Bài 13. Điệp ngữ

KIỂM TRA MIỆNG
Câu1:Thành ngữ là gì?sử dụng thành ngữ như thế nào?
Câu2:Bài học hôm nay là gì? Có những mục chính nào?
Câu2:
-Điệp ngữ
+Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
+Các dạng điệp ngữ.
+Luyện tập.
Trả lời:
Câu1:-Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định,biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
-Thành ngữ có thể làm chủ ngữ,vị ngữ hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ,động từ.
I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ

Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
ổ trứng hồng tuổi thơ.
(Xuân Quỳnh)
Tiết 55- Tiếng Việt ÑIEÄP NGÖÕ
Ví dụ:
Nhấn mạnh cảm giác, cảm xúc khi nghe tiếng gà.
Nhấn mạnh muïc ñích chiến đấu của người chiến sĩ.
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
"Cục...cục tác cục ta"
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.
Tiết 55/ Tiếng Việt
ĐIỆP NGỮ
I. Di?p ng? và tác dụng của điệp ngữ
Ví dụ:
-Từ "nghe" nhấn mạnh cảm giác khi nghe tiếng gà trưa.
-Từ "vì"nhấn mạnh mục đích chiến đấu của người chiến sĩ.

->Điệp ngữ
*Ghi nhớ:SGk/Trang152
Ghi nhớ:
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu)để làm nỗi bật ý,gây cảm xúc mạnh.Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ;Từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ
Hãy tìm ví dụ có sử dụng phép điệp ngữ?
Trả lời
-Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ
Nhớ ai,ai nhớ,bây giờ nhớ ai?
(Ca dao)
-Ta hiểu.Miền Nam thương nhớ Bác
Nóng lòng mong đợi Bác vào thăm
Ta hiểu.Đêm nằm nghe gió gác
Bác thường trăn trở,nhớ miền Nam!
(Tố Hữu)
-Chúng muốn đốt ta thành tro bụi
Ta hóa vàng nhân phẩm,lương tâm
Chúng muốn ta bán mình ô nhục
Ta làm sen thơm mát giữa đầm.
(Tố Hữu)
Ví dụ:
"Con bò đang gặm cỏ.Con bò chợt ngẩn đầu lên.Con bò rống ò ò."
*Ngữ "con bò" được lặp lại ba lần có phải là điệp ngữ không?
Trả lời
Không.Khi đọc ta thấy nặng nề,trùng lặp,rườm rà..Đó là lỗi lặp từ, do nghèo nàn vốn từ.
*Ví duï:
+Ñieäp ngöõ laø moät töø-> goïi laø ñieäp töø
(Nghe,vì)
+Điệp ngữ là một cụm từ-> gọi là điệp ngữ
( Tiếng gà trưa)
+ Điệp ngữ là một câu -> gọi là điệp câu
" Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Phút giây thiêng Anh gọi Bác ba lần" ( Tố Hữu)
+ Điệp đoạn-> gọi là điệp khúc
( Bài thơ Lượm -Tố Hữu)
*Ví dụ:
+ Trong thơ hiện đại: để bộc lộ tình cảm
( Tiếng gà trưa)
+ Trong thơ cổ sử dụng phép điệp ngữ để biểu đạt tâm trạng nhớ nhung da diết
( Chinh phụ ngâm khúc)
+ Trong ca dao xưa cũng như trong thơ hiện đại bây giờ, người ta thường lặp lại một từ nào đó để nhấn mạnh ý
-Ca dao:
Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con
-Thơ:
Ta về mình có nhớ ta
Ta về , ta nhớ những hoa cùng người
( Việt Bắc - Tố Hữu)
+ Trong văn xuôi:
( BT 1/a)
( "Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độp lập, dân ta được hoàn toàn tự do, Đồng bào ta ai cũng có cơm ăn , áo mặc, ai cũng được học hành") ( Hồ Chí Minh)
Tiết 55 - Tiếng Việt ÑIEÄP NGÖÕ
I. Điệp ngữ và tác dung của điệp ngữ:
II. Các dạng điệp ngữ:
a/Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
"Cục ...cục tác cục ta"
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.
(Xuaõn Quyứnh)
b/ Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
c/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm (?))
Câu hỏi thảo luận:(5 phút)
+Nhóm1,2:So sánh điệp ngữ trong khổ thơ đầu của bài "Tiếng gà trưa" với điệp ngữ trong hai đoạn thơ trên,cho biết nó thuộc dạng điệp ngữ nào?
+Nhóm3,4:Thế nào là điệp ngữ cách quãng,điệp ngữ nối tiếp,điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)?
Tiết 55 - Tiếng Việt ÑIEÄP NGÖÕ
I. Điệp ngữ và tác dung của điệp ngữ:
II. Các dạng điệp ngữ:
a/Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
"Cục...cục tác cục ta"
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.
(Xuaõn Quyứnh)
b/ Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
c/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm (?))
CÁCH
QUÃNG
NỐI
TIẾP

