Bài 12. Thành ngữ

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ
NGỮ VĂN LỚP 7B
Giáo viên : Doãn Thị Mai
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Từ đồng âm là từ ?
Có âm thanh giống nhau , nghĩa khác xa
nhau và liên quan với nhau .
B. Có âm thanh giống nhau , nghĩa gần
nhau và liên quan với nhau .
C. Có âm thanh giống nhau , nghĩa khác xa
nhau và không liên quan đến nhau .
D. Có âm thanh giống nhau , nghĩa trái
ngược nhau .
Câu 2 : Giải nghĩa tiếng “đồng”
trong các trường hợp sau :
Trống đồng.

B. Đồng lòng .
- > Chất liệu bằng kim loại đồng .
- > Cùng ( giống nhau )
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Lên thác rồi lại xuống ghềnh .
Lên bờ xuống ruộng .
Tiết 48 : THÀNH NGỮ
Thác lên ghềnh xuống .
Hay : Ghềnh lên thác xuống .
1. VÍ DỤ 1 :
Trải qua nhiều vất vả , gian nan , nguy
hiểm .
I. THẾ NÀO LÀ THÀNH NGỮ :
Lên thác xuống ghềnh
Thành
ngữ
Có cấu tạo cố định
Biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh .
TÌM NHỮNG BIẾN THỂ CỦA cácTHÀNH NGỮ SAU ?
- Đứng núi này trông núi nọ .
Đứng núi này trông núi kia .
Đứng núi này trông núi khác .
- Ba chìm bảy nổi .
Bảy nổi ba chìm .
- Sông cạn đá mòn .
Sông có thể cạn , đá có thể mòn .
* Lưu ý :
=> Tính cố định của thành ngữ cũng chỉ là tương đối .
Có sự thay đổi về từ ngữ nhưng nghĩa không đổi
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay .
Trải qua nhiều vất vả , gian nan , nguy
hiểm .
Được hiểu thông
qua phép chuyển
Nghĩa (ẩn dụ )
( Ca dao )
Nhanh như chớp .
=> H�nh d?ng r?t nhanh , ch? di?n ra trong kho?nh kh?c . ( Nhu ỏnh ch?p loộ lờn r?i t?t ngay)
Được hiểu thông
qua phép chuyển
nghĩa( So sánh)
* VÍ DỤ 2 :
Bắt nguồn
từ nghĩa đen
của các từ
tạo nên nó
Mưa to, gió lớn
Tr?i mua r?t to kốm theo giú
l?n v� s?m ch?p.
* VÍ DỤ 3:
Đi guốc trong bụng .
→ Hiểu hết, biết tỏng mọi suy nghĩ và tâm địa của người khác .
-> Nói quá
* VÍ DỤ 4:
Nghĩa
của
thành ngữ

Bắt nguồn
từ nghĩa đen
của các từ
tạo nên nó .
Được hiểu thông qua phép chuyển nghĩa như : ẩn dụ , so sánh …
Tham sống sợ chết
Ruột để ngoài da.
Ếch ngồi đáy giếng
Nam chõu, b?n b?
Mẹ goá, con côi.
Lên thác xuống ghềnh
Mưa to, gió lớn.
Rán sành ra mỡ.
Hiểu theo nghĩa đen
Hiểu theo nghĩa chuyển
(nghĩa bóng)













=> Miệng nói từ bi , thương người mà lòng thì nham hiểm , độc địa .
VD : KHẨU PHẬT TÂM XÀ .
- Khẩu :
- Phật :
- Tâm :
- Xà :
Miệng
Ông phật
Lòng
Rắn
Ghi nhớ
* Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định , biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh .
* Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ , so sánh …
1. VÍ DỤ 1 :
c. Cây cao bóng cả ở đây là các bác đấy .
a. Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non .
Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp em một cái ngách sang nhà anh , phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang …
b.
DT
Phụ ngữ
V N
C N
Tiết 48: THÀNH NGỮ
I. THÀNH NGỮ LÀ GÌ ?
II. sử DỤNG THÀNH NGỮ .
So sánh hai cách nói sau:
CÂU CÓ SỬ DỤNG THÀNH NGỮ
CÂU KHÔNG SỬ DỤNG THÀNH NGỮ
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
với nước non
Bảy nổi ba chìm
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Vất vả, lận đận,long đong với
nước non
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh
bấy nay.
Nước non lận đận một mình
Thân cò trôi nổi , phiêu bạt , vất vả bấy nay
=> Làm cho câu văn , câu thơ ngắn gọn, hàm súc có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.
VÍ DỤ 2:
Ghi nhớ
* Thành ngữ có thể làm chủ ngữ , vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ , động từ …
* Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc , có tính hình tượng , tính biểu cảm cao .
Tìm thành ngữ trong các ví dụ sau :
Rột thỏng tu, n?ng du thỏng tỏm
Rột nhu c?t .
T?c d?t c?m dựi .
T?c d?t, t?c v�ng
Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa
Nhanh như cắt .
Thành
ngữ
Tục
ngữ
Luyện tập
-> Những món ăn ngon quý hiếm được lấy từ trên rừng,dưới biển
-> Những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp
( Những món ăn của vua chúa ngày xưa )
a. Sơn hào hải vị
Nem công chả phượng
b. Khoẻ như voi :
Tứ cố vô thân :
Rất khoẻ
Mồ côi, không anh em họ hàng, nghèo khổ
c. Da mồi tóc sương :
Chỉ người già, tóc đã bạc , da đã nổi đồi mồi
Kể vắn tắt các truyền thuyết và ngụ ngôn tương ứng để thấy rõ lai lịch của các thành ngữ :
Con Rồng cháu Tiên
Thầy bói xem voi
Ếch ngồi đáy giếng
Lời tiếng nói
Một nắng hai
Ngày lành tháng
No cơm ấm…
Bách … bách thắng
Sinh... lập nghiệp
. . .
. . .
. . .
ăn
sương
tốt
áo
chiến
cơ
Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn
Chân cứng đá …
Một tấc lên…
Bán trời không…
Máu chảy … mềm
Ném tiền qua …
Đánh bùn sang …
mềm
giời
văn tự
ruột
cửa sổ
ao
Chuột sa chĩnh gạo
Gạo
=> Rất may mắn, gặp được nơi sung sướng, đầy đủ, nhàn hạ
Nhìn hình đoán thành ngữ
Bài tập 4:
Ném tiền qua cửa sổ
Tiêu pha lãng phí,hoang tàn, ngông cuồng
Nhìn
hình
đoán
thành
ngữ
Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược
? Khụng an kh?p, khụng k?t h?p nh?p nh�ng,th?ng nh?t.
Nhìn hình đoán thành ngữ
Lên voi xuống chó
=>Thay d?i d?a v? th?t thu?ng, d?t ng?t
Lỳc vinh hi?n, lỳc th?t th?.
Nhìn hình đoán thành ngữ
=> Sinh nở dễ dàng, an toàn ,thuận lợi,
mẹ con đểu khoẻ mạnh
Mẹ tròn con vuông
Nhìn hình đoán thành ngữ
Đầu voi đuôi chuột
=> Sự việc lúc khởi đầu có vẻ to tát qui mô . Nhưng khi kết thúc lại không ra gì .
Nhìn hình đoán thành ngữ
Xin CHÂN THàNH cảm ơn QUý thầy cô và
các em học sinh