Bài 12. Thành ngữ

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ MÔN NGỮ VĂN LỚP 7A


VD: Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Thay đổi thác = bờ, ghềnh = ruộng
=> Lên bờ xuống ruộng.
Thêm từ: Lên thác rồi lại xuống ghềnh.
Thay đổi vị trí các từ: lên xuống thác ghềnh, xuống ghềnh lên thác…
“Lên thác xuống ghềnh” là một thành ngữ



Chú ý: Tuy thành ngữ có cấu tạo cố định nhưng một số ít thành ngữ vẫn có thể có những biến đổi nhất định.

Bài tập nhanh: Tìm biến thể của các thành ngữ sau:
1. Đứng núi này trông núi nọ.
Đứng núi này trông núi khác.
Đứng núi nọ trông núi kia
2. Ba chìm bảy nổi.
Bảy nổi ba chìm.
Năm chìm bảy nổi.
3. Nước đổ lá khoai.
Nước đổ đầu vịt.
Nước đổ lá môn.
Quan sát 2 nhóm thành ngữ sau:
Nhóm 1: a, Mưa to gió lớn.
b, Năm châu bốn biển.
Nhóm 2: c, Nhanh như chớp.
d, Chuột sa chĩnh gạo.
c, Sử dụng biện pháp so sánh.
Ý nghĩa: hành động rất nhanh, rất chính xác.
d, Sử dụng biện pháp ẩn dụ.
Ý nghĩa: người ta bỗng nhiên được vào trường hợp hay môi trường có lợi.
Chuột sa chĩnh gạo
Bài tập nhanh: Sắp xếp các thành ngữ sau vào bảng phân loại:
Bùn lầy nước đọng.
Ruột để ngoài da.
Khẩu Phật tâm xà.
Mẹ góa con côi.
Xét các ví dụ sau:
1. Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non.
3. Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang…
2. Tôn sư trọng đạo là một truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc ta.
Chủ ngữ
Vị ngữ
Phụ ngữ
.
So sánh 2 cách nói sau:
1, Câu sử dụng thành ngữ:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non.

Nước non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
2, Câu không sử dụng thành ngữ:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn,
Lênh đênh, trôi nổi với nước non.

Nước non lận đận một mình,
Thân cò gian nan, vất vả gặp nhiều nguy hiểm bấy nay.
2. Ghi nhớ: SGK



* Bài tập 1:
Tìm và giải thích nghĩa của thành ngữ:
a. Đến ngày lễ Tiên Vương. Các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì. (Bánh chưng, bánh giầy)
b. Một hôm, có người hàng rượu tên là Lí Thông đi qua đó. Thấy Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng: “ Người này khỏe như voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu”. Lí Thông lân la gợi chuyện, rồi gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời. (Thạch Sanh)
c. Chốc đà mười mấy năm trời,
Còn ra khi đã da mồi tóc sương.
(Truyện Kiều)
a. - Sơn hào hải vị: những món ăn ngon, quý hiếm được lấy từ trên rừng,dưới biển.
- Nem công chả phượng: những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp.
b. Khỏe như voi: rất khỏe.
- Tứ cố vô thân: mồ côi, không có ai thân thiết, ruột thịt.
c. Da mồi tóc sương: chỉ người già, tóc đã bạc, gia đã nổi đồi mồi.
Nhìn hình... đoán thành ngữ
Nước mắt cá sấu

Sự gian xảo, giả tạo, giả vờ tốt bụng, nhân từ của những kẻ xấu.
Rừng vàng biển bạc
 Rừng và biển biển đem lại và biển đem lại nguồn tài nguyên vô cùng quý báu.
Nhìn hình... đoán thành ngữ
Ném tiền qua cửa sổ

Tiêu pha lãng phí, hoang tàn, ngông cuồng.
Nhìn hình... đoán thành ngữ
Đem con bỏ chợ
 Nói về những kẻ vô trách nhiệm trước những việc làm của mình.
Nhìn hình... đoán thành ngữ
 Sinh nở bình an, mẹ con đều khỏe mạnh => sự trọn vẹn, tốt đẹp.
Mẹ tròn con vuông
Nhìn hình... đoán thành ngữ
Treo đầu dê, bán thịt chó
 Chỉ hành vi lừa đảo, bịp bợm, dối trá.
Nhìn hình... đoán thành ngữ
Ếch ngồi
đáy giếng
Củng cố: Sơ đồ tư duy
Dặn dò
Học thuộc ghi nhớ SGK
Hoàn thiện các bài tập còn lại.
Chuẩn bị bài Viết bài tập làm văn số 3.

CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ VÀ CÁC EM