Bài 13. Điệp ngữ

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO MỸ ĐỨC
BÀI DỰ THI
Thiết kế giáo án điện tử

Giáo viên: Nguyên Văn Hiêu
Trường: THCS Hơp Thanh Mỹ Đưc Hà Nôi
Năm học 2012 - 2013
Môn: ngữ Văn
Mục đích của tiết học
Hiểu thế nào là phép điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
Biết cách vận dụng phép điệp ngữ vào thực tiễn nói và viết.
Thành ngữ là gì?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc kĩ câu hỏi và chọn đáp án đúng nhất trong các phương án trả lời đã cho.
Nghĩa của thành ngữ có thể hiểu như thế nào?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc kĩ câu hỏi và chọn đáp án đúng nhất trong các phương án trả lời đã cho.
Chức vụ cú pháp của thành ngữ là gì?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc kĩ câu hỏi và chọn đáp án đúng nhất trong các phương án trả lời đã cho.
Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc kĩ câu hỏi và chọn đáp án đúng nhất trong các phương án trả lời đã cho.
Thầy bói xem voi
Nước mắt cá sấu
Cưỡi ngựa xem hoa
Mẹ tròn con vuông
Ếch ngồi đáy giếng
KIỂM TRA BÀI CŨ
Cho 5 ví dụ về thành ngữ.
GIỚI THIỆU BÀI
VD2: Con bò đang gặm cỏ. Con bò chợt ngẩng lên. Con bò rống ò ò.
VD1: Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ
Nhớ ai, ai nhớ, bây giờ nhớ ai.
( Ca dao)
Cảm xúc của em khi đọc câu ca dao và đoạn văn trên như thế nào?Hãy giải thích.
Tuần 14- tiết 55
Tiếng Việt
ĐIỆP NGỮ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ.
* Xét VD trang 152/ SGK
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhẩy ổ
Cục cục tác...cục ta.
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
( Xuân Quỳnh)
Từ "vì"lặp lại 4 lần ( Điệp từ); T/d: nhấn mạnh mục đích chiến đấu của người chiến sĩ.
Từ "nghe"lặp lại 3 lần;( điệp từ)-T/d: Nhấn mạnh cảm giác khi nghe tiếng gà trưa.
? Những từ ngữ nào được lặp lại…? Cách lặp là ngẫu nhiên hay cố ý? Lặp lại như vậy nhằm mục đích gì?
ĐIỆP NGỮ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ.
* Xét VD:
a.Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
(Hồ Chí Minh)
b.Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Phút giây thiêng Anh gọi Bác ba lần.
( Tố Hữu)
Chỉ ra điệp ngữ và so sánh cấu tạo của điệp ngữ trong 2 VD với điệp ngữ ở bài "Tiếng gà trưa"? Sử dụng điệp ngữ như thế có tác dụng gì?
Cụm từ “chưa ngủ”lặp lại 2 lần – ( 1 cụm từ - điệp ngữ)- T/d: Nhấn mạnh lòng yêu nước sâu nặng của Bác.
Câu “ Hồ Chí Minh muôn năm” lặp lại 3 lần – (Điệp câu – Điệp ngữ)- T/d: Khẳng định lòng yêu kính bác của người C/s trước lúc hi sinh.
T/d: Làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh
ĐIỆP NGỮ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ.
* Xét VD
* Kết luận:
Qua các VD vừa tìm hiểu, em cho biết thế nào là phép tu từ điệp ngữ? Sử dụng phép điệp ngữ có tác dụng gì?
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ( hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ. Cần phân biệt phép điệp ngữ với hiện tượng lặp từ do vốn từ nghèo nàn.
Ghi nhớ: (SGK/152)
ĐIỆP NGỮ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ.
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ
* Xét VD
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ
“ Cục… cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ…
…Ổ trứng hồng tuổi thơ.
( Xuân Quỳnh)
a/ Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
(Phạm Tiến Duật)
b/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm)
Các từ ngữ được lặp lại trong bài Tiếng gà trưa đứng liền nhau hay đứng cách quãng với nhau?
Các từ ngữ được lặp lại trong VDa đứng liền nhau ( nối tiếp) hay cách quãng với nhau?
Các từ ngữ được lặp lại trong VDb đứng ở vị trí nào trong câu thơ?
* Kết luận:
ĐIỆP NGỮ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ.
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ
* Xét VD
Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng).
Ghi nhớ 2( SGK)/152
Vậy điệp ngữ có những dạng nào?
