Bài 12. Thành ngữ

Thành ngữ
Tiết 48
I. Thế nào là thành ngữ
1. Bài tập :
Nhận xét cấu tạo của cụm từ gạch chân
I. Thế nào là thành ngữ
lên thác xuống ghềnh
lên trên thác xuống dưới ghềnh
lên ghềnh xuống thác
? Cấu tạo của cụm từ "lên thác xuống ghềnh" cố định.
2. Nhận xét :
Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
II. Đặc điểm của thành ngữ
1. Bài tập 1 :
Cụm từ "lên thác xuống ghềnh" có nghĩa là gì? Tại sao nói "lên thác xuống ghềnh"?
lên thác xuống ghềnh:
Trải qua nhiều phen gian nan, nguy hiểm
Nhanh như chớp:
Diễn biến nhanh như tia chớp
? Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh,...
? Đặc điểm về nghĩa:
II. Đặc điểm của thành ngữ
2. Bài tập 2 :
Xác định vai trò ngữ pháp của thành ngữ trong các câu sau:
b. Lá lành đùm lá rách là truyền thống quý báu của dân tộc ta.
a. Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
II. Đặc điểm của thành ngữ
c. Cách nói một tấc đến giời của nó khiến mọi người rất khó chịu.
Bảy nổi ba chìm: sống lênh đênh, gian truân, lận đận.
Lá lành đùm lá rách: Đùm bọc, cưu mang giúp đỡ lẫn nhau trong khó khăn, hoạn nạn.
Một tấc đến giời: Huênh hoang, khoác lác
? Đặc điểm về ngữ pháp: Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ...
Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.
Bài tập
Nước đổ lá khoai
Nước đổ đầu vịt
Nói với đầu gối
 §iÒn c¸c thµnh ng÷ sau vµo chç trèng vµ nhËn xÐt nghÜa cña chóng?
Mẹ nói với nó như...
Mẹ nói với nó như nước đổ đầu vịt.
? Nhóm thành ngữ đồng nghĩa với nhau.
Mẹ nói với nó như nước đổ lá khoai.
Mẹ nói với nó như nói với đầu gối.
? Các thành ngữ đồng nghĩa có thể thay thế nhau mà không làm thay đổi ý nghĩa của câu.
Đứng núi nọ trông núi kia
Ba chìm bảy nổi
 T×m nh÷ng biÕn thÓ cña c¸c thµnh ng÷ sau?
Đứng núi này trông núi nọ
Đứng núi này trông núi khác
Bảy nổi ba chìm
Năm chìm bảy nổi
? Tuy thành ngữ có cấu tạo cố định nhưng một số ít thành ngữ vẫn có thể có những biến đổi nhất định.
Luyện tập
Xác định và giải thích ý nghĩa thành ngữ trong các câu sau?
c. Con ngựa đen nhanh như gió vượt lên dẫn đầu đoàn đua.
a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
b. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời.
a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
sơn hào hải vị, nem công chả phượng: Các sản phẩm, món ăn quý hiếm.
b. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời.
b. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời.
tứ cố vô thân: Đơn độc, không họ hàng thân thích, không nơi nương tựa.
c. Con ngựa đen nhanh như gió vượt lên dẫn đầu đoàn đua.
c. Con ngựa đen nhanh như gió vượt lên dẫn đầu đoàn đua.
nhanh như gió: Di động nhanh như gió thổi.
Chó ngáp phải ruồi
Ném tiền qua cửa sổ
................
................
Chuột sa chĩnh gạo
gạo
Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược
Lên voi xuống chó
Mặt dơi tai chuột
Trên đe dưới búa
Trò chơi tiếp sức
Luật chơi:
- 3 tổ chia làm 3 đội,
Trong vòng 15 giây,thành viên 3 đội chạy tiếp sức viết đáp án vào chỗ trống đúng bảng của đội mình.
? chú ý: Mỗi lần lên chỉ được viết hoàn chỉnh 1 câu.
Đội viết được nhiều đáp án đúng và nhanh nhất sẽ là đội thắng cuộc.
15
14
13
12
11
10
09
08
07
05
06
04
03
02
01
Hết giờ
Viết đoạn văn ngắn hoặc đoạn thư trong đó có sử dụng các thành ngữ một cách hợp lý.
15
14