CHUYỂN
TIẾP
(VÒNG)
+ ví dụ a : Lặp lại các tiếng đầu trong mỗi dòng thơ. Đó là điệp ngữ cách quãng.
+ví dụ b: Lặp các từ nối tiếp nhau trong dòng thơ, như thế là điệp ngữ nối tiếp.
+ Ví dụ c: Các từ ngữ cuối câu trước được lặp lại ở đầu của câu thơ sau. Đó là cách điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng).
Tiết 55 - Tiếng Việt ÑIEÄP NGÖÕ
I. Điệp ngữ và tác dung của điệp ngữ:
+Ví duï:
-Töø “nghe” nhaán maïnh caûm giaùc khi nghe tieáng gaø tröa.
-Töø “vì”nhaán maïnh nguyeân nhaân chieán ñaáu cuûa ngöôøi chieán só.
->Ñieäp ngöõ
*Ghi nhôù:Sgk/152
II. Các dạng điệp ngữ:
+Ví duï:
a.Ñieäp ngöõ caùch quaõng
b.Ñieäp ngöõ noái tieáp
c.Ñieäp ngöõ chuyeån tieáp
*Ghi nhôù :Sgk/Trang 152
Ghi nhớ:
Điệp ngữ có nhiều dạng:Điệp ngữ cách qu�ng,điệp ngữ nối tiếp,điệp ngữ chuyển tiếp(điệp ngữ vòng).
Tiết 55 - Tiếng Việt ÑIEÄP NGÖÕ
I. ÑIEÄP NGÖÕ VAØ TAÙC DUÏNG CUÛA ÑIEÄP NGÖÕ:
+Ví duï:
-Töø “nghe” nhaán maïnh caûm giaùc khi nghe tieáng gaø tröa.
-Töø “vì”nhaán maïnh nguyeân nhaân chieán ñaáu cuûa ngöôøi chieán só.
->Ñieäp ngöõ
*Ghi nhôù:Sgk/152
II. CAÙC DAÏNG ÑIEÄP NGÖÕ:
+Ví duï:
a.Ñieäp ngöõ caùch quaõng
b.Ñieäp ngöõ noái tieáp
c.Ñieäp ngöõ chuyeån tieáp
*Ghi nhôù:Trang 152
III.LUYEÄN TAÄP
Bài tập1:Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?

a/Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay,một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay,dân tộc đó phải được tự do !Dân tộc đó phải được độc lập !
(Hồ Chí Minh)
b/ Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời,trông đất,trông mây,
Trông mưa,trông gió,trông ngày,trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm,biển lặng mới yên tấm lòng.
(Ca dao)
Trả lời
a.Có 2 điệp ngữ
-Một dân tộc đã gan góc(2 lần)
-Dân tộc đó phải được(2 lần)
-> Khẳng định hùng hồn cái quyền rất xứng đáng của dân tộ�c ta (phải được tự do, độc lập)
b. Điệp từ "Trông"
-> Nhấn mạnh khát vọng chính đáng và thiết tha của người nông dân (mong mưa thuận gió hòa .)
Bài tập2:Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những dạng điệp ngữ gì.
Vậy mà giờ đây,anh em tôi sắp phải xa nhau.Có thể sẽ xa nhau mãi mãi.Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ.Một giấc mơ thôi.
(Khánh Hoài)
Trả lời:
- Xa nhau: điệp ngữ cách quãng
- Một giấc mơ: điệp ngữ chuyển tiếp.
Bài tập3:
a/Theo em,trong đoạn văn sau đây,việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm hay không?
Phía sau nhà em có một mảnh vườn.Mảnh vườn ở phía sau nhà em,em trồng rất nhiều loài hoa.Em trồng hoa cúc.Em trồng hoa thược dược.Em trồng hoa đồng tiền.Em trồng hoa hồng.Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em .Em hái hoa tặng chị em..
b/Em hãy chữa lại đoạn văn trên cho tốt hơn.
Trả lời:
- Việc lặp lại một số từ ngữ không có tác dụng biểu cảm mà chỉ làm cho ý của câu bị trùng lặp.
- Đoạn văn chữa lại:
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều loài hoa ở đấy: Hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng, hoa lay ơn. Hằng năm, đến ngày phụ nữ quốc tế ( 8/3) em thường hái hoa tặng mẹ và chị em.
THẢO LUẬN NHÓM (5 PHÚT)
TỔNG KẾT
? Thế nào là điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ?
Trả lời:
-Khi nói hoặc viết ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ( hoặc cả câu) để làm nổi bật ý , gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
? Em hãy vẽ sơ đồ các dạng điệp ngữ?
Các dạng
điệp ngữ
Điệp ngữ nối tiếp
Điệp ngữ chuyển tiếp
Điệp ngữ
cách quãng
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
- Học thuộc lòng hai ghi nhớ tr/ 152
Hoàn thành các bài tập vào vở bài tập
- BTVN: BT 4/ tr153
- Chuẩn bị: Luyện nói phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
+ Phần I chuẩn bị ở nhà theo đề bài và phần gợi ý
+ thực hành
Xin chân thành cảm ơn quí Thầy Cô cùng các em học sinh