Bài 12. Rằm tháng giêng (Nguyên tiêu)

Đọc lại bài thơ: "Cảnh khuya" và cho biết:
Đêm trăng trong "Cảnh khuya " là đêm trăng như thế nào?
A.Trăng mờ, có nhiều sương.
B. Trăng không sáng,có mưa
C. Trăng sáng trong, cảnh vật đẹp như vẽ
D. Trăng khuất trong mây, trời u ám.
2. Vì sao Bác chưa ngủ?
A. Vì Bác không quen ngủ sớm
B. Bác khó ngủ.
C. Vì Bác lo nỗi nước nhà và rất yêu thiên nhiên.
C
C
Kiểm tra bài cũ
Hồ chí Minh
Tiết 46: Rằm tháng giêng
I. Đọc -Tìm hiểu chú thích:
Nguyên tiêu
Kim dạ nguyên tiêu guyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Dịch thơ
Rằm tháng giêng
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.


1. Đọc
- Ngắt nhịp đúng.Chú
ý thể hiện tâm trạng
của tác giả
- Giải nghĩa các từ
Xuân giang
Viên
Yên
ba
Tiết 46: Rằm tháng giêng
a. Tác giả Hồ Chí Minh
- Hồ Chí Minh (1890 - 1969)là lãnh tụ
vĩ đại của dân tộc Việt Nam.Người
đã lãnh đạo nhân dân ta giành
độc lập và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
- Bác còn là một nhà tơ lớn của dân tộc.
Hồ chí Minh
I.Đọc -Tìm hiểu chú thích:
1.Đọc
2.Tìm hiểu chú thích
Qua bài học trước, em hãy trình bày những hiểu biết của mình về Hồ Chí Minh ?
Bác Hồ ở Việt Bắc
Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưangủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Tiết 46: Rằm tháng giêng
Hồ chí Minh
I.Đọc -Tìm hiểu chú thích:
1.Đọc
2.Tìm hiểu chú thích
3. Thể thơ
Rằm tháng giêng
(Nguyên tiêu)
Kim dạ nguyên tiêu guyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Nhận xét sự giống, khác nhau của hai bài thơ?
* Giống nhau:
+ Đều được Bác Viết bằng thể thơ Đường thất ngôn tứ tuyệt.
+ Đều được viết trong chiến khu Việt Bắc trong kháng chiến chống Pháp.
+ Hai bài thơ cùng sử dụng kết hợp miêu tả và biểu cảm.
+ Hai bài cùng thể hiện tình yêu thiên nhiên và lòng yêu nước và phong thái ung dung, lạc quan của Bác.
+ Hai bài thơ đều viết về đêm trăng tại chiến khu.
* Khác nhau:
+ Cảnh khuya được Bác viết bằng chữ quốc ngữ còn "Nguyên tiêu" được viết bằng chữ Hán.


I. Đọc - tìm hiểu chú thích

1. Cảnh rằm tháng giêng:
Tiết 46: Rằm tháng giêng
Hồ chí Minh
II. Đọc - hiểu văn bản:
Kim dạ nguyên tiêu guyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;

(Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;)

Nguyệt chính viên:Trăng vào lúc tròn nhất.
? Câu thơ đầu gợi lên một không gian bát ngát tràn ngập ánh trăng.
Từ "xuân" được lặp lại ba lần như ùn ùn trỗi dậy một sức xuân, sắc xuân.
=> Thanh điệu hài hoà (với năm thanh ngang) tạo nên cảm giác trong trẻo, thảnh thơi thi vị.
Em có nhận xét gì về thanh điệu của câu thơ thứ hai?
=> Câu thơ có 7 tiếng thì 5 tiếng vần bằng
? Hai câu thơ vẽ lên một cảnh Vật mùa xuân tràn đầy sức sống, đang vận động trỗi dậy, không phải mùa xuân yên lặng.
? Tâm hồn Bác chan hoà với cảnh Sắc đất trời, sông nước mùa xuân với một tình yêu tha thiết, nồng nan.
?Yên ba thâm xứ là nơi tận cùng của khói và sóng, vừa kín đáo vừa yên tĩnh.
Tiết 46: Rằm tháng giêng
Hồ chí Minh
1. Cảnh rằm tháng giêng:
II. Đọc - hiểu văn bản:
2. Con người giữa rằm tháng giêng
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
(Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.)

Trong đêm rằm tháng giêng,giữa yên ba thâm xứ, con người làm gì?
Em hãy giải nghĩa cụm từ "yên ba thâm xứ"?
Đó là nơi những người lãnh đạo cuộc kháng chiến thần
Thánh của dân tộc đang bàn việc quân.
Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên
Giang phong ngư hoả đối sầu miên.
? Câu thơ cuối vẽ lên một cảnh Vật rất thơ mộng. Vầng trăng và con người cùng lướt đi giữa dòng sông đầy ánh trăng.
?Bài thơ thể hiện một phong thái ung dung, tự tin và lạc quan của Bác. Đó là sự gắn bó tuyệt vời giữa tình yêu thiên nhiên và tình yêu nước, tâm hồn nghệ sĩ và bản chất chiến sĩ của Bác.

III. Tổng kết
Tiết 46: Rằm tháng giêng
Hồ chí Minh
I. Đọc - tìm hiểu chú thích

II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Nghệ thuật:
Em hãy nêu những nét độc đáo trong nghệ thuật của bài thơ ?
- Bài thơ viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ thơ hàm súc, giàu hình ảnh.
- Bài thơ kết hợp hài hoà giữa biểu cảm và miêu tả, giữa những thi liệu cổ và không khí của thời đại đó là cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc.
2. Nội dung:
? Bài thơ vẽ lên cảnh Cảnh thiên nhiên lộng lẫy tràn ngập ánh trăng, tràn đày nhựa sống. Trong bài thơ, cốt cách chiến sĩ của Bác lồng trong tâm hồn thi sĩ. Đó là biểu hiện của hồn thơ Hồ Chí Minh vừa cổ điển, vừa hiện đại.




Đi thuyền trên sông Đáy
Dòng sông lặng ngắt như tờ
Sao đưa thuyền chạy, thuyền chờ trăng theo
Bốn bề phong cảnh vắng teo
Chỉ nghe cót két tiếng chèo thuền nan
Lòng riêng riêng những bàn hoàn
Lo sao khôi phục giang san Tiên Rồng
Thuyền về trời đã rạng đông
Bao la nhuốm một màu hồng đẹp tươi.
Tiết 46: Rằm tháng giêng
Hồ chí Minh
Thơ Bác đầy trăng.
So sánh bài thơ "Rằm tháng giêng", bài thơ này có những điểm giống và khác nhau nào nổi bật ?
IV Luyện tập: Tìm đọc và chép lại một số bài thơ của Bác viết về trăng hoặc cảnh thiên nhiên.
Tiết 46: Rằm tháng giêng
Hồ chí Minh
I. Đọc - tìm hiểu chú thích

II. Đọc - hiểu văn bản:
III. Tổng kết

Tin thắng trận
Trăng vào cửa sổ đòi thơ
Việc quân đang bận xin chờ hôm sau
Chuông lầu chợt tỉnh giấc thu
ấy tin thắng trận liên khu báo về

Ngắm trăng
Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
Người ngắm trăng soi ngoài khe cửa
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ
Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô và các em!
Bài học kết thúc