Bài 12. Cơ chế xác định giới tính

Tiết 12
Bài 12
cơ chế xác định giới tính
KIỂM TRA BÀI CŨ?
SƠ ĐỒ PHÁT SINH GIAO TỬ ĐỰC VÀ CÁI
+ Giống nhau:
- Số lượng: có 8 NST
- Hình dạng: 1 cặp hình hạt
2 cặp hình V
+ Khaùc nhau:
veà caëp NST giôùi tính:
- Con ñöïc: 1 chieác hình que, 1 chieác hình moùc.
- Con caùi: 1 caëp hình que.
I. NHIỂM SẮC THỂ GIỚI TÍNH
Neâu nhöõng ñieåm gioáng vaø khaùc nhau cuûa boä NST ôû: ruoài daám ñöïc vaø ruoài daám caùi.
TI?T 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
Hãy quan sát bộ NST của người và giới thiệu cặp nào là NST giới tính
Bộ NST ở người
Nữ
Nam
Trong tế bào lưỡng bội (2n):
+ Có các cặp NST thường (A) luôn luôn tồn tại từng cặp tương đồng.
+ Có 1 cặp NST giới tính XX(tương đồng) hoặc không tương đồng(XY)
+ Giống nhau:
- Số lượng: có 8 NST
- Hình dạng: 1 cặp hình hạt
2 cặp hình V
+ Khaùc nhau:
veà caëp NST giôùi tính:
- Con ñöïc: 1 chieác hình que, 1 chieác hình moùc.
- Con caùi: 1 caëp hình que.
I. NHIỂM SẮC THỂ GIỚI TÍNH
TI?T 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
Trong tế bào lưỡng bội (2n):
+ Có các cặp NST thường (A) luôn luôn tồn tại từng cặp tương đồng.
+ Có 1 cặp NST giới tính (XX) tương đồng hoặc không tương đồng (XY)
NST GIỚI TÍNH THƯỜNG CÓ Ở TẾ BÀO NÀO ?
Trong cơ thể, NST giới tính có mặt ở cả TB sinh dục lẫnTB sinh dưỡng.
Baûng so sánh sự khác nhau giữa NST thường và NST giới tính ?
Chỉ có 1 cặp
Có nhiều cặp
- Có thể tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (XY).
- Các cặp NST giới tính ở cá thể đực và cái khác nhau.
- Luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng.

- Các cặp NST thường ở cá thể đực và cái hoàn toàn giống nhau.
Mang gen quy định tính trạng liên quan và không liên quan đến giới tính
Mang gen quy định các tính trạng thường
KẾT LUẬN : ở tế bào lưỡng bội (2n)
- Có các cặp NST thường tồn tại thành từng cặp
tương đồng (ký hiệu là A).
- 1 cặp NST giới tính :
Tương đồng : XX
Không tương đồng : XY
- NST giới tính mang gen qui định :
+ Tính đực, cái.
+ Các tính trạng liên quan và không liên quan đến giới tính.
I. NHIỂM SẮC THỂ GIỚI TÍNH
TI?T 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
Vậy NST xác định giới tính theo cơ chế như thế nào?
II . CƠ CHẾ NST XÁC ĐINH GIỚI TÍNH
Con gái
Con trai
- Có mấy loại tinh trùng và trứng
được tạo ra qua giảm phân ?
+ 2 tinh trùng tạo ra với tỷ lệ ngang nhau và chúng tham gia thụ tinh với xác suất ngang nhau.
Sinh con trai hay gái là do người mẹ có đúng không ?
+ Không, vì người bố mới có hai loại tinh trùng khác nhau về giới tính.
- Tinh trùng mang NST giới tính
nào thụ tinh với trứng để tạo hợp tử phát triển thành con trai hay con gái?
Tại sao tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh là xấp xỉ 1 : 1 ?
44A + XY
44A+XX
G
22A +X
22A +Y
22A +X
44A+XY
44A + XX
P
Bố
mẹ
P
SO D? CƠ CHẾ NST XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH ? NGU?I
F
2n
2n
n
n
n
2n
2n
con trai
con gái
Tính đực, cái được qui định bởi cặp NST giới tính

Sơ đồ cơ chế NST xác định giới tính ở người: (SGK)
- Cơ chế xác định giới tính là sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và được tổ hợp lại trong quá trình thụ tinh.
KẾT LUẬN :
Tỉ lệ trai gái xấp xỉ 1:1 trong các trường hợp:
Số lượng nghiên cứu phải đủ lớn
Không bị ảnh hưởng bởi thiên tai dịch bệnh
Trứng và tinh trùng thụ tinh hoàn toàn ngẫu nhiên
Ở người, động vật có vú, ruồi giấm, cây gai.. Cặp NST giới tính của giống cái là: XX, giống đực là XY. Ở chim, ếch, bò sát, bướm, dâu tây thì ngược lại
MỞ RỘNG KIẾN THỨC
- Nêu những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính ?
- Những yếu tố phân hoá giới tính:
+ Hooc môn.
+ Nhiệt độ, cường độ ánh sáng …
- Chủ động điều chỉnh tỷ lệ đực, cái ở vật nuôi:
phù hợp với mục đích sản xuất.
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH
TI?T 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
- Tại sao người ta điều chỉnh tỷ lệ đực cái ở vật nuôi ?
Dùng Metyl testosteron (hormon sinh dục) tác động vào cá vàng cái có thể làm cá cái biến thành cá đực
Trứng rùa ủ ở nhiệt độ dưới 280 C sẽ nở thành con đực, trên 320C thì nở thành con cái
Một số ví dụ về điều chỉnh đực cái
Th?u d?u tr?ng trong ánh sáng cu?ng độ yếu thì số hoa đực giảm
Kết luận : - Sự phân hoá giới tính không hoàn toàn phụ thuộc vào cặp NST giới tính mà còn chịu ảnh hưởng của các yếu tố môi trường :
+ Môi trường trong : hooc môn
+ Môi trường ngoài : nhiệt độ, ánh sáng , nồng độ CO2 …
- Chủ động điều chỉnh tỷ lệ đực, cái phù hợp với mục đích sản xuất.
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH
TI?T 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
Câu 1 : Tìm các chữ cái phù hợp điền vào chỗ trống để hoàn chỉnh : Cơ chế NST xác định giới tính ở người.
44A + XY
22A + X
44A + XX
22A + X
22A + Y
44A + XX
44A + XY
CỦNG CỐ
Câu 2 : Hoàn thành bảng sau : Sự khác nhau giữa NST thường và NST giới tính
1. Tồn tại nhiều cặp trong tế bào lưỡng bội
2. Tồn tại thành từng cặp tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (XY)
3. Chủ yếu mang gen qui định giới tính của cơ thể.
DẶN DÒ
- VÒ nhµ häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK.
- Häc ghi nhí SGK.
- §äc phÇn “Em cã biÕt”.
- ChuÈn bÞ tr­íc bµi míi.