Bài 12. Thành ngữ

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM!
1
Người soạn: Dương Thị Vinh
Trường THCS Thống Nhất - TP Hoà Bình - Hoà Bình
* Ví dụ: SGK (143)
Nước non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
2
lên thác xuống ghềnh
lên ghềnh xuống thác
lên trên thác xuống
dưới ghềnh
vượt thác lội xuống ghềnh
- Không thể thay một vài từ trong cụm từ
- Không thể chêm một vài từ khác vào cụm từ
- Không thể đảo vị trí của các từ trong cụm từ
Cấu tạo
cố định
3
Lên thác xuống ghềnh
Trải qua nhiều vất vả khó khăn (tượng trưng cho vất vả, nguy hiểm)
Nghĩa bóng (hàm ẩn, hình tượng, ẩn dụ).
Nhanh như chớp
Chỉ hành động diễn ra mau lẹ, rất nhanh (so sánh)
Hiền như bụt
Chỉ một con người có tính cách rất hiền lành (nghĩa đen)
Tay bế tay bồng
Bế hai đứa bé sàn sàn tuổi nhau (nghĩa đen)
Vắt cổ chày ra nước
Keo kiệt, bủn xỉn (nói quá)
4
Tìm những biến thể của thành ngữ sau ?
Đứng núi này trông núi nọ
Đứng núi nọ trông núi
kia
Đứng núi này trông núi khác
Ba chìm bảy nổi
Bảy nổi ba chìm
Chú ý: Thành ngữ có cấu tạo cố định nhưng một số ít thành ngữ tính cố định chỉ là tương đối.
5
* Ví dụ: SGK ( 144 )
Xỏc d?nh vai trũ ng? phỏp c?a cỏc th�nh ng?:
a.Thõn em v?a tr?ng l?i v?a trũn
B?y n?i ba chỡm v?i nu?c non
Vị ngữ
b.“Tôn sư trọng đạo” là câu thành ngữ nói lên lòng kính trọng, tôn vinh nghề thầy giáo.
Chủ ngữ
c. Anh đã nghĩ…, phòng khi tắt lửa tối đèn thì em chạy sang…
Phụ ngữ
6
7
Phân tích cái hay của việc dùng thành ngữ trong các
câu sau:
Câu có sử dụng thành ngữ
Câu không sử dụng thành ngữ
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Vất vả lận đận với nước non
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Nước non lận đận một mình
Thân cò trôi nổi phiêu bạt
bấy nay.
a. Sơn hào hải vị:
- Những món ăn ngon quý hiếm được lấy từ trên rừng, dưới biển.
Nem công chả phượng:
- Những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp ( Những món ăn của vua chúa ngày xưa )
b. Khoẻ như voi:
Rất khoẻ
Tứ cố vô thân:
Mồ côi, không anh em họ hàng, nghèo khổ
c. Da mồi tóc sương:
Chỉ người già, tóc đã bạc, da đã nổi
đồi mồi
8
Bài 1:
Lời tiếng nói
Một nắng hai
Ngày lành tháng
No cơm ấm…
Bách … bách thắng
Sinh... lập nghiệp
. . .
. . .
. . .
ăn
sương
tốt
áo
chiến
cơ
Chân cứng đá …
Một tấc lên…
Bán trời không…
Máu chảy … mềm
Ném tiền qua …
Đánh bùn sang …
mềm
giời
văn tự
ruột
cửa sổ
ao
9
Bài 3:
Xem hình, đoán thành ngữ
TRÒ CHƠI
Khoẻ như lực sĩ
Gậy ông đập lưng ông
Nhanh như cắt
Chậm như sên
Xem hình, đoán thành ngữ
Kẻ cười, người khóc
11
TH�NH NG?
Khái niệm
Sử dụng
thành ngữ

Cụm từ cố
định; Ý nghĩa
hoàn chỉnh
Nghĩa:
nghĩa đen,
nghĩa chuyển
Ngắn gọn
Hàm súc
Hình tượng
Biểu cảm
Chủ ngữ
Vị ngữ
Phụ ngữ
13
Về nhà
- Sưu tầm thêm ít nhất 10 thành ngữ chưa được giới thiệu trong các bài học và giải thích.
- Soạn bài : Cách làm bài văn biểu cảm về TPVH
Xin chân thành cảm ơn
các thầy cô giáo và các em !