Bài 13. Điệp ngữ

TRƯỜNG THCS QUẢN CƠ THÀNH
MÔN: NGỮ VĂN
Câu 1: Bài thơ Tiếng gà trưa được viết theo thể thơ gì?
A. Thể thơ 4 tiếng;
C. Thể thơ 6 tiếng
B Thể thơ 5 tiếng;
D Thể thơ 7 tiếng
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Câu 2: Trong bài thơ Tiếng gà trưa, sự kiện nào đã làm cho tác giả nhớ lại những kỉ niệm êm đềm của tuổi thơ?
A. Đường hành quân xa gặp nhiều khó khăn, gian khổ.
B. Khi đoàn quân dừng chân bên một xóm nhỏ.
C. Tiếng gà nhảy ổ.
D. Đoàn quân giáp mặt với quân thù.
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Câu 3: Đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ “Tiếng gà trưa” là?
A. Cách diễn đạt tự nhiên với những hình ảnh giản dị chân thực;
B. Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc;
C. Sử dụng các biện pháp so sánh, nhân hóa có tính biểu cảm cao;
D. Sử dụng rộng rãi lối liên tưởng tưởng tượng.
TIẾT 55: ĐIỆP NGỮ
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ
1. Ví dụ (SGK/ 152)
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
Bài thơ: Tiếng gà trưa
Khổ đầu:
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục… cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Khổ cuối:
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
BÀI TẬP : Xác định điệp ngữ trong những khổ thơ sau:
Sáo kêu vi vút trên không
Sáo kêu dìu dặt bên lòng Hồng quân.
(Tố Hữu)
=> Điệp ngữ: “sáo kêu” => là 1 cụm từ.
Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Phút giây thiêng liêng anh gọi Bác ba lần.
(Tố Hữu)
=> Điệp ngữ: “Hồ Chí Minh muôn năm!” => là 1 câu (điệp câu)
3. Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
(Xuân Quỳnh)
=> Điệp ngữ: “Nghe” => là 1 từ ( điệp từ)
Bài thơ: Tiếng gà trưa
Khổ đầu:
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục… cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Khổ cuối:
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
Tác dụng: làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh.
Tác dụng: làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh.
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ
1. Ví dụ (SGK/ 152)
2. Tác dụng:
* GHI NHỚ (sgk/ 152)
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
Ví dụ 1:
Nhớ ai ra ngẫn vào ngơ
Nhớ ai ai nhớ bây giờ nhớ ai?
(Ca dao)

Ví dụ 2
Con bò đang gặm cỏ, con bò chợt ngẩn đầu lên con bò rống ò ò.
=> Lỗi lặp từ
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
-> Làm cho câu ca dao hay hơn.
-> Làm cho đoạn văn nặng nề, lủng củng.
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ
1. Ví dụ (SGK/ 152)
2. Tác dụng:
* GHI NHỚ (sgk/ 152)
II.CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ
1. Ví dụ (SGK/ 152)
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
? So sánh điệp ngữ trong khổ thơ đầu của bài Tiếng gà trưa với điệp ngữ trong hai đoạn thơ dưới đây, tìm đặc điểm của mỗi dạng.
Trên đường hàng quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục…cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ

CÁCH
QUÃNG
a/ Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
NỐI TIẾP
b/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
CHUYỂN
TIẾP
(VÒNG)
GHI NHỚ
Điệp ngữ có nhiều dạng
- Điệp ngữ cách quãng
- Điệp ngữ nối tiếp
- Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ
1. Ví dụ (SGK/ 152)
2. Tác dụng:
* GHI NHỚ 1 (sgk/ 152)
II.CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ
1. Ví dụ (SGK/ 152)
Tiết 55: ĐIỆP NGỮ
2. Ghi nhớ (SGK/152)
III. LUYỆN TẬP
Bài tập 1 – SGK/ 136:
Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Đoạn 1: Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập.
(Hồ Chí Minh)
Đoạn 2: Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.
(Ca dao)
Bài tập 1 – SGK/ 136:
Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Đoạn 1: Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập.
(Hồ Chí Minh)
Nhấn mạnh: Ý chí tự cường, độc lập dân tộc của dân Việt
Bài tập 1 – SGK/ 136:
Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Đoạn 2: Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.
(Ca dao)
Nhấn mạnh công việc làm
Nhấn mạnh:Sự vất vả cực lòng của nhà nông
=> Sự lo lắng và hi vọng vào ngày thu hoạch.
Bài tập: Tìm điệp ngữ có trong đoạn văn sau, cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động ! Tre, anh hùng chiến đấu !
Tre
Tre
tre
Tre
Tre
Tre
tre
giữ
giữ
giữ
giữ
anh hùng
anh hùng
 Sức mạnh, công lao của tre trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.
BÀI TẬP 2: Tìm điệp ngữ , dạng điệp ngữ gì?
Vậy mà giờ đây, anh em tôi phải sắp xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ.
Một giấc mơ thôi.
(Khánh Hoài)
CÁCH
QUÃNG
CHUYỂN
TIẾP
xa nhau
xa nhau
một giấc mơ
Một giấc mơ
CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
(Hồ Chí Minh)
CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
(Hồ Chí Minh)
- Điệp ngữ tiếng, lồng -> điệp ngữ cách quãng.
- Điệp ngữ chưa ngủ -> điệp ngữ chuyển tiếp
BÀI TẬP 3: Việc lặp lại từ trong đoạn văn có tác dụng biểu cảm không?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay-ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em…
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều loài hoa: hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay-ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa tặng mẹ và chị em…
Sửa lại
Không biểu cảm, làm câu văn rườm rà, không cần thiết.
1
2
3
CỦNG CỐ
- Học thuộc 2 ghi nhớ, xem lại các bài tập, làm BT 4.
Soạn bài
Luyện nói: Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
Đề bài: Phát biểu cảm nghĩ về hai bài thơ : “Cảnh khuya” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê” của Hạ Tri Chương.
- Lập dàn ý.
- Viết thành một bài văn.
Hướng dẫn về nhà
1
Tìm điệp ngữ, cho biết thuộc dạng điệp ngữ gì?
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng, lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.
Lá xanh, bông trắng, lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
- ĐIỆP NGỮ CHUYỂN TIẾP
- ĐIỆP NGỮ CÁCH QUÃNG
2
Trèo lên cây bưởi hái hoa
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc
Em có chồng rồi anh tiếc lắm thay...
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc
CHUYỂN TIẾP
Tìm điệp ngữ, cho biết thuộc dạng điệp ngữ gì?
3
Hãy nêu các dạng điệp ngữ thường gặp?
- Điệp ngữ cách quãng.
- Điệp ngữ nối tiếp.
- Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)