Bài 12. Cơ chế xác định giới tính

Sinh Học 9
TRƯỜNG THCS NGUYỄN DU
GV: PHAN CHU HẠ
TỔ: TỰ NHIÊN
1
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Thụ tinh là gì?
Câu 2: Cho các từ” “ Nguyên phân, Giảm phân, Thụ tinh” và sơ đồ sau. Hãy điền các quá trình đó vào các giai đoạn 1, 2, 3,4,5 ở sơ đồ
Bố
Mẹ
Tinh trùng
Trứng
Hợp tử
Cơ thể
1
2
3
4
5
NP
GP
GP
NP
Thụ tinh
Tiết 13. B�i 12
CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính
1. Trong tế bào lưỡng bội của loài có mấy loại NST?
1.Trong tế bào lưỡng bội của loài có 2 loại NST : NST thường và NST giới tính
2. Nêu đặc điểm của NST thường (số lượng, hình thái) giữa giống đực và giống cái ?
2. NST thường tồn tại thành từng cặp tương đồng giống nhau ở cả 2 giới tính.
3. Nêu đặc điểm của NST giới tính ?
3. NST giới tính tồn tại thành từng cặp tương đồng XX hoặc không tương đồng XY
Tiết 13: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
x
23
23
Trong hình trên cặp NST nào là cặp NST giới tính?
Hình: Bộ NST ở người
Nữ
Nam
Tiết 13: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
Bộ NST ở người
- Số lượng: 2n = 46
- Cặp số 23 là NST giới tính:
+ Nữ: Cặp NST tương đồng XX.
+ Nam: Cặp NST không tương đồng XY.
So sánh sự khác nhau giữa NST thường và NST giới tính?
22A + XY
22A + XX
NST giới tính có ở tế bào nào?
Trong cơ thể, NST giới tính có mặt ở cả tế bào sinh dục lẫn tế bào sinh dưỡng.
Tiết 13: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
Có nhiều cặp
Chỉ có 1 cặp
- Có thể tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (XY).
- Luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng.
- Các cặp NST thường ở cá thể đực và cái hoàn toàn giống nhau.
- Các cặp NST giới tính ở cá thể đực và cái khác nhau.
Mang gen quy định các tính trạng thường.
Mang gen quy định giới tính và các tính trạng thường có liên quan hoặc không liên quan đến giới tính.
Chức
năng
của
NST
giới
tính?
Giới tính ở nhiều loài phụ thuộc vào sự có mặt của cặp XX hoặc XY trong tế bào.
- Ở
v. v…
- Ở
Giống cái: XX – Giống đực : XY
Giống cái: XY- Giống đực: XX
v. v…
Tiết 13: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
Người
Động vật có vú
Ruồi giấm
Ếch nhái
Chim
Bò sát
Tiết 13: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
II. Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
Bố
Mẹ
44A + XY
(2n)
44A + XX
(2n)
GP
22A +X
( n)
22A +Y
(n)
22A +X
(n)
44A + XY
(2n)
44A + XX
(2n)
P
Con trai
Con gái
F1
Cơ chế NST xác định giới tính ở người
Đọc thông tin sgk/39 kết hợp quan sát hình 12.2, thảo luận nhóm: ( 3 phút)
Nhóm 1 + 2: Có mấy loại trứng và tinh trùng được tạo ra qua giảm phân? Nhóm 3 + 4: Sự thụ tinh giữa các loại tinh trùng mang NST giới tính để tạo hợp tử phát triển thành con trai hay con gái ? Nhóm 5 + 6: Tại sao tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh là xấp xỉ 1:1?
x
Tiết 13: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
II. Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
- Cơ chế NST xác định giới tính ở người.
Ở các loài giao phối, giới tính được xác định trong quá
trình thụ tinh.
P: Nữ ( 44A + XX) x Nam ( 44A + XY )
G: ( 22A + X ) ; ( 22A + Y ), ( 22A + X )
F1: ( 44A + XY ) : ( 44A + XX )
( Con trai ) : ( Con gái )
- Cơ chế xác định giới tính là sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và được tổ hợp lại qua quá trình thụ tinh.
Cơ chế xác định giới tính là gì?
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
II. Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
- Vì 2 tinh trùng tạo ra với tỷ lệ ngang nhau và chúng tham gia thụ tinh với xác suất ngang nhau.
Tại sao trong cấu trúc dân số tỉ lệ nam: nữ xấp xỉ 1:1
Tỉ lệ trai gái xấp xỉ 1:1 trong các trường hợp:
Số lượng nghiên cứu phải đủ lớn
Không bị ảnh hưởng bởi thiên tai dịch bệnh
Trứng và tinh trùng thụ tinh hoàn toàn ngẫu nhiên
Tỉ lệ nam : nữ ảnh hưởng tới mức tăng giảm dân số, sự phân công lao động, chính sách kinh tế, xã hội.










