Bài 12. Thành ngữ

GV: Nguyễn Hoàng Vân
THCS Tập Ngãi, TC, Trà Vinh
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Di?n ti?p v�o d?u .d? du?c m?t khỏi ni?m dỳng, cho vớ d? c? th?!
Từ đồng âm là......................
...............
Những từ giống nhau về âm thanh nhưng khác
nhau về nghĩa
Câu 2: Câu : "Lan đem cá về kho" có mấy nghĩa ?
Qua dú em nh?n xột gỡ cỏch s? d?ng t? d?ng õm ?
Câu trên có 2 nghĩa : - Dem cỏ v? kho (Nơi chứa đựng )
Khi giao ti?p c?n ph?i núi rừ r�ng, chỳ ý ng? c?nh, trỏnh hi?u sai nghia c?a t?.
- Dem cỏ v? ch? bi?n (cho muối.đun lên )
Ví dụ : Nh?ng dụi m?t sỏng th?c d?n sỏng .
Nước non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
(ca dao)
lên thác xuống ghềnh
lên suối xuống núi
lên ngềnh xuống thác
Có thể thay cụm từ lên thác xuống ghềnh bằng các từ ngữ dưới đây được hay không ?
Tại sao ?
Ý nghĩa lỏng lẻo, nhạt nhẽo
Có thể hoán đổi các vị trí của từ trong cụm từ trên được không ?
Tại sao ?
Trật tự cố định
Nước non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
(ca dao)
lên thác xuống ghềnh
Từ ví dụ trên, em hãy kết luận về đặc điểm cấu tạo của cụm từ lên thác xuống ngềnh
chặt chẽ về thứ tự các từ
và nội dung ý nghĩa
Em hãy giải thích cụm từ lên thác xuống ngềnh .
trôi nổi, lênh đênh, phiêu bạt
(nghĩa đen)
Nhanh như chớp có nghĩa là gì ?
Tại sao lại nói nhanh như chớp ?
hành động mau lẹ, rất nhanh, chính xác
Tóm lại, thành ngữ có cấu tạo và biểu thị ý nghĩa như thế nào ?
Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
bùn lầy nước đọng có nghĩa là gì ?
như
Giải thích của thành ngữ thường bắt nguồn từ đâu ? Và thường thông qua phép gì để chuyển nghĩa ?
(nghĩa đen)
mưa to gió lớn có nghĩa là gì ?
nhanh như chớp có nghĩa là gì ?
so sánh
ẩn dụ
đi guốc trong bụng có nghĩa là gì ?
nghĩa bóng
Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh, …
Chú ý:
đứng núi này trông núi nọ
đứng núi này trông núi khác
đứng núi nọ trông núi kia
Thân em vừa trắng lại vừa tròn,

Bảy nổi ba chìm với nước non.
CN
VN
Thành ngữ có vai trò là vị ngữ trong câu
Ao sâu nước cả khôn chài cá .
CN
VN
Thành ngữ có vai trò là chủ ngữ trong câu
… phòng khi tắt lửa tối đèn …
DT
PN
Thành ngữ có vai trò làm phụ ngữ
Em hãy nêu vai trò ngữ pháp của thành ngữ
Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong
cụm danh từ, cụm động từ, …

Kết luận:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn,
Bảy nổi ba chìm với nước non.
Ao sâu nước cả khôn chài cá .
… phòng khi tắt lửa tối đèn …
Thành ngữ ngắn gọn,

Kết luận:
Em hãy nêu tác dụng của việc sử dụng thành ngữ trong thơ, văn ?
có tính hình tượng, biểu cảm cao .

hàm súc,
Bài tập 1. Tỡm v� gi?i thớch cỏc th�nh ng?
a. - Sơn hào hẳi vị:....................................................
- Nem công chả phượng:.........
Các sản phẩm, các món ăn
Quý hiếm
b. - Khoẻ như voi:...........
-Tứ cố vô thân:.................
Rất khoẻ
Không ai thân thích, ruột thịt.
Bài tập 2. Di?n thờm y?u t? d? th�nh ng? du?c tr?n v?n:
Lời.....tiếng nói
Một nắng hai......
Ngày lành tháng........
Bách.......bách thắng
Sinh...lập nghiệp
Ăn
sương
tốt
chiến
cơ
Bài tập 3. Tỡm thờm m?t s? th�nh ng?
Đầu voi đuôi chuột
Chuột sa chĩnh gạo
Được voi đòi tiên
Thầy bói xem voi
-Mèo mù vớ cá rán
-Mỡ để miệng mèo
Nhìn gà hoá quốc
Gà trống nuôi con
IV.Luyện tập
Bài tập nâng cao
Hai cụm từ ( màu đỏ ) trong câu sau khác nhau gì về chức năng
ph¶n ¸nh?
- Tình cờ chẳng hẹn mà nên
M¹t c­a m­íp ®¾ng ®«i bªn mét ph­êng.
- ….Tre giµ lµ bµ gç lim .


b. T? dú hóy phõn bi?t s? khỏc nhau gi?a th�nh ng? v� t?c ng?!
Thành ngữ: Là một cụm từ, thường nhận xét về tính cách,
phẩm chất, đặc điểm,...của con người, sự vật.
Tục ngữ: là một câu, phản ánh kinh nghiệm về mọi mặt của cuộc
sống
C. Hướng dẫn về nhà
1. Học thuộc bài thành ngữ
2. Tìm 15 thành ngữ Hán Việt quen thuộc - giải thích ý nghĩa
3. -Trả bài kiểm tra văn, bài kiểm tra tiếng Việt .
-Xem trước bài “Cách làm bài văn biểu cảm về một tác phẩm
văn học” (có sự thay đổi về ngữ liệu trong SGK)
- Mạt cưa mướp đắng: Hai thứ xấu, bỏ đi
-Tre già chắc , cứng và tốt.
GV: Nguyễn Hoàng Vân
THCS Tập Ngãi, TC, Trà Vinh