Bài 12. Cơ chế xác định giới tính

Giáo viên: Nguyễn Thị Sen
Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ
MÔN SINH HỌC 9
KIỂM TRA MIỆNG
Nêu sự khác nhau cơ bản của tế bào động vật trong quá trình phát sinh giao tử đực và cái?
Đáp án
KIỂM TRA MIỆNG
Thụ tinh là gì? Sự thụ tinh giữa các loại tinh trùng mang NST giới tính nào với trứng để tạo hợp tử phát triển thành con trai hay con gái?
Đáp án
- Thụ tinh là sự kết hợp giữa 1 giao tử đực và 1 giao tử cái tạo thành hợp tử
- Tinh trùng mang NST X kết hợp với trứng ? con gái
- Tinh trùng mang NST Y kết hợp với trứng ? con trai
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính
? Trong tế bào lưỡng bội của người có mấy loại nhiễm sắc thể?
Trong tế bào lưỡng bội của người có 2 loại nhiễm sắc thể: nhiễm sắc thể thường và nhiễm sắc thể giới tính.
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Số lượng nhiều hơn và giống nhau ở cá thể đực và cái.
Luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng.
Mang gen qui định tính trạng thường của cơ thể.
Chỉ có 1 cặp và khác nhau ở cá thể đực và cái.
Tồn tại thành cặp tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (XY).
Mang gen qui định tính trạng liên quan hoặc không liên quan đến giới tính.
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính
? Nhiễm sắc thể giới tính có đặc điểm gì?

- Đặc điểm:
+ Có 1 cặp trong tế bào lưỡng bội, khác nhau giữa giống đực và giối cái.
+ Tồn tại thành từng cặp tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (XY)
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính
? Nhiễm sắc thể giới tính có chức năng gì?

 * Đặc điểm:
- Có 1 cặp trong tế bào lưỡng bội, khác nhau giữa giống đực và giống cái.
- Tồn tại thành từng cặp tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (XY)
* Chức năng: Mang gen quy định tính trạng liên quan và không liên quan với giới tính.
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính
II. Cơ chế nhiễm sắc thể giới tính
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
II. Cơ chế nhiễm sắc thể giới tính
? Có mấy loại trứng và tinh trùng được tạo ra qua giảm phân?
* Mẹ sinh ra 1 loại trứng: 22A + X.
* Bố sinh ra 2 loại tinh trùng:
22A + X và 22A + Y
Con gái
Con trai
? Tinh trùng mang NST giới tính nào thụ tinh với trứng để tạo hợp tử phát triển thành con trai hay con gái?
* Tinh trùng Y + Trứng  Con trai
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
II. Cơ chế nhiễm sắc thể giới tính
* Tinh trùng X + Trứng  Con gái
Con gái
Con trai
? Tại sao tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh là xấp xỉ 1 : 1 ?
- Do 2 tinh trùng tạo ra với tỷ lệ ngang nhau và chúng tham gia thụ tinh với xác suất ngang nhau.
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
II. Cơ chế nhiễm sắc thể giới tính
* Tỉ lệ trai gái xấp xỉ 1:1 trong các trường hợp:
Số lượng nghiên cứu phải đủ lớn
Không bị ảnh hưởng bởi thiên tai dịch bệnh
Trứng và tinh trùng thụ tinh hoàn toàn ngẫu nhiên
Con gái
Con trai
? Hiện nay một số người vẫn cho rằng việc sinh con trai hay con gái là do người mẹ quyết định đúng hay sai? Tại sao?
Sai, vì người mẹ chỉ mang một loại niễm sắc thể X.
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
II. Cơ chế nhiễm sắc thể giới tính
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính
II. Cơ chế nhiễm sắc thể giới tính
? Qua giảm phân mẹ sinh ra mấy loại trứng và bố sinh ra mấy loại tinh trùng?

* Qua giảm phân mẹ sinh ra trứng mang NST X, bố sinh ra tinh trùng mang NST X,Y.
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính
II. Cơ chế nhiễm sắc thể giới tính

* Qua giảm phân mẹ sinh ra trứng mang NST X, bố sinh ra tinh trùng mang NST X,Y.
? Khi thụ tinh tinh trùng nào kết hợp với trứng để phát triển thành con trai hay con gái?
- Tinh trùng Y + Trứng  Con trai
- Tinh trùng X + Trứng  Con gai
* Khi thụ tinh:
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính
II. Cơ chế nhiễm sắc thể giới tính
III. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính.
Dùng Metyl testosteron (hoocmơn sinh dục) tác động vào cá vàng cái có thể làm cá cái biến thành cá đực.
Trứng rùa ủ ở nhiệt độ dưới 280 C sẽ nở thành con đực, trên 320C thì nở thành con cái.
Thầu dầu trồng trong ánh sáng cường độ yếu thì số hoa đực giảm
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
BÀI 12 – TIẾT 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
III. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính.
? Sự phân hóa giới tính chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào?

- Môi trường trong: hoóc môn sinh dục.
- Môi trường ngoài: nhiệt độ, ánh sáng…
TỔNG KẾT
* Hoàn thành bảng sau: Sự khác nhau giữa NST thường và NST giới tính
2. Tồn tại thành từng cặp tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (XY)
1. Tồn tại nhiều cặp trong tế bào lưỡng bội
3. Chủ yếu mang gen qui định giới tính của cơ thể.
* Ở những loài mà giới đực là giới dị giao tử thì những trường hợp nào sau đây đảm bảo tỉ lệ
đực : cái xấp xỉ là 1:1?
A. Số giao tử đực bằng số giao tử cái.
B. Hai loại giao tử mang NST X và NST Y có số lượng tương đương.
C. Số cá thể đực và số cá thể cái trong loài vốn đã bằng nhau.
D. Xác suất thụ tinh của hai loại giao tử đực (mang NST X và NST Y) với giao tử cái tương đương.

HƯỚNG DẪN HỌC TẬP:

* Đối với bài học ở tiết học này:
- Học bài, trả lới các câu hỏi trong SGK/T41
+ Câu 2: Dựa vào H12.2. Cơ chế NST xác định giới tính ở người
+ Câu 3: Dựa vào phần II
+ Câu 4: Dựa vào Phần III
+ Đọc mục “Em có biết”
* Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
+ Xem trước bài 13 “Di truyền liên kết”
+ Dự kiến trả lời các câu hỏi trong bài.
+ Xem lại kiến thức bài 4,5 “Lai hai cặp tính trạng”
+ Viết sơ đồ lai từ P đến F1
P: Đậu hạt vàng, trơn (AaBb) x Đậu hạt xanh, nhăn(aabb)
Chúc quý� thầy cô mạnh khỏe
Chúc các em học giỏi