Bài 12. Thành ngữ

MÔN
Ngữ văn 7
KÍNH CHÀO CÁC THẦY CÔ
ĐẾN DỰ GIỜ
Năm học: 2010-2011
Kiểm tra bài cũ:
Thế nào là t? d?ng âm? Cho ví dụ?

Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm
thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên
quan gì với nhau.
Trả lời
Ví dụ: Bố em vác cuốc ra vườn cuốc cỏ.
DT
ĐT
Ví dụ:
Nước non lận đận một mình ,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
THÀNH NGỮ
(Ca dao )

* Ví duï 1:
lên thác rồi lại xuống ghềnh
lên núi xuống ghềnh
xuống ghềnh lên núi
Nước non lận đận một mình ,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
* Ví duï 1:
Nước non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Lặn lội, vất vả, khó khăn, nhọc nhằn.

Về cấu tạo: Cố định

Về ý nghĩa: Hoàn chỉnh
Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
* Ví duï 2:
Đứng núi này trông núi nọ.
Đứng núi này trông núi khác.
Đứng núi nọ trông núi kia..
* Ví duï 2:
Đứng núi này trông núi nọ.
Đứng núi này trông núi khác.
Đứng núi nọ trông núi kia..
Tính cố định chỉ là tương đối.
* Ví duï 3:

Nhóm 2:
Ruột để ngoài da.
Đen như cột nhà cháy.
Khẩu phật tâm xà.
Nhóm 1:
Ham sống sợ chết.
Mưa to gió lớn.
Nghóa baét nguoàn
tröïc tieáp töø nghóa ñen
cuûa caùc töø taïo ra noù.
Nghĩa thông qua
một số phép chuyển nghĩa
như ẩn dụ, so sánh.

Ví duï:
b. Ghi nhôù 1: (SGK/144)
- Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
- Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh..
a)Ví dụ :
* Ví dụ 1: Cây cao bóng cả ở đây là các bác đấy.
Thành ngữ
CN
VN
Làm chủ ngữ


* Ví dụ 2: Hôm nay, trời mưa to gió lớn.
Thành ngữ
CN
VN
Làm vị ngữ
Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang nhà anh phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
* Ví dụ 3:
DT
Thành ngữ (Phụ ngữ)
Làm phụ ngữ trong cụm danh từ
Thành ngữ
(Tô Hoài)
Sử dụng thành ngữ ngắn gọn, hàm súc có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.
* So sánh các cách diễn đạt trong bảng sau?
Ghi nhớ 2:
- Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ ..
- Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.
II. Luyện tập:
Bài tập 1: Tìm và giải thích nghĩa của các thành ngữ trong các câu sau đây:
a. Đến ngày lễ Tiên Vương các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
( Bánh chưng, bánh giầy )

b. Một hôm, có người hàng rượu tên là Lí Thông đi qua đó.
Thấy Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng: “ Người này khoẻ như voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu”. Lí Thông lân la gợi chuyện, rồi gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em. Sớm mồ côi cha mẹ tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời ( Thạch Sanh )


c. Chốc đà mười mấy năm trời
Còn ra khi đã da mồi tóc sương
( Truyện Kiều )
Thức ăn ngon, quý hiếm
Khỏe như voi -> Rất khỏe.
Tứ cố vô thân -> Không có người thân thích
Dấu hiệu của tuổi già.
Bài tập 2: Nhöõng hình aûnh döôùi ñaây trong truyeän keå gaén lieàn vôùi caùc thaønh ngöõ naøo?
Con rồng cháu tiên
Thầy bói xem voi
Ếch ngồi đáy giếng
Bài tập 3: Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn:
1. Lời..........tiếng nói
2. Một nắng hai..........
3. Ngày lành tháng........
4. No cơm ấm........
5. Bách........ bách thắng
6. Sinh ........ lập nghiệp
ăn
sương
tốt
áo
chiến
cơ
1. Mèo mù vớ cá rán
2. Mèo mả gà đồng
3. Mèo khen mèo dài đuôi
4. Mèo già khóc chuột
5. Mỡ để miệng mèo
1. Nhìn gà hoá cuốc
2. Cơm gà gỏi cá
3. Gà nhà lại bới bếp nhà
4. Quẹt mỏ như gà
5. Gà què ăn quẩn cối xay
Bài tập 4: Tìm thành ngữ
1. Chuột sa chĩnh gạo
2. Chuột chạy cùng sào
3. Đầu voi đuôi chuột
4. Ném chuột sợ vỡ lọ quý
5. Mặt chuột tai dơi
1. Khoẻ như voi
2. Được voi đòi tiên
3. Lên voi xuống chó
4. Đầu voi đuôi chuột
5. Voi giày ngựa xéo
Mèo
Gà
Chuột
Voi
III. Hướng dẫn tự học:
1- Xem lại bài học và học thuộc hai phần ghi nhớ.
- Làm lại bài tập 4 (sgk/145)
2- Xem lại bài kiểm tra văn, tiếng việt để giờ sau trả bài.