Bài 12. Thành ngữ

Phòng Giáo Dục Huyện Long Thành
Trường THCS Hoà Hưng
Bài giảng:
Ngữ Văn 7
GV:Phan Thị Hoài Thu
Năm Học: 2006 - 2007
Chào mừng
Tập thể học sinh lớp 71
Trường THCS Phước Thái
Quý Thầy Cô Đến Dự Giờ
Tìm cụm từ tương ứng với hình ảnh ?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Thế nào là từ đồng âm ? Cho ví dụ về một cặp từ đồng âm ?
Sử dụng từ đồng âm như thế nào để đạt hiệu quả cao trong giao tiếp?
Được voi đòi tiên
Thứ 6 ngày 15 tháng 12 năm 2006
Môn: Ngữ Văn
Lên trên thác xuống dưới ghềnh
Lên,thác, xuống , ghềnh
THÀNH NGỮ
I.Thành ngữ là gì ?
Lên thác xuống ghềnh
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Sự phiêu bạt , vất vả, nguy nan
Một cụm từ
Xuống ghềnh lên thác
Không hoán đổi được
Lên núi xuống dòng
Không thay đổi từ khác được.
Không thể thêm từ vào cụm từ.
* Hình thức:
Là một cụm từ có cấu tạo cố định.
* Nội dung:
Biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
Thành ngữ
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
Em có nhận xét gì về hình thức và nội dung của cụm từ này ?
Thứ 6 ngày 15 tháng 12 năm 2006
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
Thành ngữ là một cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh .
THÀNH NGỮ
Nhà cao cửa rộng
Mưa to gió lớn
Đẹp như tiên
Lên voi xuống chó
* Giải thích nghĩa của hai thành ngữ " Nhà cao cửa rộng" và " Lên voi xuống chó ". Đồng thời cho biết nghĩa của mỗi thành ngữ được hiểu như thế nào ?
Giải thích nghĩa của hai thành ngữ "Mưa to gió lớn " và "Đẹp như tiên ". Đồng thời nói rõ nghĩa của mỗi thành ngữ được hiểu nhứ thế nào ? .
Câu hỏi thảo luận:
Câu 1:
Câu 2:
Được hiểu gián tiếp thông qua phép chuyển nghĩa.
Được hiểu một cách trực tiếp từ các yếu tố tạo nên thành ngữ.
Thời vận thay đổi lúc vinh hiển lúc thất thế.
Mưa to, gió thổi rất mạnh.
Thứ 6 ngày 15 tháng 12 năm 2006
Thành ngữ là một cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
Nghĩa của thành ngữ có thể hiểu trực tiếp từ nghĩa đen nhưng thường thông qua phép chuyển nghĩa: So sánh, ẩn dụ.
I. Thành ngữ là gì?
1 . Nhà cao cửa rộng :
2. Mưa to gió lớn:
4. Đẹp như tiên :
3. Lên voi xuống chó :
Chỉ một người rất đẹp
Chỉ sự giàu sang
Từ sự tìm hiểu trên, hãy cho biết nghĩa của thành ngữ được hiểu như thế nào?
Nghĩa:
(nghĩa đen)
(A�n dụ)
(So sánh)
Nghĩa :
( nghĩa bóng )
Đáp án:
Xét thành ngữ 3 và 4 theo em mối quan hệ liên tưởng giữa nghĩa bề mặt ( nghĩa đen ) và nghĩa hàm ẩn ( nghĩa bóng ) là mối quan hệ gì ?
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
THÀNH NGỮ
Thứ sáu ngày 15 tháng 12 năm 2006
Thành ngữ là một cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
Nghĩa của thành ngữ có thể hiểu trực tiếp từ nghĩa đen nhưng thường thông qua phép chuyển nghĩa: So sánh, ẩn dụ.
1.Thành ngữ là gì?
Khẩu Phật tâm xà
: Miệng nói lời từ bi nhưng lòng dạ nham hiểm.
Có cách nói nào khác về thành ngữ này không đó là cách nói như thế nào ?
Lắng nghe đoạn bài hát sau và tìm thành ngữ:
Kẻ Gỗ là đây bao năm đợi tháng chờ
Này vùng đá bạc đồi núi lô nhô
Những dòng suối nhỏ theo sông về với biển
Bỏ đồi hoang dại trong nắng trong mưa
Năm đợi tháng chờ
: Sự chờ đợi, trông mong.
Năm ngóng tháng chờ
Đứng núi này trông núi nọ
Đứng núi này trông núi khác.
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
THÀNH NGỮ
Thứ sáu ngày 15 tháng 12 năm 2006
Nghĩa của thành ngữ có thể hiểu trực tiếp từ nghĩa đen nhưng thường thông qua phép chuyển nghĩa: So sánh, ẩn dụ.
I.Thành ngữ là gì?
Thành ngữ là một cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
II.Sử dụng thành ngữ :
a) Người nách thứơc kẻ tay đao
Đầu trâu mặt ngựa ào ào như sôi

b) Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
(Hồ Xuân Hương )

c) Anh đã nghĩ thương em thế này hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn
có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang. (Tô Hoài)
d/ Nó nói dai như đỉa.
Đầu trâu mặt ngựa:
Bảy nổi ba chìm :
Tắt lửa tối đèn:
Dai như đỉa:
Côn đồ , hung hãn.
Long đong, phiêu bạt.
Khó khăn , họan nạn.
Nói mãi, nói mãi không chịu ngừng câu chuyện.
Giải thích ý nghĩa của các thành ngữ ?
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
THÀNH NGỮ
Thứ sáu ngày 15 tháng 12 năm 2006
Nghĩa của thành ngữ có thể hiểu trực tiếp từ nghĩa đen nhưng thường thông qua phép chuyển nghĩa: So sánh, ẩn dụ.
1.Thành ngữ là gì?
Thành ngữ là một cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
Thành ngữ thường giữ vai trò ngữ pháp gì trong câu?
2/ Sử dụng thành ngữ :
Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ.
Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc có tính hình tựơng, tính biểu cảm cao .
Trong hai cách diễn đạt này, cách nào hay hơn?
Cách diễn đạt của thành ngữ hay hơn là nhờ vào đặc điểm nào của thành ngữ?
Cho biết vai trò ngữ pháp của thành ngữ trong câu và nêu đặc điểm của thành ngữ?







a) Người nách thứơc kẻ tay đao
Đầu trâu mặt ngựa ào ào như sôi

b) Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
(Hồ Xuân Hương )

