Bài 12. Thành ngữ

Chào mừng quý thầy cô và các em học sinh
nhắm – mở
 Mắt nhắm mắt mở.
Tìm các cụm từ có cặp từ trái nghĩa
Đầu - đuôi
Đầu voi đuôi chuột
Tìm các cụm từ có cặp từ trái nghĩa
Khóc – cười
 Kẻ khóc người cười.
Tìm các cụm từ có cặp từ trái nghĩa
Kẻ khóc người cười.
Đầu voi đuôi chuột
Mắt nhắm mắt mở.
Tiếng Việt:
THÀNH NGỮ
I. Thế nào là thành ngữ
Nước non lận đận một mình
Thân cò bấy nay.
1. Cấu tạo
lên thác xuống ghềnh

*Ví dụ:(sgk) :
Lên
thác
xuống
ghềnh
Lên núi xuống ghềnh
Lên ghềnh xuống thác
Lên ghềnh rồi lại xuống thác


Không thể
thay đổi
thêm bớt,
đảo vị trí
các từ
- Cụm từ có cấu tạo cố định
Trải qua nhiều vất vả, gian nan, nguy hiểm
-Biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
Thành
ngữ
Nước non lận đận một mình
Thân cò bấy nay
lên thác xuống ghềnh
Đứng núi này trông núi nọ
Bài tập: Tìm những biến thể của các thành ngữ sau :
 Đứng núi này trông núi khác
Thành ngữ có cấu tạo cố định nhưng tính cố định của thành ngữ cũng chỉ là tương đối.
 Lưu ý:
 Đứng núi này trông núi kia
Nước đổ lá khoai
 Nước đổ lá môn
 Nước đổ đầu vịt
Lòng lang dạ thú
 Lòng lang dạ sói
Nhà cao cửa rộng
Lên voi xuống chó
Đẹp như tiên
Mưa to gió lớn
Giải thích nghĩa của 2 thành ngữ:
" Nhà cao cửa rộng, Mua to giĩ l?n" V� cho biết nghĩa của mỗi thành ngữ được hiểu như thế nào ?
Giải thích nghĩa của 2 thành ngư:� "L�n voi xu?ng chĩ, Đẹp như tiên". V� cho bi?t nghĩa của mỗi thành ngữ được hiểu nhứ thế nào ? .
Câu hỏi thảo luận(3 ph�t)
Câu 1:
Câu 2:
Thời vận thay đổi lúc vinh hiển lúc thất thế.
Mưa to, gió thổi rất mạnh.
1 . Nhà cao cửa rộng :
2. Mưa to gió lớn:
4. Đẹp như tiên :
3. Lên voi xuống chó :
Chỉ một người rất đẹp.
Chỉ sự giàu sang.
Đáp án:
Nghĩa
của
thành ngữ
Được hiểu thông qua phép chuyển nghĩa (Ẩn dụ, so sánh….)
Bắt nguồn
từ nghĩa đen
của các từ
tạo nên nó
3.Lòng lang dạ thú
6. Mẹ goá, con côi
4.Lên thác xuống ghềnh
1.Tham sống sợ chết
2.Ếch ngồi đáy giếng
5.Mưa to, gió lớn
Hiểu theo nghĩa đen
Hiểu theo nghĩa chuyển
BÀI TẬP:Sắp xếp các thành ngữ sau thành hai nhóm
b.“Tôn sư trọng đạo” là câu thành ngữ nói lên lòng kính trọng và sự tôn vinh nghề giáo.
?Xác định vai trò ngữ pháp của các thành ngữ sau:
d/ Nó chạy nhanh như sóc.
b.“Tôn sư trọng đạo” là câu thành ngữ nói lên lòng kính trọng và sự tôn vinh nghề giáo.
?Xác định vai trò ngữ pháp của các thành ngữ sau:
Vị ngữ
Chủ ngữ
Phụ ngữ
d/ Nó chạy nhanh như sóc.
DT
ĐT
PN
So sánh hai cách nói sau:
Câu có sử dụng thành ngữ
Câu không sử dụng thành ngữ
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
với nước non
Bảy nổi ba chìm
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Vất vả lận đận với nước non
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh
bấy nay. (cánh 1)
Nước non lận đận một mình
Thân cò trôi nổi phiêu bạt bấy nay (cách 2)
Câu hỏi thảo luận
Nhận xét cái hay của việc dùng các thành ngữ trong hai câu trên?
=>Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.
 Những món ăn ngon, quý hiếm được lấy trên rừng, dưới biển.
 Những món ăn ngon. ( Những món ăn của vua chuá ngày xưa )
a. Sơn hào hải vị:
Nem công chả phượng:
b. Khoẻ như voi:
Tứ cố vô thân:
 Rất khoẻ.
 không có ai thân thích ruột thịt
c. Da mồi tóc sương:
 Chỉ người già, tóc đã bạc, da đã nổi đồi mồi.
III/ LUYỆN TẬP:
Lời tiếng nói
Một nắng hai
Ngày lành tháng
No cơm ấm…
Bách … bách thắng
Sinh... lập nghiệp
. . .
. . .
. . .
ăn
sương
tốt
áo
chiến
cơ
Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn
Chân cứng đá …
Máu chảy … mềm
mềm
ruột
Thầy bói xem voi
Ếch ngồi đáy giếng
Con Rồng cháu Tiên
Kể vắn tắt các truyền thuyết và ngụ ngôn tương ứng để thấy rõ lai lịch của các thành ngữ: Con Rồng cháu Tiên, Ếch ngồi đấy giếng, Thầy bói xem voi.
?ch
Ng?i
d�y
gi?ng
CỦNG CỐ
Nước mắt cá sấu
TRÒ CHƠI
XEM HÌNH ĐOÁN THÀNH NGỮ
Rừng vàng biển bạc
TRÒ CHƠI
XEM HÌNH ĐOÁN THÀNH NGỮ
….........
............
Chuột sa chĩnh gạo
Gạo
TRÒ CHƠI
XEM HÌNH ĐOÁN THÀNH NGỮ
Ăn cháo đá bát.
TRÒ CHƠI
XEM HÌNH ĐOÁN THÀNH NGỮ
ĐEM CON BỎ CHỢ
TRÒ CHƠI
XEM HÌNH ĐOÁN THÀNH NGỮ
Được voi đòi tiên
được
đòi
TRÒ CHƠI
XEM HÌNH ĐOÁN THÀNH NGỮ