Bài 12. Thành ngữ

Chuyên đề
Phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh
Giáo viên thực hiện: Đỗ Thị Thu Hương
Trường THCS Hoàn Kiếm
T ừ đ ồ n g n g h ĩ a
Đ ạ i t ừ
T ừ H á n V i ệ t
T ừ l á y
T ừ t r á i n g h ĩ a
T ừ g h é p
T ừ đ ồ n g â m
Q u a n h ệ t ừ
1
2
3
4
5
6
7
8
1. "Giang sơn" thuộc loại từ này?
2. Những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau?
3. Trong từ này, các tiếng quan hệ với nhau về mặt âm thanh?
4. Những từ có nghĩa trái ngược nhau?
5. Những từ dùng để trỏ hoặc hỏi về người, hoạt động, tính chất?
6. "Tươi tốt" thuộc loại từ này?
7. Từ "đường" trong "đường ăn" và "đường đi" là từ ?
8. Những từ dùng để biểu thị các ý nghĩa quan hệ, dùng để liên kết?
Thành ngữ
Thành ngữ
Tiết 48
I. Thế nào là thành ngữ?
1.Khái niệm thành ngữ
Bài tập :
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Nhận xét cấu tạo và ý nghĩa của cụm từ gạch chân:
I. Thế nào là thành ngữ?
lên trên thác xuống dưới ghềnh
lên ghềnh xuống thác
? Cụm từ "lên thác xuống ghềnh" có cấu tạo cố định.
Bài tập :
Nhận xét cấu tạo và ý nghĩa của cụm từ gạch chân:
lên thác xuống ghềnh
lên thác xuống ghềnh:
Trải qua nhiều phen gian nan, nguy hiểm
? Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, mang một ý nghĩa hoàn chỉnh.
2. Đặc điểm của thành ngữ
1. Bài tập 1 :
Nhanh như chớp:
Diễn biến nhanh như tia chớp
Trên đe dưới búa:
Tình trạng bị kìm kẹp, chèn ép từ các phía, không có lối thoát.
2. Đặc điểm của thành ngữ
Bài tập 2 :
Xác định vai trò ngữ pháp của thành ngữ trong các câu sau:
a, Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
b, Con Rồng cháu Tiên là một truyền thuyết về nòi giống của dân tộc ta.
c, Cách nói một tấc đến giời của nó khiến mọi người rất khó chịu.
b. Con Rồng cháu Tiên là một truyền thuyết về nòi giống của dân tộc ta.
Chủ ngữ
2. Đặc điểm của thành ngữ
a. Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
V ị ngữ
c. Cách nói một tấc đến giời của nó khiến mọi người rất khó chịu.
phụ ngữ
Bài tập 2 :
Xác định vai trò ngữ pháp của thành ngữ trong các câu sau:
? Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ...
b. Con Rồng cháu Tiên là một truyền thuyết về nòi giống của dân tộc ta.
a. Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
(Trích Bánh trôi nước - Hồ Xuân Hương)
c. Cách nói một tấc đến giời của nó khiến mọi người rất khó chịu.
( Lời của Hoa truyện "Bạn bè")
Hãy diễn đạt ý nghĩa của các câu sau mà không sử dụng thành ngữ:
Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.
II. Sử dụng thành ngữ
Thảo luận nhóm
? Điền thành ngữ thích hợp vào chỗ trống để hoàn thành câu sau:
Mẹ nói với con như...
Mẹ nói với con như nước đổ đầu vịt.
? Nhóm thành ngữ đồng nghĩa với nhau.
Mẹ nói với con như nước đổ lá khoai.
? Các thành ngữ đồng nghĩa có thể thay thế nhau mà không làm thay đổi ý nghĩa của câu.
? Chú ý 1:
Đứng núi nọ trông núi kia
Ba chìm bảy nổi
? Tìm những biến thể của các thành ngữ sau?
Đứng núi này trông núi nọ
Đứng núi này trông núi khác
Bảy nổi ba chìm
Năm chìm bảy nổi
? Tuy thành ngữ có cấu tạo cố định nhưng một số ít thành ngữ vẫn có thể có những biến đổi nhất định.
? Chú ý 2:
Luyện tập
c. Con ngựa đen nhanh như gió vượt lên dẫn đầu đoàn đua.
a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
b. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời.
a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
b. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời.
c. Con ngựa đen nhanh như gió vượt lên dẫn đầu đoàn đua.
Xác định và giải thích ý nghĩa thành ngữ trong các câu sau?
Chó ngáp phải ruồi
Ném tiền qua cửa sổ
................
................
Chuột sa chĩnh gạo
gạo
Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược
Lên voi xuống chó
Mặt dơi tai chuột
Trò chơi tiếp sức
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Hết giờ
Thời gian
Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn:
Lời . tiếng nói
Một nắng hai .
Ngày lành tháng .
No cơm ấm .
Bách . bách thắng
Sinh . lập nghiệp
ăn
sương
tốt
cật
chiến
cơ
Phần thưởng
3. Phần thưởng là một điểm mười.
2. Phần thưởng là một cái bút.
1. Phần thưởng là một tràng pháo tay.
Phần thưởng
Phần thưởng
Phần thưởng của các em là một điểm mười.
Phần thưởng
Phần thưởng của các
em là một cái bút.
Phần thưởng

Phần thưởng của các em là một tràng pháo tay của các bạn.
Viết đoạn văn ngắn hoặc đoạn thư trong đó có sử dụng các thành ngữ một cách hợp lý.
Soạn bài: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Dặn dò
xin chân thành cảm ơn
các thầy cô giáo
và các em học sinh