Bài 12. Thành ngữ

Phòng GD- ĐT Huyện Thuỷ Nguyên
Trường THCS Ngũ Lão
Môn ngữ văn lớp 7- phần tiếng việt
Giáo viên thực hiện: Nguyễn thị Bynh
Ngày 18-11-2008
A. Kiểm tra bài cũ :
Câu hỏi:
-Thế nào là từ đồng nghĩa ?
- Trong các cụm từ sau đây cụm từ nào
không đồng nghĩa với cụm từ :" lên thác xuống ghềnh "?

A.Long đong lận đận
B.Thuận buồm xuôi gió
C.Gian nan vất vả

1. Ví dụ:
* Tuy cấu tạo cố định nhưng một số ít thành ngữ vẫn có thể có những biến đổi nhất định
2. Nhận xét
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay

I. Thế nào là thành ngữ
3. Kết luận
: Thành ngữ là loại cụm từ cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.

B. Bài mới
2. Phân tích:
-Lên thác xuống ghềnhlà: Trôi nổi, lênh đênh, phiêu bạt
-Nhanh như chớp là: Hành độnh mau lẹ, rất nhanh, chính xác.
-Ăn tuyết nằm sương là: Gian khổ, nguy hiểm.

Nghĩa đen
Phép so sánh
Phép ẩn dụ
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay

I. Thế nào là thành ngữ
A. Lý thuyết :
2. Phân tích:
1. Ví dụ:
Có thể thay hoặc chêm xen một vài từ trong cụm từ lên thác xuống ghềnh bằng một vài từ khác được không ?
Tiết 48:
Thành NGữ
a) Nước non lận đận một mình
Thân cò long đong lận đận bấy nay

b) Nước non lận đận một mình
Thân cò xuống ghềnh lên thác bấy nay

* Ghi nhớ : SGK

II. ý nghĩa của thành ngữ
*Ghi nhớ; SGK

- Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen
của các từ cấu tạo lên nó, nhưng thường thông qua một số phép
Chuyển nghĩa như ẩn dụ so sánh.

3. Nhận xét :
1.Ví dụ:
- Lên thác xuốnh ghềnh
- Nhanh như chớp
- Ăn tuyết nằm sương

2. Phân tích :
GiảI thích ý nghĩa của các câu thành ngữ trên ?
Căn cứ vào đâu để biết được ý nghĩa của các câu thành ngữ trên ?
:Trôi nổi, lênh đênh, phiêu bạt

: Hành độnh mau lẹ, rất nhanh, chính xác

: Gian khổ, nguy hiểm.

III. Sử dụng thành ngữ
Ví dụ: a) - Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
( Hồ xuân Hương )
b).."Phòng khi tối lửa tắt đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
( Tô Hoài )

2. Phân tích:
Vị ngữ
Phụ ngữ
DT
Xác định vai trò ngữ pháp của cácthành ngữ trong câu sau ?
Phân tích cái hay của việc dùng các thành ngữ trên ?
Các sản phẩm, các món ăn quy hiếm
Không ai thân thích, ruột thịt.
Ăn
Sương
Tốt
Chiến
Bài tập 3. Tìm thêm một số thành ngữ
B.Luyện tập
Rất khoẻ
các món ăn quy hiếm
Cơ
Bài tập nâng cao
a. Hai cụm từ ( màu đỏ ) trong câu sau khác nhau gì về chức năng phản ánh?
- Tình cờ chẳng hẹn mà nên
Mạt cưa mướp đắng đôi bên một phường.
- ..Tre già là bà gỗ lim .


b. Từ đó hãy phân biệt sự khác nhau giữa thành ngữ và tục ngữ!
Thành ngữ: Là một cụm từ,thường nhận xét về tính cách,
phẩm chất,đặc điểm...của con người, sự vật.
Tục ngữ: là một câu, phản ánh kinh nghiệm về mọi mặt của cuộc sống
C. Hướng dẫn về nhà
Học thuộc bài thành ngữ
Tìm 15 thành ngữ Hán Việt quen thuộc - giải thích ý nghĩa
Xem trước bài"Cách làm bài văn biểu cảm về một tác phẩm văn học"
- Mạt cưa mướp đắng: Hai thứ xấu, bỏ đi
-Tre già chắc , cứng và tốt.