Bài 12. Thành ngữ

TRƯỜNG THCS LỘC AN
nhiệt liệt chào mừng các thầy giáo, cô giáo
và các em học sinh
đến với giờ giảng môn ngữ văn lớp 7
1.Thế nào là từ đồng âm? Đặt câu có sử dụng một cặp từ đồng âm?
2.Sử dụng từ đồng âm như thế nào cho có hiệu quả?
Kiểm tra bài cũ
Tiết48: thành ngữ
I. Thế nào là thành ngữ?
1.Khái niệm:
a.Ví dụ:
VD1:
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
(Ca dao)
*Lên thác xuống ghềnh:
*Lên thác xuống ghềnh
cụm từ
cấu tạo cố định
biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
*Vung tay quá trán
*Vung tay quá trán: chỉ sự hoang phí,
chi dùng quá mức cho phép.
cụm từ
cấu tạo cố định
biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
t
h
à
n
h

n
g
ữ
chỉ sự vất vả,gian truân,nguy hiểm
VD2:
Tôi đem túi gạo rang chia 5 phần bằng nhau,mỗi phần là khẩu phần ăn của hai người trong một ngày,nhất định không được vung tay quá trán.
b.Kết luận:
Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?
1.Khái niệm:

-Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
2.Nghĩa của thành ngữ
Nhanh như chớp: rất nhanh, chỉ trong khoảnh khắc
Nhà cao cửa rộng: nhà cửa đẹp đẽ, khang trang
Mưa to gió lớn: mưa rất to,gió thổi rất mạnh
Được voi đòi tiên: tham lam, được cái này còn đòi cái khác cao hơn
Chuột sa chĩnh gạo: Rất may mắn , gặp được nơi sung sướng, đầy đủ, nhàn hạ
gạo
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?
1.Khái niệm:

-Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
2.Nghĩa của thành ngữ
Sắp xếp các thành ngữ vừa tìm được vào 2 nhóm và giải thích vì sao em lại sắp xếp như vậy?
Được voi đòi tiên: tham lam, được cái này còn đòi cái khác cao hơn
Nhanh như chớp: rất nhanh, chỉ trong khoảnh khắc
Mưa to gió lớn: mưa rất to,gió thổi rất mạnh
Nhà cao cửa rộng: nhà cửa đẹp đẽ, khang trang
Chuột sa chĩnh gạo: Rất may mắn , gặp được nơi sung sướng, đầy đủ nhàn hạ
câu hỏi thảo luận
Nhóm 1
Nhóm 2
Mưa to gió lớn
Nhà cao cửa rộng
Nhanh như chớp
Được voi đòi tiên
Chuột sa chĩnh gạo
Nghĩa của thành ngữ
được hiểu theo nghĩa đen
của các từ tạo nên nó
Nghĩa của thành ngữ
được hiểu thông qua
phép chuyển nghĩa
ẩn dụ,so sánh...
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?
1.Khái niệm:

-Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
2.Nghĩa của thành ngữ
Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó
nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh...
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?
1.Khái niệm:

-Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
2.Nghĩa của thành ngữ
Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó
nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh...
2.Nghĩa của thành ngữ
Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó
nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh...
Quan sát các thành ngữ sau:
*Đứng núi này trông núi nọ
*Đứng núi nọ trông núi kia
*Đứng núi này trông núi khác
Nhận xét về cấu tạo và ý nghĩa của các thành ngữ?
Về cấu tạo: có thay đổi một số từ
Về ý nghĩa: giống nhau
Từ đó em có nhận xét gì về tính cố định của thành ngữ?
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?
1.Khái niệm:

-Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
2.Nghĩa của thành ngữ
Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó
nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh...
2.Nghĩa của thành ngữ
Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó
nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh...
*L­u ý: Tuy thµnh ng÷ cã cÊu t¹o cè ®Þnh nh­ng mét sè Ýt thµnh ng÷ vÉn cã thÓ cã nh÷ng biÕn ®æi nhÊt ®Þnh
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?
1.Khái niệm:

2.Nghĩa của thành ngữ

II. Sử dụng thành ngữ
Ví dụ : Xác định vai trò ngữ pháp của các thành ngữ trong các câu sau :

Mưa to gió lớn làm ngập hết nhà cửa.

b. Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non.
( Hồ Xuân Hương )
c. Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang...
( Tô Hoài )
1.Chức vụ ngữ pháp của thành ngữ
d. Cách nói một tấc đến giời của nó khiến mọi người rất khó chịu.
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?
1.Khái niệm:

2.Nghĩa của thành ngữ

II. Sử dụng thành ngữ
1.Chức vụ ngữ pháp của thành ngữ
- Thành ngữ có thể làm chủ ngữ , vị ngữ trong câu
hoặc làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ …
2.Tác dụng của thành ngữ
Thõn em v?a tr?ng l?i v?a trũn
B?y n?i ba chỡm v?i nu?c non
Bảy nổi ba chìm: long đong, ,gặp nhiều gian truân, vất vả
Thõn em v?a tr?ng l?i v?a trũn
S? ph?n, cu?c s?ng long dong,g?p nhi?u
gian truõn,v?t v?
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?
1.Khái niệm:

2.Nghĩa của thành ngữ

II. Sử dụng thành ngữ
1.Chức vụ ngữ pháp của thành ngữ
- Thành ngữ có thể làm chủ ngữ , vị ngữ trong câu
hoặc làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ …
2.Tác dụng của thành ngữ

- Thành ngữ ngắn gọn,hàm súc,có tính hình tượng và tính biểu cảm cao
-Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
- Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó
nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh...
- Thành ngữ có thể làm chủ ngữ , vị ngữ trong câu hoặc làm phụ ngữ trong
cụm danh từ, cụm động từ …
- Thành ngữ ngắn gọn,hàm súc,có tính hình tượng và tính biểu cảm cao
Tiết48: thành ngữ
Ghi nhớ
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?


II. Sử dụng thành ngữ

1.Bài 1: Tìm và giải thích nghĩa của các thành ngữ trong những câu sau đây:
a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
(Bánh chưng, bánh giầy)
b. Một hôm, có người hàng rượu tên là Lí Thông đi qua đó. Thấy Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng: "Người này khoẻ như voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu".Lí Thông lân la gợi chuyện ,rồi gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời.
(Thạch Sanh)

c. Chốc đà mười mấy năm trời
Còn ra khi đã da mồi tóc sương
( Truyện Kiều )
III. Luyện tập
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?


II. Sử dụng thành ngữ

1.Bài 1: Tìm và giải thích nghĩa của các thành ngữ trong những câu sau đây:
a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
(Bánh chưng, bánh giầy)
b. Một hôm, có người hàng rượu tên là Lí Thông đi qua đó. Thấy Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng: "Người này khoẻ như voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu".Lí Thông lân la gợi chuyện ,rồi gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời.
(Thạch Sanh)

c. Chốc đà mười mấy năm trời
Còn ra khi đã da mồi tóc sương
( Truyện Kiều )

III. Luyện tập
ĐÁP ÁN
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?


II. Sử dụng thành ngữ

*Lưu ý : Bên cạnh những thành ngữ thuần Việt còn có những
thành ngữ Hán Việt. Muốn hiểu nghĩa của thành ngữ Hán
Việt cần phải hiểu nghĩa của các yếu tố Hán Việt tạo nên nó.
III. Luyện tập
1.Bài 1
Thầy bói xem voi
Ếch ngồi đáy giếng
Con Rồng cháu Tiên
Tiết48: thành ngữ
.I ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?
II. Sử dụng thành ngữ
III. Luyện tập
- Lời ... tiếng nói
- Một nắng hai …
- Ngày lành tháng …
- No cơm ấm …
- Bách …… bách thắng
- Sinh … lập nghiệp
ăn
sương
tốt
áo
chiến
cơ
Điền thêm yếu tố để các thành ngữ được trọn vẹn:


Tiết48: thành ngữ
III. Luyện tập
sưu tầm thành ngữ có tên các con vật
Hướng dẫn về nhà
*Học thuộc ghi nhớ sgk
*Làm các bài tập còn lại.
*Tìm 10 thành ngữ Hán Việt và giải thích ý nghĩa của các thành ngữ đó.
* Chuẩn bị bài :Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học.