Vì vậy phát triển dân số hợp lí bằng cách sinh đẻ có kế hoạch.
Sinh con trai hay con gái là do người mẹ đúng hay sai?
Quan niệm :“Sinh con trai hay con gái là do người mẹ” là sai.

Nguyên nhân quyết định việc sinh con trai hay con gái là:
- Người bố đã tạo ra loại tinh trùng nào trong quá trình giảm phân.
- Sự kết hợp ngẫu nhiên giữa trứng và loại tinh trùng nào trong quá trình thụ tinh.
Yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính ở sinh vật?
Tiết 13: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
II. Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
III. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính:
Đọc thông tin sgk/40 kết hợp tìm hiểu một số ví dụ.
Dùng metyl testêron tác động vào cá vàng cái có thể làm cá cái biến thành cá đực.
Trứng được ủ ở nhiệt độ dưới 28°C sẽ nở thành con đực. Còn nhiệt độ trên 32°C sẽ nở thành con cái.
Tiết 13: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
II. Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
III. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính:
- Tiêm hooc môn sinh dục cái vào trứng gà trước khi ấp, trứng sẽ nở ra toàn gà mái.
- Cắt tinh hoàn gà trống, gà sẽ biến đổi: màu lông bớt sặc sỡ, cựa ngừng phát triển, không còn giao phối với gà mái nữa . . .
- Chăm sóc tốt heo nái, tỉ lệ sinh con cái nhiều hơn ( gấp 1,5 lần con đực)
- Dưa chuột trồng nơi có nhiều CO2 sẽ cho tỉ lệ hoa cái cao hơn.
Sử dụng hooc môn sinh dục kết hợp với giải phÉu, anh Thanyarasmi đã chuyển đổi giới tính thành nữ và đoạt vương miện hoa hậu chuyển đổi giới tính Thái Lan 2002.
Nam diễn viên Hàn Quốc Lee Si Yeon đã chuyển đổi thành một cô gái và đã lấy chồng vào năm 2008.
Tiết 13: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Tiết 13: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
II. Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
III. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính:
Hãy nêu những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính ?
+ Môi trường trong: các hooc môn sinh dục.
+ Môi trường ngoài: nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, . . .
- Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính:
- Ý nghĩa: Giúp con người chủ động điều chỉnh tỉ lệ đực, cái ở vật nuôi cho phù hợp với mục đích sản xuất.
Chúng ta có thể tóm tắt nội dung mục III dưới dạng Bản dồ tư duy như sau:
BÀI1/ Cơ chế xác định giới tính là gì?
Câu hỏi, bài tập củng cố
- Cơ chế xác định giới tính là sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và được tổ hợp lại qua quá trình thụ tinh.
Bài 2: Tìm phát biểu sai:
A. Ở các loài giao phối, trên số lượng lớn, tỉ lệ đực : cái xấp xỉ 1 : 1.
B. Ở đa số loài, giới tính được xác định từ khi là hợp tử.
C. Hoocmon sinh dục có ảnh hưởng nhiều đến sự phân hóa giới tính.
D. Ở người, việc sinh con trai hay con gái chủ yếu là do người mẹ.
Bài 2: Tìm phát biểu sai:
A. Ở các loài giao phối, trên số lượng lớn, tỉ lệ đực : cái xấp xỉ 1 : 1.
B. Ở đa số loài, giới tính được xác định từ khi là hợp tử.
C. Hoocmon sinh dục có ảnh hưởng nhiều đến sự phân hóa giới tính.
D. Ở người, việc sinh con trai hay con gái chủ yếu là do người mẹ.
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
a. Bài học ở tiết này:
Học bài, Trả lời câu hỏi 1,2,3,4,5 sgk/41.
- Đọc mục: “ Em có biết” sgk/41 để hiểu biết thêm về sự thụ tinh trong ống nghiệm.
Hoàn thành vở bài tập.
b. Bài mới: Chuẩn bị bài: DI TRUYỀN LIÊN KẾT
Xem lại kiến thức bài: Nhiễm sắc thể, lai hai cặp tính trạng, phép lai phân tích.
- Đọc thông tin sgk + quan sát hình 13 trả lời các câu hỏi mục  sgk.


