* Xét VD
* Kết luận:
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ( hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
Ghi nhớ: (SGK/152)
Đã nghe nước chảy lên non
Đã nghe nước chuyển thành con sông dài
Đã nghe gió ngày mai thổi lại
Đã nghe hồn thời đại bay cao. ( Tố Hữu)
Đúng rồi-Nhấn chuột để tiếp tục
Sai rồi-Nhấn chuột để tiếp tục
Câu trả lời của bạn là
Bạn chưa hoàn thành câu hỏi này
Bạn phải trả lời câu hỏi trước khi tiếp tục
BÀI TẬP NHANH
Chỉ ra điệp ngữ và dạng điệp ngữ sau khi đọc xong các đoạn thơ, văn bằng cách chọn đáp án đúng nhất trong các phương án trả lời:
Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân tộc ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. ( Hồ Chí Minh)
BÀI TẬP NHANH
Chỉ ra điệp ngữ và dạng điệp ngữ sau khi đọc xong các đoạn thơ, văn bằng cách chọn đáp án đúng nhất trong các phương án trả lời:
Người ta thì ước nhiều chồng
Riêng tôi chỉ ước một ông thật bền
Thật bền như tượng đồng đen
Trăm năm quyết với tình em một lòng. ( Ca dao)
BÀI TẬP NHANH
Chỉ ra điệp ngữ và dạng điệp ngữ sau khi đọc xong các đoạn thơ, văn bằng cách chọn đáp án đúng nhất trong các phương án trả lời:
ĐIỆP NGỮ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ.
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ
III.LUYỆN TẬP
Bài tập 1/153: Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
a/ Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập !
(Hồ Chí Minh)
Gợi ý: - Điệp ngữ: Một dân tộc đã gan góc( 2 lần); Dân tộc đó phải được( 2 lần)
- T/d: Nhấn mạnh sự gan dạ, dũng cảm của DT VN trong chiến đấu chống ngoại xâm và khẳng định quyền được hưởng tự do, độc lập của DT ta.
b. Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.
(Ca dao)
ĐIỆP NGỮ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ.
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ
III.LUYỆN TẬP
Bài tập 1/153: Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Gợi ý: "Đi cấy" ( 2 lần); "Trông" 9 lần.
- T/d: Nhấn mạnh nỗi lo âu, trông mong thời tiết thuận lợi của người nông dân...
Bài tập 2/153: Tìm điệp ngữ trong đoạn văn và cho biết đấy là dạng điệp ngữ nào?
ĐIỆP NGỮ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ.
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ
III.LUYỆN TẬP
…Vậy mà giờ đây, anh em tôi phải sắp xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi….
(Khánh Hoài)
Gợi ý: Xa nhau....xa nhau: Điệp ngữ cách quãng
- Một giấc mơ. Một giấc mơ: Điệp ngữ chuyển tiếp.
Bài tập 3/153: Trong đoạn văn sau đây, việc lặp lại 1 số từ ngữ có tác dụng biểu cảm hay không? Em hãy chữa lại đoạn văn trên cho lưu loát hơn.
ĐIỆP NGỮ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ.
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ
III.LUYỆN TẬP
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay-ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em…
Gợi ý: Các từ ngữ được lặp lại trong đoạn văn không có giá trị biểu cảm. Có thể lược bỏ các từ ngữ trùng lặp không cần thiết.
Bài tập 3/153: Trong đoạn văn sau đây, việc lặp lại 1 số từ ngữ có tác dụng biểu cảm hay không? Em hãy chữa lại đoạn văn trên cho lưu loát hơn.
ĐIỆP NGỮ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ.
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ
III.LUYỆN TẬP
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều loài hoa: hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng, cả hoa lay-ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa tặng mẹ và chị em…
Hãy tìm những bài thơ, văn em đã học hoặc được đọc
có sử dụng điệp ngữ.
VD: Thương thay thân phận con tằm,
Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.
Thương thay lũ kiến li ti,
Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi...( Ca dao)
VD: Trèo lên cây bưởi hái hoa,
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân.
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc,
Em có chồng rồi anh tiếc lắm thay...( Ca dao)
VD: Tre xung phong vào xe tăng đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre anh hùng lao động! Tre anh hùng chiến đấu!
(Thép mới)
ĐIỆP NGỮ
- Về nhà học bài
- Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng điệp ngữ.
- Nhận xét về cách sử dụng điệp ngữ trong một đoạn văn đã học
- Soạn: Luyện nói phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học.