Bài 13. Điệp ngữ

Kiểm tra bài cũ
Thế nào là thành ngữ ? Nêu vai trò ngữ pháp của thành ngữ.
2. Tìm thành ngữ trong câu sau:
Dù cho sông cạn đá mòn,
Còn non, còn nước hãy còn thề xưa.
(Tản Đà)

1.Thành ngữ là những cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ…..
2. Dù cho sông cạn đá mòn,
Còn non, còn nước hãy còn thề xưa. (Tản Đà)


Kiểm tra bài cũ:
sông cạn đá mòn
Còn
còn
còn
ĐIỆP NGỮ
TIẾT 55
I. Tìm hiểu chung:
1.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
a.Ví dụ: sách giáo khoa/ 152
Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ: “Cục…cục tác cục ta” Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ.
…….
...Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác Ổ trứng hồng tuổi thơ.
(Xuân Quỳnh)
b. BÀI HỌC:
Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
Tác dụng: Nhấn mạnh âm thanh của tiếng sáo.

VD1: Sáo kêu vi vút trên không
Sáo kêu dìu dặt bên lòng Hồng quân.
(Tố Hữu)
BÀI TẬP NHANH
? Em hãy xác định điệp ngữ và chỉ ra tác dụng của điệp ngữ trong các VD sau ?
“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục…cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.”
=> Điệp ngữ cách quãng
Em có nhận xét gì về phép điệp ngữ trong các ví dụ sau:
a.Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
(Hồ Chí Minh)
b. Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Hồ Chí Minh muôn năm!
Phút giây thiêng Anh gọi Bác ba lần.
(Tố Hữu)
I. Tìm hiểu chung:
1.Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ.
2. Các dạng điệp ngữ.
a.Ví dụ: sách giáo khoa/ 152
“Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm
Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều
……..
Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa
Thương em, thương em, thương em biết mấy”
(Phạm Tiến Duật)
=> Điệp ngữ nối tiếp
rất lâu, rất lâu
Khăn xanh, khăn xanh
Thương em, thương em, thương em
Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?
(Đoàn Thị Điểm (?))
Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)
thấy
Thấy
ngàn dâu
Ngàn dâu
b. BÀI HỌC:
Điệp ngữ có nhiều dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng)
Trong đầm gì đẹp bằng sen,
Lá xanh, bông trắng, lại chen nhị vàng.
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh,
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.
Thảo luận: ( 3 phút)( Cặp đôi)-Tìm điệp ngữ trong các câu thơ sau và cho biết đặc điểm của mỗi dạng.
Lá xanh -> điệp ngữ cách quãng

Nhị vàng -> điệp ngữ chuyển tiếp
II. LUYỆN TẬP:(Thảo luận)
Bài tập 1: SGK/153 Tìm điệp ngữ trong những đoạn trích sau đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
II. LUYỆN TẬP: (Thảo luận 5 phút)
Nhóm 1: Bài tập 1: SGK/153
a. Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được hòa bình! (Hồ Chí Minh)
=> Khẳng định sự gan dạ và quyết tâm nhất định giành được độc lập của dân tộc Việt Nam.
Nhóm 2: ( Thảo luận 5 phút)
b. Người ta đi cấy lấy công, Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề. Trông trời, trông đất, trông mây Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm. Trông cho chân cứng đá mềm, Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng. (Ca dao)

=> Sự mong mỏi, lo lắng cho công việc đồng áng, sự vất vả khó nhọc của người nông dân.
Bài tập 2: Nhóm 3 (Thảo luận 5 phút) SGK/153 Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những dạng điệp ngữ gì?
“Vậy mà giờ đây, anh em tôi phải sắp xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.”
(Khánh Hoài)
“ xa nhau” => Điệp ngữ cách quãng
“một giấc mơ” => Điệp ngữ chuyển tiếp
Bài tập 3: SGK/153
Thảo luận nhóm: (5 phút)
Trong đoạn văn sau có những từ ngữ nào được lặp lại? Việc lặp lại của các từ ấy có phải là điệp ngữ không? Vì sao?
“Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em…”
Bài tập nhanh:
Hãy đặt tên gọi các dạng điệp ngữ cho các cách xác định dưu?i đây?
a. ........... là phép điệp ngữ mà ta sắp xếp các từ ngữ đưu?c điệp giãn cách nhau, tạo ấn tu?ng nổi bật và tạo tính nhạc.
b. ........ là phép điệp ngữ mà ngưu?i ta sắp xếp các từ ngữ đu?c điệp liên tiếp nhau, tạo ấn tu?ng mới mẻ, có tính chất tăng tiến.
c. .......là phép điệp ngữ mà ở đó từ ngữ du?c điệp nằm cuối cõu trên chuyển xuống đầu câu
dưu?i tiếp với nó, làm cho câu văn, câu thơ liền nhau nhằm khắc sâu, gây ấn tưu?ng.
Điệp ngữ cách quãng
Điệp ngữ nối tiếp
Điệp ngữ vòng
III. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:
Hoàn chỉnh các bài tập vào vở Bài tập;
Sưu tầm những bài thơ, bài văn có sử dụng điệp ngữ.
- Học thuộc nội dung bài học
Chuẩn bị bài mới: Chơi chữ.
+ Tìm hiểu ví dụ
+ Trả lời câu hỏi SGK
+ Làm phần luyện tập.