Bài 12. Thành ngữ

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH.
Ếch ngồi đáy giếng
Có thể thay m?t vài từ, chêm xen một vài từ khác hoặc đổi vị trí của các từ trong cụm từ trên được không?
Em hiểu cụm từ lên thác xuống ghềnh trong câu ca dao có nghĩa như thế nào?
Từ đó, hãy rút ra nhận xét về cấu tạo và ý nghĩa của cụm từ trên?
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
lên
thác
xuống
ghềnh
Biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Có
cấu tạo
cố định
Thành
ngữ
Trải qua nhiều vất vả,gian nan,nguy hiểm
Giải thích nghĩa của các thành ngữ;dựa vào đâu để hiểu nghĩa của các thành ngữ đó ?
-Rất nhanh, như tia chớp loé lên rồi biến
mất
-Mưa rất to kèm theo gió lớn và sấm chớp.
-Tính người bộp chộp, không giấu giếm gì, cũng không bực tức với ai.
-Giúp đỡ che chở một kẻ sẽ phản bội
phép so sánh
nghĩa đen của các từ tạo nên
phép hoán dụ
phép ẩn dụ
Nghĩa của thành ngữ:
Bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên
Thường thông qua một số phép chuyển nghĩa


* Chú ý : Một số ớt thành ngữ có thể biến đổi trong cách vận dụng.
- Đứng núi này trông núi khác
Đứng núi nọ trông núi kia
Ba chìm bảy nổi
Bảy nổi ba chìm
Sông cạn đá mòn
Sông có thể cạn, đá có thể mòn
Xác định vai trò ngữ pháp của thành ngữ
Nhóm 1
a, Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßn
B¶y næi ba ch×m víi n­íc non
b, Anh ®· nghÜ th­¬ng em nh­ thÕ th× hay lµ anh ®µo gióp cho em mét c¸i ng¸ch sang nhµ anh, phßng khi t¾t löa tèi ®Ìn cã ®øa nµo ®Õn b¾t n¹t th× em ch¹y sang…
Nhóm 2
c, Lêi ¨n tiÕng nãi cña nh©n d©n ta rÊt phong phó.
d,Nh©n d©n ta cã tôc chän ngµy lµnh th¸ng tèt ®Ó lµm nh÷ng viÖc lín.
Xác định vai trò ngữ pháp của thành ngữ
-Nhúm 1
a,Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
b,Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
- Nhúm 2
c,Lời ăn tiếng nói của nhân dân ta rất phong phú.
d,Nhân dân ta có tục chọn ngày lành tháng tốt để làm những việc lớn.
vị ngữ
phụ ngữ CĐT
phụ ngữ CDT
chủ ngữ
* Phân tích tác dụng của việc dùng thành ngữ trong 2 câu
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bẩy nổi ba chìm với nước non.
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có d?a nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
- Thân em vừa trắng lại vừa tròn long đong, lận đận với nước non.
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang nhà anh, phòng khi khó khăn hoạn nạn cód?a nào đến bắt nạt thì em chạy sang.
-Ng?n g?n,h�m sỳc,cú tớnh hỡnh tu?ng v� tớnh bi?u c?m cao.
-Khụng sinh d?ng,khụng g?i hỡnh ?nh c?m xỳc
Câu có sử dụng thành ngữ
Câu sử dụngcụm từ có ý nghĩa
tương đương
a)Đến ngày lễ Tiên Vương,các lang mang sơn hào hải vị,nem công chả phượng tới,chẳng thiếu thứ gì.
(Bánh trưng,bánh giầy)
b)Một hôm,có người hàng rượu tên là lí Thông đi qua đó.Thấy Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng:”Người này khỏe như voi.Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu”.Lí Thông lân la gợi chuyện,rồi gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em.Sớm mồ côi cha mẹ,tứ cố vô thân,nay có người săn sóc đến mình,Thạch Sanh cảm động,vui vẻ nhận lời
(Thạch Sanh)
Chốc đà mười mấy năm trời
Còn ra khi đã da mồi tóc sương
-> Những món ăn ngon quý hiếm được lấy từ trên rừng,dưới biển
-> Những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp
( Những món ăn của vua chúa ngày xưa )
a. Sơn hào hải vị
Nem công chả phượng
b. Khoẻ như voi:
Tứ cố vô thân:
Rất khoẻ
Mồ côi, không anh em họ hàng, nghèo khổ
c. Da mồi tóc sương:
Chỉ người già, tóc đã bạc, da đã nổi đồi mồi
Thầy bói xem voi
Ếch ngồi đáy giếng
Con Rồng cháu Tiên
Kể vắn tắt các truyền thuyết và ngụ ngôn tương ứng để thấy rõ lai lịch của các thành ngữ: Con Rồng cháu Tiên, Thầy bói xem voi, Ếch ngồi đấy giếng.
Bài 3: Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn
Lời . tiếng nói
Một nắng hai .
Ngày lành tháng .
No cơm ấm .
Bách ... bách thắng
Sinh . lập nghiệp
ăn
cơ
áo
chiến
tốt
sương
Ném tiền qua cửa sổ
Tiêu pha lãng phí,hoang tàn, ngông cuồng
Nhìn
hình
đoán
thành
ngữ
Chuột chạy cùng sào
Lâm vào tình thế đặc biệt khó khăn, đã đến bước đường cùng, khó lòng xoay xở, tìm ra lối thoát
Lên voi xuống chó
Thay d?i d?a v? th?t thu?ng, d?t ng?t
Lỳc vinh hi?n, lỳc th?t th?.
Nhìn hình đoán thành ngữ
Nước mắt cá sấu
 Sự gian xảo, giả tạo, giả vờ tốt bụng, nhân từ của những kẻ xấu.
Sinh nở dễ dàng, an toàn, thuận lợi,
mẹ con đều khoẻ mạnh
Mẹ tròn con vuông
Nhìn hình đoán thành ngữ
Rừng vàng biển bạc
 Rừng và biển đem lại nguồn tài nguyên thiên nhiên vô vùng quý báu.
Vận dụng: Viết đoạn văn có sử dụng thành ngữ gợi ra từ bức tranh
Sưu tầm thành ngữ
Tìm thành ngữ có hình ảnh các con vật sau:
Thành ngữ
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc bài. Hoàn thiện bài tập còn lại.
- Vẽ sơ đồ tư duy bài học.
Chuẩn bị bài cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học.
CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH.