Bài 13. Điệp ngữ

Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô
về dự giờ môn ngữ văn 7
Giáo viên: Kiều Hoàng Lan
KIỂM TRA MIỆNG
1.Thế nào là thành ngữ ? Nêu đặc điểm diễn đạt và tác dụng của thành ngữ ?

ĐÁP ÁN
1. Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
Đặc điểm diễn đạt và tác dụng của thành ngữ : ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.
2. Quan sát tranh để tìm thành ngữ?
Thầy bói xem voi
Cưỡi ngựa xem hoa
Đem con bỏ chợ
Đầu voi đuôi chuột
Mẹ tròn con vuông
Tiết 55 ĐIỆP NGỮ
I. Bµi häc: §iÖp ngữ và tác dụng của điệp ngữ .
1. Ng÷ liÖu:
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục…cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ (…)
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
( Xuân Quỳnh)
Nghe
Nghe
Nghe
Vì
Vì
vì
Vì
- Các từ được lặp :
+ Từ nghe (lặp lại 3 lần) nhấn mạnh cảm giác, cảm xúc khi nghe tiếng gà .
+ Từ vì (lặp lại 4 lần) nhấn mạnh nguyên nhân, mục đích và lý tưởng chiến đấu của người chiến sĩ.
Ở hai khổ thơ trên, những từ ngữ nào được lặp đi lặp lại nhiều lần ?
Việc lặp lại từ ngữ nhiều lần như thế có tác dụng gì ?
Tiết 55 ĐIỆP NGỮ
I. Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ .
Hồ Chí Minh muôn năm !
Hồ Chí Minh muôn năm !
Hồ Chí Minh muôn năm !
Phút giây thiêng Anh gọi Bác ba lần .
( Tố Hữu )
1. Ng÷ liÖu:
- Điệp ngữ: Hồ Chí Minh muôn năm
Tác dụng: Nhấn mạnh nỗi xúc động của anh Trỗi trước lúc hy sinh.
Tiết 55 ĐIỆP NGỮ
I. Bµi häc: §iÖp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
1. Ng÷ liÖu:
Điệp ngữ là biện pháp lặp lại từ ngữ
(hoặc c¶ mét câu) nhằm làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh .
Thế nào là điệp ngữ ?
2. Kết luận:
3. Ghi nhớ
Khi nói hoặc viết người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
Theo em trong đoạn văn sau đây, việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm không ?
Bài tập
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược.
Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng.
Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em….
Bài tập
Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Em trồng rất nhiều loài hoa. Nào là hoa cúc, hoa thược dược, hoa đồng tiền, hoa hồng và cả hoa lay ơn nữa. Ngày quốc tế Phụ nữ em hái hoa tặng mẹ và chị.
* Nhận xét: Đoạn văn lủng củng, không có tính biểu cảm.
 Lỗi lặp từ
* Sửa lại đoạn văn .
 Lưu ý: Cần phân biệt phép điệp ngữ với lỗi lặp từ .
Phải biết lựa chọn cách sử dụng điệp ngữ cho phù hợp với thực tiễn giao tiếp của bản thân .
Nên chia sẻ những kinh nghiệm cá nhân về cách sử dụng điệp ngữ với bạn.
II. Các loại điệp ngữ
1. Ng÷ liÖu:
a. Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“ Cục… cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
( Xuân Quỳnh )
Điệp ngữ cách quãng
Từ “ nghe” được lặp lại ở vị trí cách xa nhau
Em có nhận xét gì về cách lặp lại của từ “nghe”?
II. Các loại điệp ngữ
1. Ng÷ liÖu:

b. Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.
(Xuân Quỳnh)
Từ “ vì ” được lặp lại ở vị trí cách xa nhau
Điệp ngữ cách quãng
Từ “vì” được lặp lại như thế nào ?
II. Các loại điệp ngữ
1. Ng÷ liÖu:
c. Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
[…..]
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy.
( Phạm Tiến Duật)
II. Các loại điệp ngữ
1. Ng÷ liÖu:
* Các từ ngữ :
rất lâu, rất lâu
khăn xanh, khăn xanh
thương em, thương em, thương em
- Lặp lại ở vị trí liên tiếp (kề sát nhau).
Điệp ngữ nối tiếp
II. Các loại điệp ngữ
1. Ng÷ liÖu:
d. Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
( Đoàn Thị Điểm )
Đây là loại điệp ngữ gì ?
Điệp ngữ chuyển tiếp ( điệp ngữ vòng )
II. Các loại điệp ngữ
1. Ng÷ liÖu:
Qua phân tích các ví dụ trên, em hãy cho biết có mấy loại điệp ngữ ?
2. Kết luận:
Có các loại điệp ngữ:
Điệp ngữ cách quãng
Điệp ngữ nối tiếp
Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)
* Gọi tên các loại điệp ngữ sau:
Điệp ngữ nối tiếp
Điệp ngữ chuyển tiếp
Điệp ngữ cách quãng
3. Ghi nhớ
Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng).
III. Luyện tập
Bài tập 1 : Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác
giả muốn nhấn mạnh điều gì ?
a) M?t d�n t?c d� gan gĩc ch?ng �ch nơ l? c?a Ph�p hon t�m muoi nam nay, m?t d�n t?c d� gan gĩc d?ng v? phe D?ng minh ch?ng ph�t xít m?y nam nay, d�n t?c dĩ ph?i du?c t? do! D�n t?c dĩ ph?i du?c d?c l?p!
(H? Chí Minh)

Ngu?i ta di c?y l?y cơng,
Tơi nay di c?y cịn trơng nhi?u b?.
Trơng tr?i, trơng d?t, trơng m�y,
Trơng mua, trơng giĩ, trơng ng�y, trơng d�m.
Trơng cho ch�n c?ng d� m?m,
Tr?i �m, bi?n l?ng m?i y�n t?m lịng.

(Ca dao)

III. Luyện tập
Bài tập 1 : Tìm điệp ngữ trong những
đoạn trích sau đây và cho biết tác
giả muốn nhấn mạnh điều gì ?
a. Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do!
Dân tộc đó phải được độc lập!
(Hồ Chí Minh)
? B�c mu?n nh?n m?nh d�n t?c Vi?t Nam d� anh dung d?u tranh ch?ng k? th� nay ph?i du?c d?c l?p, t? do.
III. Luyện tập
Bài tập 1 : Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì ?
Ngu?i ta di c?y l?y cơng,
Tơi nay di c?y cịn trơng nhi?u b?.
Trơng tr?i, trơng d?t, trơng m�y,
Trơng mua, trơng giĩ, trơng ng�y, trơng d�m.
Trơng cho ch�n c?ng d� m?m,
Tr?i �m, bi?n l?ng m?i y�n t?m lịng

(Ca dao)
? Nh?n m?nh n?i lịng mong m?i c?a ngu?i nơng d�n v? th?i ti?t thu?n hịa, l�m an thu?n l?i.
III. Luyện tập
Bài tập 2 : Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những loại điệp ngữ gì ?
Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.
( Khánh Hoài )
- Xa nhau: điệp ngữ cách quãng
- Một giấc mơ: điệp ngữ chuyển tiếp.
III. Luyện tập:
Buổi sáng mùa hè, sân trường tràn ngập sắc nắng. Nắng nhảy nhót trên những tàu lá xanh, nắng nhuộm vàng những sắc hoa, nắng đậu trên vai áo của thÇy cô, của bạn. Nắng làm bừng sáng lớp học, bừng sáng gương mặt học trò.
* Đoạn văn tham khảo :
Bài tập 4 : Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng điệp ngữ. Gạch chân dưới các điệp ngữ.
Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bướm vàng bay
Quê hương là con diều biếc
Tuổi thơ con thả trên đồng
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông
Quê hương là cầu tre nhỏ
Mẹ về nón lá nghiêng che
Quê hương là đêm trăng tỏ
Hoa cau rụng trắng ngoài thềm.
Quê hương: điệp ngữ cách quãng
+ Bài tập nhanh:
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP

- Nắm lại khái niệm, tác dụng, các loại điệp ngữ
- Hoàn thành các bài tập vào vở bài tập.
- Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng điệp ngữ
- Nhận xét về cách sử dụng điệp ngữ trong một đoạn văn đã học.


+ Đối với bài học ở tiết này :
+ Đối với bài học ở tiết tiếp theo :
Đọc kỹ bài : Chơi chữ, xem trước :
+ Khái niệm, tác dụng của chơi chữ.
+ Các lối chơi chữ.

Chúc các thầy cô giáo mạnh khỏe hạnh phúc
Chúc các em học giỏi chăm ngoan !