Bài 13. Điệp ngữ

NGỮ VĂN: LỚP 7
TRƯỜNG THCS SUỐI NGÔ
GV : Nguyễn Thị Tuyết
KIỂM TRA MIỆNG
?Thành ngữ là gì? Đặc điểm của thành ngữ? Cho 1 ví dụ minh họa.

Gợi ý:
- Thành ngữ là loại cụm từ cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
- Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng và tính biểu cảm cao.
* Ví dụ: tối lửa tắt đèn ( hoặc tắt lửa tối đèn)  chỉ lúc khó khăn, hoạn nạn.

? Nhìn hình đoán thành ngữ. Giải nghĩa thành ngữ vừa tìm được?
KIỂM TRA MIỆNG
4
KIỂM TRA MIỆNG






Thành ngữ đúng là:
1. Khỏe như voi: nghĩa là rất khỏe.
2. Da mồi tóc sương hoặc tóc sương da mồi: chỉ người già da có đốm đồi mồi, tóc bạc như màu của sương.
KIỂM TRA MIỆNG
Cho 2 ví dụ sau:
a. Truyện dân gian có nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo nên em rất thích đọc truyện dân gian.
b. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người.
( Thép Mới)
? Hãy cho biết có những từ nào được lặp lại trong 2 ví dụ trên? Có gì khác nhau về cách lặp?

KIỂM TRA MIỆNG
* Gợi ý:
Các từ được lặp lại:
a. truyện dân gian ( lặp 2 lần)  do lỗi lặp từ làm cho câu văn lủng củng.
b. tre ( lặp 3 lần), giữ ( lặp 4 lần)  nhấn mạnh ý: tre là người bạn chiến đấu của con người.
Tiết 55
ĐIỆP NGỮ
ĐIỆP NGỮ
I.ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ
? Ở khổ thơ đầu và khổ thơ cuối bài “ Tiếng gà trưa” có những từ ngữ nào được lặp lại? Lặp lại như vậy có tác dụng gì?

Khổ đầu

Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ :
“Cục ... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Khổ cuối

Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
 Từ nghe
 Từ vì
ĐIỆP NGỮ
I.ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ
1/ Những từ ngữ được lặp lại :
- Khổ thơ đầu : từ nghe
- Khổ thơ cuối : từ vì
2/ Tác dụng :
- Từ nghe : nhấn mạnh cảm giác khi nghe tiếng gà trưa.
- Từ vì : nhấn mạnh nguyên nhân chiến đấu của người chiến sĩ.

? Từ các ví dụ trên, em hãy cho biết điệp ngữ và hiện tượng lặp từ khác nhau như thế nào?
* CHÚ Ý:
Cần phân biệt phép điệp ngữ (là một phương tiện để biểu cảm) còn hiện tượng lặp từ – một loại lỗi mà học sinh thường mắc thường mắc phải do vốn từ nghèo nàn làm cho câu văn nặng nề, trùng lặp.
VD : Nhà em có một cái bàn, có một cái tủ. Nhà em có một cái giường, có một cái bếp. Nhà em có ba, có má, có chị em, anh em. Nhà em có rất nhiều thứ.
GHI NHỚ 1/ 152
Khi nói hoặc viết người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ hay câu nhằm làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ, từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
ĐIỆP NGỮ

I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ:
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ :



? So sánh điệp ngữ trong khổ thơ đầu của bài thơ “ Tiếng gà trưa” với điệp ngữ có trong 2 đoạn thơ dưới đây ? Tìm đặc điểm của mỗi dạng.
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ :
“Cục ... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
TIẾT 55: ĐIỆP NGỮ

ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ:
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ :



 Điệp ngữ cách quãng
a/ Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách trắng mở tung trắng cả rừng chiều
....
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy
( Phạm Tiến Duật )
 Điệp ngữ nối tiếp
TIẾT 55: ĐIỆP NGỮ

ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ:
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ :



b/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai ?
TIẾT 55: ĐIỆP NGỮ

ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ:
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ :



 Điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng )
GHI NHỚ 2/ 152
Điệp ngữ có nhiều dạng : điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng ).
TIẾT 55: ĐIỆP NGỮ

ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ:
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ :



III. LUYỆN TẬP:
BÀI TẬP 1:Tìm điệp ngữ có trong những đoạn trích sau và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì.

a. Một dân tộc đã gan góc chống lại ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát-xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập !
( Hồ Chí Minh )

- một dân tộc đã gan góc, dân tộc đó phải được
 ý nhấn mạnh dân tộc Việt Nam đã anh dũng đấu tranh chống kẻ thù nay phải được độc lập, tự do.
TIẾT 55: ĐIỆP NGỮ

ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ:
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ :




BÀI TẬP 1:
b. Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Trông trời, trông đất, trông mây
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm
Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng
( Ca dao )
- đi cấy, trông
ý nhấn mạnh sự lo toan, mong cho mưa thuận gió
hòa để người nông dân có được vụ mùa bội thu.



TIẾT 55: ĐIỆP NGỮ

ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ:
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ :
III. LUYỆN TẬP:




BÀI TẬP 2: Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là dạng điệp ngữ gì?
Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.
( Khánh Hoài )

TIẾT 55: ĐIỆP NGỮ

ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ:
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ :
III. LUYỆN TẬP:



- xa nhau  điệp ngữ cách quãng
- một giấc mơ  điệp ngữ chuyển tiếp
III. LUYỆN TẬP:
BÀI TẬP 3: Theo em, trong đoạn văn sau đây, việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm hay không ? Hãy sửa lại đoạn văn trên cho tốt hơn.
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em.

Đoạn văn sau khi đã sửa:
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Ở đấy, em trồng rất nhiều hoa: nào là cúc, thược dược, đồng tiền, hồng và cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn tặng mẹ và chị .

III. LUYỆN TẬP:
BÀI TẬP 4: Viết đoạn văn ngắn có dùng điệp ngữ.
Đoạn văn tham khảo:
Phựong cứ nở. Phượng cứ rơi. Bao giờ cũng có hoa phượng rơi, bao giờ cũng có hoa phượng nở. Nghỉ hè đã đến. Học sinh sửa soạn về nhà. Nhà chưa về, cái vui gia đình đâu chửa thấy, chỉ thấy xa trường, rời bạn, buồn xiết bao! Những cuộc tình duyên giữa bạn bè, đến lúc rẽ chia, cũng rẽ chia dưới màu hoa phượng; dù hữu tâm, dù vô tình, người nào cũng có sắc hoa phượng nằm trong hồn….

( Theo Xuân Diệu – Hoa học trò)
*TỔNG KẾT BÀI HỌC:
Tìm điệp ngữ và xác định kiểu điệp ngữ trong các ví dụ sau:
1.Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
( Hồ Chí Minh )
Lồng  điệp ngữ cách quãng
- Chưa ngủ  điệp ngữ chuyển tiếp
TIẾT 55: ĐIỆP NGỮ

ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ:
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ :
III. LUYỆN TẬP:



2. Ai xuống Long Xuyên, ai lên Châu Đốc
Ai về Ba Chúc, ai qua Tân Châu
An Giang nghĩa nặng tình sâu
Đi đâu cũng nhớ nhịp cầu quê hương.
( Ca dao )
Ai  điệp ngữ cách quãng
TIẾT 55: ĐIỆP NGỮ

ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ:
II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ :
III. LUYỆN TẬP:



*TỔNG KẾT BÀI HỌC:
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP:
* Đối với bài học của tiết học này:
Nắm vững các nội dung bài học :
+ Điệp ngữ là gì ? Nêu tác dụng của điệp ngữ ?
+Điệp ngữ có mấy dạng ? Cho ví dụ .
+Viết đoạn văn ngắn có dùng điệp ngữ. Nhận xét về cách sử dụng điệp ngữ trong đoạn văn đã viết.
* Đối với bài học của tiết học tiếp theo:
- Chuẩn bị bài : Luyện nói : phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
+ Xem lại những nét tiêu biểu về nội dung, nghệ thuật của 2 bài thơ “ Cảnh khuya” và “ Rằm tháng Giêng”;
+ Tập phát hiện cái hay, cái độc đáo trong cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh thơ của tác giả trong 2 bài thơ.




Cảm ơn quý thầy cô và các em !