Bài 12. Thành ngữ

20-11
Tôn sư trọng đạo
KIỂM TRA BÀI CŨ
1-Đặt câu với mỗi cặp từ đồng âm sau:+sâu (danh từ)- sâu( tính từ)
+năm(danh từ)- năm( số từ)
2-Từ ví dụ, hãy cho biết từ đồng âm là gì ? Cách sử dụng ?


+Con sâu đang bò dưới hố sâu.
+Năm nay em Mai tròn năm tuổi.
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
Trong giao tiếp phải chú ý đầy đủ đến ngữ cảnh để tránh hiểu sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi do hiện tượng đồng âm.
Đáp án
Chuột sa chĩnh gạo
................
G?O
Tiết 48
Tiết 48
thành ngữ
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
5
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11

I. Thế nào là thành ngữ
lên thác xuống ghềnh
lên ghềnh xuống thác
lên trên thác xuống
dưới ghềnh
vượt thác lội xuống ghềnh
- Không thể thay một vài từ trong cụm từ
- Không thể chêm một vài từ khác vào cụm từ
- Không thể đảo vị trí của các từ trong cụm từ
Cấu tạo
cố định
6
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
I. Thế nào là thành ngữ
- Có cấu tạo cố định, biểu biện một ý nghĩa hoàn chỉnh.
7
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
Tìm những biến thể của thành ngữ sau ?
Đứng núi này trông núi nọ
Đứng núi nọ trông núi
kia
Đứng núi này trông núi khác
Ba chìm bảy nổi
B?y n?i ba chỡm
Thành ngữ có cấu tạo cố định nhưng tính cố định của thành ngữ cũng chỉ là tương đối.
8
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
lên thác xuống ghềnh
Trải qua nhiều vất vả khó khăn (tượng trưng cho vất vả, nguy hiểm)
Nghĩa bóng (hàm ẩn, hình tượng, ẩn dụ).
Nhanh như chớp
Chỉ hành động diễn ra mau lẹ, rất nhanh (so sánh)
Hiền như bụt
Chỉ một con người có tính cách rất hiền lành (nghĩa đen)
Tay bế tay bồng
bế hai đứa bé sàn sàn tuổi nhau (nghĩa đen)
Vắt cổ chày ra nước
keo kiệt, bủn xỉn (nói quá)
9
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
I. Thế nào là thành ngữ
- Có cấu tạo cố định, biểu biện một ý nghĩa hoàn chỉnh.
-Nghĩa của thành ngữ
+ Có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen
+ Thường thông qua phép chuyển nghĩa (ẩn dụ, so sánh...)
*Ghi nhớ 1:sgk (144).
10
Đuổi Hình... Bắt Thành Ngữ
Chó ngáp phải ruồi
Vì 1 sự may mắn ngẫu nhiên mà đạt được chứ không
phải có tài cán gì
................
................
Chuột sa chĩnh gạo
gạo
- Rất may mắn , gặp được nơi sung sướng, đầy đủ nhàn hạ
Ném tiền qua cửa sổ
- Tiêu pha lãng phí , hoang tàng , ngông cuồng
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
I. Thế nào là thành ngữ
- Có cấu tạo cố định, biểu biện một ý nghĩa hoàn chỉnh.
-Nghĩa của thành ngữ
+ Có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen
+ Thường thông qua phép chuyển nghĩa (ẩn dụ, so sánh...)
*Ghi nhớ 1:sgk (144).
II. Sử dụng thành ngữ
15
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
Xỏc d?nh vai trũ ng? phỏp c?a cỏc th�nh ng?:
a.Thõn em v?a tr?ng l?i v?a trũn
B?y n?i ba chỡm v?i nu?c non
Vị ngữ
b. Anh đã nghĩ thương em như thế hay là anh đào giúp cho em một cái nghách sang nhà anh phòng khi tắt lửa, tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang…
Phụ ngữ
16
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
I. Thế nào là thành ngữ
- Có cấu tạo cố định, biểu biện một ý nghĩa hoàn chỉnh.
-Nghĩa của thành ngữ
+ Có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen
+ Thường thông qua phép chuyển nghĩa (ẩn dụ, so sánh...)
*Ghi nhớ 1:sgk (144).
II. Sử dụng thành ngữ
- Thành ngữ có thể làm chủ ngữ , vị ngữ trong câu hoặc làm phụ ngữ trong cụm danh từ,cụm động từ, cụm tính từ…
17
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
Xỏc d?nh vai trũ ng? phỏp c?a cỏc th�nh ng?:
Ba quân đông mặt pháp trường
Thanh thiên bạch nhật rõ ràng cho coi (Nguyễn Du)
Chủ ngữ
Yêu nhau bốc bải giần sàng
Ghét nhau đũa ngọc mâm vàng bỏ đi (Ca dao)
Vị ngữ
18
19
So sánh hai cách nói sau, cách nói nào ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao?
Câu có sử dụng thành ngữ
Câu không sử dụng thành ngữ
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Vất vả lận đận với nước non
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Nước non lận đận một mình
Thân cò trôi nổi phiêu bạt bấy nay
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
I. Thế nào là thành ngữ
- Có cấu tạo cố định, biểu biện một ý nghĩa hoàn chỉnh.
-Nghĩa của thành ngữ
+ Có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen
+ Thường thông qua phép chuyển nghĩa (ẩn dụ, so sánh...)
*Ghi nhớ 1:sgk (144).
II. Sử dụng thành ngữ
- Thành ngữ có thể làm chủ ngữ , vị ngữ trong câu hoặc làm phụ ngữ trong cụm danh từ,cụm động từ, cụm tính từ…
- Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.
*Ghi nhớ 2:sgk (144).
20
Luyện tập
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
I. Thế nào là thành ngữ
II. Sử dụng thành ngữ
III Luyện tập
1. Tìm và giải thích nghĩa của các thành ngữ
22
a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
b. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời.
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
a. Sơn hào hải vị
-> Những món ăn ngon quý hiếm được lấy từ trên rừng, dưới biển
Nem công chả phượng
-> Những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp ( Những món ăn của vua chuá ngày xưa )
b. Khoẻ như voi:
Rất khoẻ
Tứ cố vô thân:
Mồ côi, không anh em họ hàng, nghèo khổ
24
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
I. Thế nào là thành ngữ
II. Sử dụng thành ngữ
III Luyện tâp
Bài 1. Tìm và giải thích nghĩa của các thành ngữ
Bài 3. Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn
25
Lời tiếng nói
Một nắng hai
Ngày lành tháng
No cơm ấm…
Bách … bách thắng
Sinh... lập nghiệp
. . .
. . .
. . .
ăn
sương
tốt
áo
chiến
cơ
Chân cứng đá …
Một tấc lên…
Bán trời không…
Máu chảy … mềm
mềm
giời
văn tự
ruột
26
Bài tập Củng cố
Khoẻ như lực sĩ
Gậy ông đập lưng ông
Nhanh như cắt
Chậm như sên
Xem hình, đoán thành ngữ
Kẻ cười, người khóc
27
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
28
Về nhà
Sưu tầm thêm ít nhất 10 thành ngữ chưa được giới thiệu trong các bài học và giải thích.
-Hoàn thành các bài tập còn lại.
- Soạn bài : Cách làm bài văn biểu cảm về TPVH


kíNH CHúC
các THầY CÔ MạNH KHOẻ!
CHúC CáC EM HọC tốt!