Bài 12. Thành ngữ

Tập thể lớp 7.3 kính chào quý thầy cô về dự giờ thăm lớp
Giaó viên dạy: Lê Thị Luyến
KIỂM TRA BÀI CŨ
? Thế nào là từ đồng âm? Muốn hiểu rõ nghĩa của từ do hiện tượng từ đồng âm ta dựa vào đâu?
? Đặt câu với cặp từ đồng âm sau: Bàn(danh từ)- bàn (động từ)
Tiết 48:
Thành ngữ
Tìm những biến thể của những thành ngữ sau?
- Đứng núi này trông núi nọ
- Ba chìm bảy nổi
- Sông cạn đá mòn
Lưu ý: Tuy cấu tạo cố định nhưng một số ít thành ngữ vẫn có thể có những biến đổi nhất định.
Đứng núi nọ trông núi kia
Đứng núi này trông núi khác
Bảy nổi ba chìm
Sông có thể cạn, núi có thể mòn
Nhanh như chớp
R?t nhanh , ch? trong kho?nh kh?c ( Nhu ỏnh ch?p loộ lờn r?i t?t ngay)
Nghĩa
của
thành ngữ
Được hiểu thông
qua phép chuyển
nghĩa( So sánh)
Nghĩa
của
thành ngữ
A�n tuyết nằm sương
Được hiểu thông qua phép
chuyển
nghĩa
( ẩn dụ)
Gian khổ, nguy hiểm
1.Tham sống sợ chết
2.Lòng lang dạ thú
8. Đi guốc trong bụng
4.Nam chõu, b?n b?
7.Mẹ goá, con côi
5.Lá lành đùm lá rách
6.Bùn lầy nước đọng
3. Đen như cột nhà cháy
Hiểu theo nghĩa đen
Hiểu theo nghĩa chuyển
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
b.Lá lành đùm lá rách là truyền thống quý báu của dân tộc ta
Vớ d?:a.Thõn em v?a tr?ng l?i v?a trũn
B?y n?i ba chỡm v?i nu?c non
-
Xỏc d?nh vai trũ ng? phỏp c?a cỏc th�nh ng?:
c. Anh đã nghĩ… phòng khi tắt lửa, tối đèn
thì em chạy sang…
Vị ngữ
Chủ ngữ
Phụ ngữ
Thành ngữ có thể làm chủ ngữ , vị ngữ trong câu hoặc làm phụ ngữ trong cụm danh từ,cụm động từ, cụm tính từ…
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tìm thành ngữ trong các ví dụ sau :
1. G?n m?c thỡ den, g?n dốn thỡ sỏng
2.Đen như mực
6.T?c d?t c?m dựi
5.T?c d?t, t?c v�ng
4.Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa
3.Sáng như đèn
Thành
ngữ
Tục
ngữ
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Được suy ra trực tiếp từ nghĩa đen của các yếu tố tham gia cấu tạo nên nó
Đa số thành ngữ được hiểu theo nghĩa hàm ẩn, trừu tượng
Nghĩa
của thành ngữ
So sánh hai cách nói sau:
Câu có sử dụng thành ngữ
Câu không sử dụng thành ngữ
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
với nước non
Bảy nổi ba chìm
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Vất vả lận đận bấp bênh với nước non
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh
bấy nay.
Nước non lận đận một mình
Thân cò trôi nổi phiêu bạt bấy nay
Câu hỏi thảo luận
Phân tích cái hay của việc dùng các thành ngữ trong hai câu trên?
=>Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.
Luyện tập
-> Những món ăn ngon quý hiếm được lấy từ trên rừng,dưới biển
-> Những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp
( Những món ăn của vua chúa ngày xưa )
a. Sơn hào hải vị
Nem công chả phượng
b. Khoẻ như voi:
Tứ cố vô thân:
Rất khoẻ
Mồ côi, không anh em họ hàng, nghèo khổ
c. Da mồi tóc sương:
Chỉ người già, tóc đã bạc, da đã nổi đồi mồi
Sơn hào hải vị



Tứ cố vô thân
núi
thức ăn động vật
biển
bốn
ngoảnh,
nhìn
không
thân thích
món ăn
Nghĩa: Đơn độc, trơ trọi một mình, không có người thân thích.

Nghĩa: Những món ăn ngon, lạ và sang trọng.
Muốn hiểu nghĩa của thành ngữ Hán Việt cần phải tìm hiểu nghĩa của các yếu tố Hán Việt và nghĩa của các từ tạo nên thành ngữ Hán Việt đó.
Con Rồng cháu Tiên
Kể vắn tắt các truyền thuyết và ngụ ngôn tương ứng để thấy rõ lai lịch của các thành ngữ:
Ếch ngồi đáy giếng
Thầy bói xem voi
Bài 3 sgk T145:(Thảo luận nhóm)
Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn:
- Lời …… tiếng nói.
- Một nắng hai………
- ngày lành tháng……
- No cơm ấm ……
- Bách……… bách thắng.
-Sinh…… lập nghiệp.

ăn

sương

tốt

áo

chiến

cơ
Bài tập 3
Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược
? Khụng an kh?p, khụng k?t h?p nh?p nh�ng,th?ng nh?t.
Nhìn hình đoán thành ngữ
Sinh nở dễ dàng, an toàn ,thuận lợi,
mẹ con đều khoẻ mạnh
Mẹ tròn con vuông
Nhìn hình đoán thành ngữ
Ném tiền qua cửa sổ
Tiêu pha lãng phí,hoang tàn, ngông cuồng
Nhìn
hình
đoán
thành
ngữ
Nghĩa
của
thành ngữ
A�n tuyết nằm sương
Được hiểu thông qua phép
chuyển
nghĩa
( ẩn dụ)
Gian khổ, nguy hiểm
Tìm nhanh thành ngữ
1. Đầu xuôi đuôi lọt lẽ thường
Đầu sóng ngọn gió bước đường chông gai
Đầu tắt mặt tối gian nan
Đầu trâu mặt ngựa bạo tàn vô lương
Đầu Ngô mình Sở dở dang
Đầu đường xó chợ lang thang bụi đời …
1. Đầu xuôi đuôi lọt lẽ thường
Đầu sóng ngọn gió bước đường chông gai
Đầu tắt mặt tối gian nan
Đầu trâu mặt ngựa bạo tàn vô lương
Đầu Ngô mình Sở dở dang
Đầu đường xó chợ lang thang bụi đời …
2. Bách niên giai lão từng mong
Vinh quy bái tổ - thoả lòng kẻ thi
Xin đừng bán tín bán nghi
Bán thân bất toại còn gì buồn hơn
Bỏ thói an phận thủ thường
Tuỳ cơ ứng biến trăm đường nghĩ suy …
2. Bách niên giai lão từng mong
Vinh quy bái tổ - thoả lòng kẻ thi
Xin đừng bán tín bán nghi
Bán thân bất toại còn gì buồn hơn
Bỏ thói an phận thủ thường
Tuỳ cơ ứng biến trăm đường nghĩ suy …
Thành ngữ Hán Việt
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Củng cố
Cấu tạo: Cụm từ cố định,biểu thị ý nghĩa hoàn chỉnh
Nghĩa: Nghĩa đen và chuyển nghĩa (ẩn dụ và so sánh)
Thành ngữ là gì?
Sử dụng thành ngữ
Làm chủ ngữ ,vị ngữ,phụ ngữ cho cụm từ….
Ngắn gọn ,hàm súc ,biểu cảm…
Hướng dẫn học ở nhà
- Học thuộc phần ghi nhớ,
học kĩ bài giảng
Chuẩn bị bài “Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học ”