CẢM ƠN QUÝ THẦY, CÔ GIÁO

CÙNG CÁC EM HỌC SINH

THAM GIA TIẾT HỌC NÀY!
2/ So sánh NST thường và NST giới tính
(1)
(2)
(3)
Tổng kết
Cá biển có thể thay đổi giới tính
Em có biết - CÁ BIỂN CÓ THỂ THAY ĐỔI GIỚI TÍNH

Những con cá biển đầu xanh nhỏ tuổi sống trong các rặng san hô có thể thay đổi giới tính tuỳ theo bầy đàn mà chúng chung sống.
"Rõ ràng ảnh hưởng xã hội quan trọng với cá biển
đầu xanh khi chúng quyết định trở thành đực hay cái
từ khi còn nhỏ", Philip Munday, tại Trung tâm nghiên
cứu rặng san hô tại Đại học James Cook ở Australia,
cho biết.
Loài cá đã phát triển một cấu trúc giới tính linh hoạt để gia tăng cơ hội sinh sản của chúng. Ban đầu chúng chỉ là những ấu trùng không có giới tính xác định, khi phát triển chúng sẽ trở thành con đực hay con cái.

Những con non sẽ dễ chuyển thành cái hơn khi chỉ có một ít con khác trong khu vực bởi chúng sẽ có cơ hội giao phối nhiều hơn. Còn nếu có nhiều con cá cái trong cộng đồng, chúng sẽ chuyển sang thành đực.
"Điều này cho thấy giới tính không hề được xác định trước như ở động vật có vú và chim", Munday giải thích.

Ngoài ra, một số con cá có thể chuyển đổi giới tính cho dù đã lớn, phụ thuộc vào môi trường sinh sản.
"Khi cá chuyển từ con cái trưởng thành sang con đực trưởng thành, cuộc thay đổi rất khốc liệt. Chúng sẽ trông hoàn toàn khác, bộ phận sinh dục thay đổi, hành vi thay đổi và toàn bộ cuộc sống cũng đổi khác", Munday nói.
M.T. (theo AFP)
Theo các chuyên gia, lệch lạc giới tính ở vị thành niên không còn là hiện tượng hiếm gặp trong thời điểm hiện nay khi Việt Nam đang trong giai đoạn văn hoá mở. Toàn bộ những trẻ bị nghi ngờ về giới tính được gia đình đưa đến khám phần lớn ở trong độ tuổi chưa định hình nhân cách, lại dễ thần tượng, bắt chước, dễ bị lôi kéo… nên nhiều trường hợp chính trẻ cũng hoài nghi về giới tính thật của mình. Điều đáng nói, chính sự thiếu hiểu biết, cách hành xử không đúng của cha mẹ đã góp phần khiến trẻ rối loạn giới tính, đẩy trẻ đến tình trạng lệch lạc nhanh hơn, nặng hơn.
“Con trai sinh ẻo lả, con gái chuẩn MEN”