Bài 13. Điệp ngữ

GV: Lờ Th? Y?n Nhi
Tru?ng: THCS Th? Tr?n
Số từ và lượng từ
Kiểm tra bài cũ
1-ThÕ nµo lµ côm danh tõ?
2- Cho c�c t� v� cơm t� sau h�y x�c ��nh ��u l� cơm danh t�?
H�c sinh, ba h�c sinh, c�i b�n, nh�ng c�i b�n,

Vua H�ng, H�ng V��ng th� m��i t�m, ch�y nh�y.


ST
LT
ST
Tiếng Việt - Ti?t: 50
Số từ và lượng từ
Tiết: 50
I- Soá töø
1.Ví dụ
a/ Hai chàng tâu hỏi sính lễ cần sắm những gì, vua bảo:"Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệ�p bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi".
( Sơn Tinh, Thủy Tinh)
b/ Tục truyền đời vua Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.

( Thánh Gióng)

2. Nhận xét
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
-Từ hai, m�t tr�m, ch�n, m�t chỉ số lượng.
Từ s�u ch� số thứ tự
Số từ
I-Số từ:
1.Ví dụ:
* Số từ là những từ chỉ số lượng và số thứ tự của sự vật.
* Vị trí:
+ Khi biểu thị số lượng sự vật, số từ thường đứng trước danh từ.
+ Khi biểu thị thứ tự sự vật, số từ đứng sau danh từ.
Tiết 50 :
a. -Hai chàng
-một trăm ván cơm nếp
-một trăm nệp bánh trưng
- chín ngà
-chín cựa
- chín hồng mao
-một đôi
b. Hùng vương thứ sáu
2. Nhận xét:
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Em hiểu thế nào là số từ?
Số từ chỉ số lượng.
* Phân loại:
Số từ chỉ số thứ tự
Câu hỏi thảo luận:

Đáp án:

C¸c tõ cã ý nghÜa kh¸i qu¸t vµ c«ng dông gÞèng nh­ tõ “®«i”
cặp, chục, tá...
H·y cho biÕt tõ “®«i” trong vÝ dô a: “ mçi thø mét ®«i ” cã ph¶i lµ sè tõ kh«ng? V× sao?
Đáp án: "đôi" không phải là số từ mà là danh từ đơn vị vì nó đứng ở vị trí của danh từ đơn vị và trực tiếp kết hợp với số từ ở phía trước
Một đôi cũng không phải là số từ ghép như một trăm hay một nghìn vì:
Có thể nói: Một trăm con bò.
Không thể nói: Một đôi con bò. Phải nói:một đôi bò - con là DT chỉ đơn vị
Hai cái chuông
Một cặp chuông
Một cặp cái chuông
Một đôi chuông
I-Số từ:
1.Ví dụ:
* Số từ là những từ chỉ số lượng và số thứ tự của sự vật.
* Vị trí:
+ Khi biểu thị số lượng sự vật số từ thường đứng trước danh từ.
+ Khi biểu thị thứ tự sự vật số từ đứng sau danh từ.
Tiết 50 :
2. Nhận xét:
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
* Cần phân biệt số từ với danh từ chỉ đơn vị( đôi, căp, tá, chục..) gắn với ý nghĩa số lượng.
3. Ghi nhớ - SGK- 128
Số từ chỉ số lượng.
* Phân loại:
Số từ chỉ số thứ tự

SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Tiết 50 :
I-Số từ:
1.Ví dụ:
2. Nhận xét.
3. Ghi nhớ.
4. Lưu ý:
Số từ thường đứng trước danh từ tuy nhiên có trường hợp số từ chỉ số lượng nhưng vẫn đứng sau danh từ.
Ví dụ:
Đi hàng hai, hàng ba.
*Luyện nhanh:
a. "Ông về tâu với vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt ta sẽ phá tan lũ giặc này".
b. Chị ấy là con thứ tư trong gia đình.
Tiết 50 :
I -Số từ:
II- Lu?ng t?:
1.Ví dụ:
a) (…) Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa. ( Thạch Sanh)
2. Nhận xét
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
b) Đầu lòng hai ả tố nga,
Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân.
Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười. (Nguyễn Du)
Từ “mỗi” bổ sung ý nghĩa cho từ nào ?
I-Số từ:
II- Lu?ng t?:
1.Ví dụ:
2. Nhận xét:
C¸c, nh÷ng, c¶, mÊy, mçi
Chỉ lượng nhiều hay ít của sự vật
L­îng tõ
Tiết 50 :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I-Số từ:
II- Lu?ng t?:
1.Ví dụ:
2. Nhận xét:
C¸c, nh÷ng, c¶, mÊy, mçi
Chỉ lượng nhiều hay ít của sự vật
L­îng tõ
Tiết 50 :
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Em hiểu thế nào là lượng từ?
* Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
*Vị trí:
Lượng từ đứng trước danh từ
Các hoàng tử,
những kẻ thua trận.
Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ,
Mỗi người
Sắp xếp các lượng từ và danh từ vào mô hình cụm danh từ.
Các
hoàng tử
;
những
kẻ
thua trận
Cả
mấy
tướng lĩnh, quân sĩ
;
Mỗi
người
vạn
Các
hoàng tử
những
kẻ
thua trận
Cả
mấy
tướng lĩnh, quân sĩ
Mỗi
người
Mô hình cụm danh từ
Dựa vào vị trí trong cụm danh từ, chia lượng từ thành mấy nhóm?
vạn
Tiết 50:
I -Số từ:
II- Lu?ng t?:
1.Ví dụ:
2. Nhận xét:
* Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
* Vị trí:
Đứng trước danh từ
* Phân loại dựa vào vị trí trong cụm danh từ.
- Gồm 2 nhóm:
+ Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể:

+ Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối:
Cả, tất cả, tất thảy,
toàn thể, toàn bộ...
những, các, mấy, mỗi, từng...
3. Ghi nhớ- (SGK- 129)-
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
Luyện nhanh:
Khi kiếm củi trên núi, em lấy que củi vạch xuống đất, vẽ những con chim bay trên đỉnh đầu. Khi về nhà, em vẽ các đồ đạc trong nhà lên tường.
Em hãy cho biết lượng từ có gì giống và khác nghĩa so với số từ ?
- Giống:Sè tõ chØ l­îng vµ l­îng tõ cùng đứng trước danh từ, bæ sung ý nghÜa cho danh tõ.
- Khác:
+ Số từ chỉ lµ nh÷ng tõ chØ số lượng và thứ tự của sự vật.
+ Lượng từ lµ nh÷ng tõ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật
III- LUYỆN TẬP
1- Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấy.
KHÔNG NGỦ ĐƯỢC
Một canh.hai canh.lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Hồ Chí Minh )
2- Các từ in đậm trong hai dòng thơ sau được dùng với ý nghĩa như thế nào?
Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng b�m
Trăm , ngàn, muôn:
chỉ số lượng"nhiều, "rất nhiều"
Số từ chỉ số lượng:
Một, hai , ba, năm(canh)
-Số từ chỉ số thứ tự:
( canh) bốn,
(canh) năm.
DD
3- Qua hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của các từ từng và mỗi có gì khác nhau?
a/ Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi.
(Sơn Tinh - Thủy Tinh)
b/ Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngã.
(Sự tích Hồ Gươm)
=> Giống nhau: Tách ra từng cá thể, từng sự vật.
Khác nhau:
- từng: mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự, hết cá thể này đến cá thể khác.
- mỗi: mang ý nghĩa nhấn mạnh, tách riêng từng cá thể, không mang ý nghĩa lần lượt.
Số từ là những từ chỉ
số lượng và thứ tự của sự vật
Phân nhóm
Lượng từ là những từ chỉ
lượng ít hay nhiều của sự vật
Số từ
đứng trước
danh
từ biểu thị
số lượng
Số từ
đứng sau
danh từ
biểu thị
số thứ tự
Nhóm
chỉ ý
nghĩa
toàn thể
Nhóm
chỉ ý
nghĩa
tập hợp
, phân phối
đứng trước
danh tõ
Phân nhóm
Số từ
chØ
số l­îng
Số từ
thứ tự
Một con chim
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Dùng số từ, lượng từ gọi tên
những sự vật trong các bức tranh sau?
Nếu còn thời gian
3.Một bông hoa hồng.
1
2
3
2. Những bông hoa cúc trắng
Từ những hình ảnh dưới đây, em hãy tìm
một câu ca dao có sử dụng số từ
Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụp lại nên hòn núi cao.
Dặn dò
-Về nhà học bài, làm bài 3 - tập viết chính tả bài :Lợn cưới, áo mới.
-Soạn bài: Chỉ từ :
+ Chỉ từ là gì ?
+ Hoạt động trong câu của chỉ từ .
+ Xem trước phần luyện tập .
Chân thành cám ơn thầy cô và các em học sinh