Bài 13. Điệp ngữ

Kiểm tra bài cũ
Thành ngữ là gì? Cho ví dụ?
Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
Ví dụ: Tham sống sợ chết; lá lành đùm lá rách; mẹ tròn con vuông; ngáp phải nhằm ruồi…
Tiết 54: ĐIỆP NGỮ
I/ Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ:
1/ Khổ thơ đầu và cuối trong bài thơ tiếng gà trưa có những từ ngữ nào được lặp lại?
2/ Từ ngữ lặp đi lặp lại như thế có tác dụng gì?
Trên đường hành quân xa Cháu chiến đấu hôm nay
Dừng chân bên xóm nhỏ Vì lòng yêu tổ quốc
Tiếng gà ai nhảy ổ: Vì xóm lang thân thuộc
Cục….cục tác cục ta” Bà ơi, cũng vì bà
Nghe xao động nắng trưa Vì tiếng gà cục tác
Nghe bàn chân đỡ mỏi Ổ trứng hồng tuổi thơ
Nghe gọi về tuổi thơ
* “Nghe” lặp lại 3 lần, nhấn mạnh cảm giác khi nghe tiếng gà cục tác ban trưa
* “Vì”: lặp lại 4 lần, nhẫn mạnh mục đích chiến đấu của người chiến sĩ.
II/ Các dạng điệp ngữ:
So sánh điệp ngữ trong các khổ thơ sau và nhận xét đặc điểm của mỗi dạng.
a/ Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
Cục….cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
( Xuân Quỳnh)
b/ anh đã tìm em rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạc Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả trời chiều.
[…]
Chuyện kể từ nổi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em, biết mấy.
( Phạm Tiến Duật)
c) Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh ngững mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngăt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
( Đoàn Thị Điểm(?))
a( Điệp ngữ cách quãng)
b (Điệp ngữ nối tiếp)
C( Điệp ngữ chuyển tiếp)- ( vòng)
+Từ nghe lặp lại ở vị trí nào trong mỗi câu? Thuộc dạng điệp ngữ ngữ gì?
+ Rất lâu; thương em lặp lại như thế nào trong câu? Thuộc dạng điệp ngữ ngữ gì?
Từ ngàn dâu được lặp lại như thế nào trong mỗi câu? Thuộc dạng điệp ngữ ngữ gì?
III/ Luyện tập:
1/ Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau và cho biết tác dụng của chúng.
Một dân tộc gan góc chống lại ách nô lệ của thực dân pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!
( Hồ Chí Minh)
b) Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đí cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm.
Trông cho chân cứng đá mền,
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.
*- Một dân tộc gan góc:( Nhấn mạnh ý chí ý quyết tâm chống giặc cứu nước của dân tộc ta.
Trông: (Nhấn mạnh sự lo lắng của con người)
*- Dân tộc đó phải được :( khẳng định sự độc lập tự do của nước ta)
Bài tập 2: Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và chỉ rõ đó là những dạng điệp ngữ gì?
Vậy vài giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là giấc mơ. Một giấc mơ thôi.
Điệp ngữ( xa nhau; mãi mãi) là dạng chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng)
Bài 3:
a) Theo em trong đoạn văn sau đây, việc lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm hay không?

Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế em ra hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em.

b) Em hãy sửa lại đoạn văn trên cho tốt hơn.
Cách sửa: Lược bỏ đi một số từ ngữ: (Ở phía sau nhà em; em trồng; em và thêm từ “ấy” để thế cụm từ” “ ở phía sau nhà em” và từ “ Nhân” vào trước từ ngày Phụ nữ…)
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ấy, em trồng rất nhiều loài hoa. Nào là hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay ơn nữa. Nhân ngày Phụ nữ quốc tế em ra vườn hái hoa tặng mẹ và chị em.
IV/ CỦNG CỐ