c) Anh đã nghĩ thương em thế này hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn
có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang. (Tô Hoài)
CN
VN
PN
d/ Nó nói dai như đỉa.
Dai như đỉa:
Nói mãi, nói mãi không chịu ngừng câu chuyện.
Ngắn gọn , hàm súc
Có tính hình tượng
Có tính biểu cảm cao.
Dài dòng
Tính hình tượng và tính biểu cảm không cao.
PN
DT
ĐT
Xác định vai trò ngữ pháp của các thành ngữ trong câu?
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
THÀNH NGỮ
Thứ sáu ngày 15 tháng 12 năm 2006
Nghĩa của thành ngữ có thể hiểu trực tiếp từ nghĩa đen nhưng thường thông qua phép chuyển nghĩa: So sánh, ẩn dụ.
I.Thành ngữ là gì?
Thành ngữ là một cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
II. Sử dụng thành ngữ :
Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ.
Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc có tính hình tựơng, tính biểu cảm cao .
Chó treo mèo đậy:
Kinh nghiệm cất giữ thức ăn ; chó phải treo, mèo phải đậy
Tục ngữ
Hãy phân biệt sự khác nhau giữa thành ngữ và tục ngữ ?
Thành ngữ : Một cụm từ cố định (một ý)
Tục ngữ: Câu nói ngắn gọn, xuôi tai, đúc rút kinh nghiệm ( nhiều ý )
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
THÀNH NGỮ
Những món ăn ngon, lạ, sang trọng .
Thứ sáu ngày 15 tháng 12 năm 2006
Thành ngữ là một cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
Nghĩa của thành ngữ có thể hiểu trực tiếp từ nghĩa đen nhưng thường thông qua phép chuyển nghĩa: So sánh, ẩn dụ.
I. Thành ngữ là gì?
II. Sử dụng thành ngữ :
Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ.
Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc có tính hình tựơng, tính biểu cảm cao .
III. Luyện tập :
Bài 1 / 145 :
a) -Sơn hào hải vị:
- Nem công chả phượng :
Cho những đoạn sau đây :
a/ Đến ngày lễ tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
(Bách chưng , bánh giầy)
Những món ăn ngon, quí hiếm .
Hãy tìm thành ngữ trong đoạn a và giải thích thành ngữ đó?
Xem phim
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
THÀNH NGỮ
b) - Kho? nhu voi: r?t kho?.
Nhìn lại bốn bên chẳng có ai thân thuộc cả.
Da người già thường có những chấm màu nâu nhạt như da con đồi mồi , toc� thì b?c nhu suong tr?ng.
Thứ sáu ngày 15 tháng 12 năm 2006
Bài 1 / 145
c) Da mồi tóc sương :
b/ Một hôm, có người hàng rượu tên là Lý Thông đi qua đó. Thấy Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng " Người này khỏe như voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu" . Lý Thông lân la gợ�i chuyện, rồi gạ cùng Thạch Sang kết nghĩa anh em. Sớm mồ côi cha mẹ , tứ cô vô thân, nay có người săn sóc đến mình. Thạch Sanh cảm động , vui vẻ nhận lời.
(Thạch Sanh)
Xác định thành ngữ trong đoạn b ?
Tứ cố vô thân có nghĩa là gì?
Giải thích thành ngữ "Da mồi tóc sương"?
Xác định thành ngữ trong hai câu thơ ở C ?
Kho? nhu voi nghia là gì?
- Tứ cố vô thân:
c/ Chốc đà mười mấy năm trời
Còn ra khi đã già da mồi tóc sương
(Truyện Kiều )
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
THÀNH NGỮ
Con rồng cháu tiên
Thầy bói xem voi
E�ch ngồi đáy giếng
Thứ sáu ngày 15 tháng 12 năm 2006
III. Luyện tập :
Bài 1 / 145
E�ch ngồi đáy giếng
b) - Kho? nhu voi: r?t kho?.
- Tứ cố vô thân:
Nhìn lại bốn bên chẳng có ai thân thuộc cả.
a) - Sơn hào hải vị: Những món ăn ngon, lạ, sang trọng .
- Nem công chả phượng :
Những món ăn ngon, quí hiếm .
c) Da mồi tóc sương :
Bài 2 / 145.
Da người già thường có những chấm màu nâu nhạt như da con đồi mồi , toc� thì b?c nhu suong tr?ng.
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
THÀNH NGỮ
Thứ sáu ngày 15 tháng 12 năm 2006
III. Luyện tập :
Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn:
- Lời ... tiếng nói
- Một nắng hai ...
- Ngày lành tháng ...
- No cơm ấm .....
- Bách ... . bách thắng
- Sinh .... lập nghiệp
ăn
sương
tốt
áo
chiến
cơ
Bài 1 / 145
Bài 3 / 145.
b) - Kho? nhu voi: r?t kho?.
- Tứ cố vô thân:
Nhìn lại bốn bên chẳng có ai thân thuộc cả.
a) - Sơn hào hải vị: Những món ăn ngon, lạ, sang trọng .
- Nem công chả phượng :
Những món ăn ngon, quí hiếm .
c) Da mồi tóc sương :
Bài 2 / 145.
Da người già thường có những chấm màu nâu nhạt như da con đồi mồi , toc� thì b?c nhu suong tr?ng.
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
THÀNH NGỮ
Thứ sáu ngày 15 tháng 12 năm 2006
III. Luyện tập :
Bài 4 / 145.
Tìm một số thành ngữ liên quan đến loài vật này?
Hãy tìm thêm một số thành ngữ khác mà em biết ?
Bài 1 / 145
Bài 3 / 145.
b) - Kho? nhu voi: r?t kho?.
- Tứ cố vô thân:
Nhìn lại bốn bên chẳng có ai thân thuộc cả.
a) - Sơn hào hải vị: Những món ăn ngon, lạ, sang trọng .
- Nem công chả phượng :
Những món ăn ngon, quí hiếm .
c) Da mồi tóc sương :
Bài 2 / 145.
Da người già thường có những chấm màu nâu nhạt như da con đồi mồi , toc� thì b?c nhu suong tr?ng.
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
THÀNH NGỮ
Thứ sáu ngày 15 tháng 12 năm 2006
Thành ngữ là một cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
Nghĩa của thành ngữ có thể hiểu trực tiếp từ nghĩa đen nhưng thường thông qua phép chuyển nghĩa: So sánh, ẩn dụ.
II. Sử dụng thành ngữ :
Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ.
Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc có tính hình tựơng, tính biểu cảm cao .
III. Luyện tập :
Bài 1 / 145
I.Thành ngữ là gì?
Bài 2 / 145.
Bài 3 / 145.
Bài 4 / 145.
Thanh niên ta lên rừng xuống biển, vì tương lai non nước Việt Nam. Đẹp làm sao cháu con Lạc Hồng,hoà tình yêu quê hương chờ mong.
Tìm thành ngữ và giải nghĩa thành ngữ trong đoạn trên.
Tuần: 12
Tiết: 48
Môn: Ngữ Văn
THÀNH NGỮ
Chúc các em một kì nghỉ
cuối tuần vui, khoẻ !
Cảm ơn quý thầy cô và các em đã giúp đỡ tôi hoàn thành bài giảng