Bài 12. Thành ngữ

TẬP THỂ LỚP 75
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ HỘI GIẢNG CẤP TRƯỜNG
KIỂM TRA BÀI CŨ
Tìm các cụm từ có các cặp từ trái nghĩa
Đầu voi đuôi chuột
Mắt nhắm mắt mở
lên
thác
xuống
ghềnh
Biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Có
cấu tạo
cố định
Thành
ngữ
Trải qua nhiều vất vả,gian nan,nguy hiểm
Tìm những biến thể của thành ngữ sau
Đứng núi này trông núi nọ
Đứng núi này trông núi kia
Đứng núi này trông núi khác
Bảy nổi ba chìm
Ba chìm bảy nổi
Nghĩa
của
thành ngữ
Bắt nguồn
từ nghĩa đen
của các từ
tạo nên nó
Mưa to, gió lớn
Tr?i mua r?t to kốm theo giú l?n v� s?m ch?p.
Nhanh như chớp
R?t nhanh , ch? trong kho?nh kh?c ( Nhu ỏnh ch?p loộ lờn r?i t?t ngay)
Nghĩa
của
thành ngữ
Được hiểu thông
qua phép chuyển
nghĩa( So sánh)
Tình trạng bị kìm kẹp, chèn ép từ các phía, không có lối thoát .
Nghĩa
của
thành ngữ
Được hiểu thông qua phép chuyển nghĩa (Ẩn dụ)
Bắt nguồn
từ nghĩa đen
của các từ
tạo nên nó
Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ so sánh …
Trên đe dưới búa
….........
............
Chuột sa chĩnh gạo
Gạo
Rất may mắn, gặp được nơi sung sướng, đầy đủ, nhàn hạ
Câu hỏi thảo luận : Thời gian 3 phút
Sắp xếp những thành ngữ được hiểu trực tiếp từ nghĩa đen và những thành ngữ có nghĩa hàm ẩn thành hai cột sao cho đúng
-tham sống sợ chết
-lên thác xuống ghềnh
-ếch ngồi đáy giếng
-rán sành ra mỡ
-mẹ góa con côi
-bùn lầy nước đọng
-mưa to gió lớn
-lòng lang dạ thú
-năm châu bốn biển
-ruột để ngoài da
Những thành ngữ được hiểu trực tiếp từ nghĩa đen
Những thành ngữ có nghĩa hàm ẩn
-tham sống sợ chết
-mẹ góa con côi
-bùn lầy nước đọng
-mưa to gió lớn
Năm châu bốn biển
-lên thác xuống ghềnh
-ếch ngồi đáy giếng
-lòng lang dạ thú
-rán sành ra mỡ
-ruột để ngoài da
ĐÁP ÁN
b.Lá lành đùm lá rách là truyền thống quý báu của dân tộc ta
Vớ d?:a.Thõn em v?a tr?ng l?i v?a trũn
B?y n?i ba chỡm v?i nu?c non
-
Xỏc d?nh vai trũ ng? phỏp c?a cỏc th�nh ng?:
c. Anh đã nghĩ… phòng khi tắt lửa, tối đèn
thì em chạy sang…
Vị ngữ
Chủ ngữ
Phụ ngữ
Thành ngữ có thể làm chủ ngữ , vị ngữ trong câu hoặc làm phụ ngữ trong cụm danh từ,cụm động từ, cụm tính từ…
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
So sánh hai cách nói sau:
Câu có sử dụng thành ngữ
Câu không sử dụng thành ngữ
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
với nước non
Bảy nổi ba chìm
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Vất vả lận đận với nước non
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh
bấy nay.
Nước non lận đận một mình
Thân cò vất vả, gian nan bấy nay
=>Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tìm thành ngữ trong các ví dụ sau :
1. G?n m?c thỡ den, g?n dốn thỡ sỏng
2.Đen như mực
6.T?c d?t c?m dựi
5.T?c d?t, t?c v�ng
4.Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa
3.Sáng như đèn
Thành
ngữ
Tục
ngữ
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Luyện tập
a)Đến ngày lễ Tiên Vương,các lang mang sơn hào hải vị,nem công chả phượng tới,chẳng thiếu thứ gì
(Bánh trưng,bánh giầy)
b)Một hôm,có người hàng rượu tên là lí Thông đi qua đó.Thấy Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng:”Người này khỏe như voi.Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu”.Lí Thông lân la gợi chuyện,rồi gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em.Sớm mồ côi cha mẹ,tứ cố vô thân,nay có người săn sóc đến mình,Thạch Sanh cảm động,vui vẻ nhận lời
(Thạch Sanh)
Chốc đà mười mấy năm trời
Còn ra khi đã da mồi tóc sương
-> Những món ăn ngon quý hiếm được lấy từ trên rừng,dưới biển
-> Những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp
( Những món ăn của vua chúa ngày xưa )
a. Sơn hào hải vị
Nem công chả phượng
b. Khoẻ như voi:
Tứ cố vô thân:
Rất khoẻ
Mồ côi, không anh em họ hàng, nghèo khổ
c. Da mồi tóc sương:
Chỉ người già, tóc đã bạc, da đã nổi đồi mồi
Thầy bói xem voi
Ếch ngồi đáy giếng
Con Rồng cháu Tiên
Kể vắn tắt các truyền thuyết và ngụ ngôn tương ứng để thấy rõ lai lịch của các thành ngữ: Con Rồng cháu Tiên, Thầy bói xem voi, Ếch ngồi đấy giếng.
Con Rồng cháu Tiên
- Truyền thuyết về thời đại các vua Hùng,kể về Lạc Long Quân và Âu Cơ sinh ra một trăm trứng nở ra trăm con trai.Năm mươi con ở trên rừng và năm mươi con dưới biển.Đó là nguồn gốc của người Việt
-Truyện ngụ ngôn lấy sự việc 5 thầy bói mù xờ tay để xem voi,mỗi người chỉ xờ được một bộ phận:tai,vòi,chân,đuôi rồi cãi nhau,đánh nhau…để khuyên nhủ người ta không nên khẳng định đó là toàn bộ sự thật khi mới chỉ biết một khía cạnh,một mặt nào đó
Thầy bói xem voi
Lời tiếng nói
Một nắng hai
Ngày lành tháng
No cơm ấm…
Bách … bách thắng
Sinh... lập nghiệp
. . .
. . .
. . .
ăn
sương
tốt
áo
chiến
cơ
Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn
Chân cứng đá …
Một tấc lên…
Bán trời không…
Máu chảy … mềm
Ném tiền qua …
Đánh bùn sang …
mềm
giời
văn tự
ruột
cửa sổ
ao
Ném tiền qua cửa sổ
Tiêu pha lãng phí,hoang tàn, ngông cuồng
Nhìn
hình
đoán
thành
ngữ
Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược
? Khụng an kh?p, khụng k?t h?p nh?p nh�ng,th?ng nh?t.
Nhìn hình đoán thành ngữ
Chuột chạy cùng sào
Lâm vào tình thế đặc biệt khó khăn, đã đến bước đường cùng, khó lòng xoay xở, tìm ra lối thoát
Lên voi xuống chó
Thay d?i d?a v? th?t thu?ng, d?t ng?t
Lỳc vinh hi?n, lỳc th?t th?.
Nhìn hình đoán thành ngữ
Sinh nở dễ dàng, an toàn, thuận lợi,
mẹ con đều khoẻ mạnh
Mẹ tròn con vuông
Nhìn hình đoán thành ngữ
Hướng dẫn về nhà
CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH.