệp ngữ trong câu sau có tác dụng gì?
Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Phút giây thiêng Anh gọi Bác ba lần. (Tố Hữu)
Gồm 3 chữ cái
Từ nào trong câu thơ sau được lặp lại nhiều nhất?
Mưa rả rích đêm ngày, Mưa tối tăm mặt mũi. Mưa thối đất thối cát. ( Trích “ Mưa mùa hạ”, Ma Văn Kháng)
SƠ ĐỒ TƯ DUY
Em hãy nêu khái niệm phép điệp ngữ?
Cho biết tác dụng của phép điệp ngữ?
Điệp ngữ có mấy dạng? Đó là những dạng nào?
1
2
3
I.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
1. Ví dụ:
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
2. Ghi nhớ: sgk/152
3. Bài tập 1: sgk/153
II. Các dạng điệp ngữ:







1. Ví dụ 1:
2. Ví dụ 2:
3. Ví dụ 3:
4. Ghi nhớ: sgk/152
5. Bài tập 2: sgk/153
III. Luyện tập:
1. Bài tập 3: sgk/153
6. Bài tập nhanh:
2. Bài tập thêm:
Làm bài tập 4 trong SGK vào vở bài tập.
Học thuộc ghi nhớ.
Chuẩn bị bài: “Luyện nói: phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học”.
-Chuẩn bị ở nhà:
+Phát biểu cảm nghĩ về một trong hai bài thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Cảnh khuya, Rằm tháng giêng.
+Xem phần gợi ý trong SGK / 154, 155
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Tiết học kết thúc.
Xin chào quý thầy cô giáo
và các em học sinh