Bài 13. Điệp ngữ

Cho 2 ví dụ sau đây:
VD 1:
Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ,
Nhớ ai, ai nhớ, bây giờ nhớ ai?
(Ca dao)



VD 2: Con bò đang gặm cỏ. Con bò chợt ngẩng đầu lên. Con bò rống ò ò.

Nhớ ai
Nhớ ai
nhớ ai
Con bò
Con bò
Con bò
=> Làm cho câu ca dao hay hơn.

=> Làm cho đoạn văn nặng nề, lủng củng.
=> Điệp ngữ
=> Lỗi lặp
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
1. VD :
Khổ đầu
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục, cục tác… cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ…
(Xuân Quỳnh)
Khổ cuối:
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.

Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
b. Sáo kêu vi vút trên không
Sáo kêu dìu dặt bên lòng Hồng quân.
(Tố Hữu)


c. Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Phút giây thiêng liêng anh gọi Bác ba lần.
(Tố Hữu)
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
1. VD :
=> Điệp ngữ: “sáo kêu” => là 1 cụm từ nhấn mạnh âm thanh của tiếng sáo

=> Điệp ngữ: “Hồ Chí Minh muôn năm!” => là 1 câu (điệp câu) nhấn mạnh ý chí kiên cường bất khuất của người chiến sĩ cộng sản.

Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
VD:
Ghi nhớ:
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý gây cảm xúc mạnh.Các lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.

Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
Theo em, trong đoạn văn sau đây, việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm hay không?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em…

Theo em, trong đoạn văn trên, việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ không có tác dụng biểu cảm mà làm cho đoạn văn rườm rà, lủng củng?



Lỗi lặp
Chữa lại: Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều loài hoa như: cúc, thược dược, đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà tặng mẹ em và chị em…

Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
-


II- Các dạng điệp ngữ:
VD:
Ghi nhớ: sgk/ 152
VD:

Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều.
… Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
(Phạm Tiến Duật)
b. Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm)
c. Khổ thơ cuối của bài Tiếng gà trưa



rất lâu, rất lâu
Khăn xanh, khăn xanh
Thương em, thương em, thương em
thấy
Thấy ngàn dâu
Ngàn dâu
Điệp ngữ nối tiếp
Điệp ngữ chuyển tiếp
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
Khổ cuối:
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.

Vì
Vì

Vì
Điệp ngữ cách quãng
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh , khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều.
… Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
(Phạm Tiến Duật)
b. Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm)
c. Khổ thơ cuối của bài Tiếng gà trưa
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.




Điệp ngữ nối tiếp
Điệp ngữ chuyển tiếp
Điệp ngữ cách quãng
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
-


II- Các dạng điệp ngữ:
VD:
Ghi nhớ: sgk/ 152
VD:
Ghi nhớ: Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng,điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng)

Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
BÀI TẬP: Xác định điệp ngữ trong những ví dụ sau đây và cho biết nó thuộc dạng điệp ngữ nào? Tác dụng ra sao?
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm,
Một bếp lửa ấp iu, nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa…
(Bằng Việt)
2. Những lúc say sưa cũng muốn chừa,
Muốn chừa nhưng tính lại hay ưa,
Hay ưa nên nỗi không chừa được
Chừa được nhưng mà cũng chẳng chừa…!
(Nguyễn Khuyến)
3. Thôi, thôi… bà xin, bà xin… Thôi, bà xin!
Ơ kìa, bà xin! … Thôi, bà xin cháu bà …
(Ma Văn Kháng)

Điệp ngữ cách quãng
Điệp ngữ chuyển tiếp
Điệp ngữ nối tiếp và cách quãng





Một bếp lửa
Một bếp lửa

Những lúc say sưa cũng muốn chừa
Muốn chừa
Muốn chừa hay ưa
Hay ưa
Thôi, thôi Thôi,
Thôi,
Thôi, thôi… bà xin, bà xin… Thôi, bà xin
bà xin! … Thôi, bà xin
Hay ưa chừa được
Chừa được
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
II- Các dạng điệp ngữ:
III. Luyện tập
VD:
Ghi nhớ: sgk/ 152
VD:
Ghi nhớ: sgk/ 152
Bài 1: Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
Đoạn 1: Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập. (Hồ Chí Minh)
Đoạn 2:
Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Trông trời, trông đất, trông mây
Trông mưa, trông gió, trông ngày trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng
(Ca dao)
Tác dụng: nhấn mạnh sự kiên cường, ý chí gang thép của dân tộc Việt Nam và khẳng định quyền tự do, quyền độc lập của dân tộc ta.

Tác dụng: nhấn mạnh nỗi vất vả, sự lo lắng nhiều bề của người làm ruộng
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
II- Các dạng điệp ngữ:
III. Luyện tập
VD:
Ghi nhớ: sgk/ 152
VD:
Ghi nhớ: sgk/ 152
Bài 1: Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Bài 2:Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đây là dạng điệp ngữ nào?
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.
(Khánh Hoài)

Xa nhau: điệp ngữ cách quãng
Một giấc mơ: điệp ngữ nối tiếp
Bài 2:Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đây là dạng điệp ngữ nào?
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
BT nhà: Phát hiện ,xác định kiểu điệp ngữ trong từng bài ca dao và cho biết tác dụng của điệp ngữ :
a/ Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng, lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
b/ Trèo lên cây bưởi hái hoa
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc
Em có chồng rồi anh tiếc lắm thay...
Hướng dẫn về nhà
- Học và làm các phần bài tập còn lại.
- Phân tích tác dụng của câu văn, thơ…có sử dụng điệp ngữ.
Chuẩn bị bài : Luyện nói: Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học.
Chuẩn bị dàn ý chi tiết cho đề văn để phát biểu trước lớp
Phân công cụ thể :
Tổ 1,2 : Đề: Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ Cảnh khuya của Hồ chí Minh.
Tổ 3,4: Đề: Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ Rằm tháng giêng của Hồ chí Minh.
Tiết 55: Tiếng Việt ĐiỆP NGỮ
Kính chào các thầy cô Chúc các em học giỏi