Bài 12. Cơ chế xác định giới tính


BÀI GIẢNG SINH HỌC 9
TRƯỜNG THCS PHAN BỘI CHÂU
TIẾT 15: GIỚI TÍNH
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO ĐẠI LỘC
GV: Mai Thị Thanh Vân
x
23
23
Trong hình trên cặp NST nào là cặp NST giới tính?
Hình: Bộ NST ở người
Nữ
Nam
5. NST giới tính có chức năng gì?
5. NST giới tính mang gen quy định tính trạng giới tính và các tính trạng thường có liên quan hoặc không liên quan với giới tính.
• Tính trạng giới tính: là tính đực, tính cái.
• Tính trạng thường liên quan với giới tính: gà trống có mào, nam có râu, nữ không râu. Sự di truyền màu lông ở mèo có sự liên kết với NST giới tính X, nên mèo tam thể chỉ có ở mèo cái.
• Tính trạng thường không liên quan với giới tính.
Vd: tính trạng liên kết với giới tính: NST X mang gen lặn quy định máu khó đông; NST Y mang gen lặn quy định tật dính ngón tay số 2 và số 3 ở nam. Hoặc bệnh mù màu được di truyền chéo từ ông ngoại truyền mầm bệnh cho mẹ, mẹ truyền cho con trai,...
* Giới tính của nhiều loài phụ thuộc vào sự có mặt của cặp XX hoặc XY trong tế bào. Vd:
• Người, động vật có vú, ruồi giấm cặp NST giới tính ♂ là XY; ♀ là XX
• Chim, ếch nhái, bò sát, bướm là ♂ XX; ♀ là XY

* Tuy nhiên:
• Bọ xít,châu chấu ♂ là XO; ♀ là XX
• Bọ nhảy ♂ là XX; ♀ là XO

KẾT LUẬN :

Ở tế bào lưỡng bội (2n NST)
- Có các cặp NST thường tồn tại thành từng cặp
tương đồng (ký hiệu là A).
- 1 cặp NST giới tính :
Tương đồng : XX
Không tương đồng : XY
* Chức năng: NST giới tính mang gen qui định :
+ Tính đực, cái.
+ Các tính trạng thường liên quan và không liên quan đến giới tính.
II . CƠ CHẾ NST XÁC ĐINH GIỚI TÍNH :
Con gái
Con trai
THẢO LUẬN NHÓM – 05 PHÚT.
Quan sát Hình bên, kết hợp với thông tin mục II / SGK trang 38,39 trả lời các câu hỏi:

1. Ở đa số loài giao phối, giới tính được xác định vào thời điểm nào?

2. Ở người có mấy loại trứng và mấy loại tinh trùng được tạo ra qua giảm phân?

3. Sự thụ tinh giữa các loại tinh trùng mang NST giới tính nào với trứng để tạo ra hợp tử phát triển thành con trai hay con gái?

4. Tại sao tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh xấp xỉ là 1:1?
- Cơ chế nào xác định giới tính ở đa số loài giao phối?
Sự phân li và tổ hợp của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và thụ tinh là cơ chế xác định giới tính
Dùng Metyl testosteron (hormon sinh dục) tác động vào cá vàng cái có thể làm cá cái biến thành cá đực
Trứng rùa ủ ở nhiệt độ dưới 280 C sẽ nở thành con đực, trên 320C thì nở thành con cái
Một số ví dụ về điều chỉnh đực cái
T: CO CH? X�C D?NH GI?I T�NH
Sử dụng hooc môn sinh dục kết hợp với giải phẫu, anh Thanyarasmi đã chuyển đổi giới tính thành nữ và đoạt vương miện hoa hậu chuyển đổi giới tính Thái Lan 2002.
Nam diễn viên Hàn Quốc Lee Si Yeon đã chuyển đổi thành một cô gái và đã lấy chồng vào năm 2008.
Ở Việt Nam:
III. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính
- Nêu các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính?
- Việc nghiên cứu di truyền giới tính có ý nghĩa gì? Giải thích.
- Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính:
+ NST giới tính
+ Môi trường trong: hoocmon sinh dục
+ Môi trường ngoài: nhiệt độ, ánh sáng, dinh dưỡng, điều kiện thụ tinh,..
- Ý nghĩa: điều chỉnh tỉ lệ đực cái ở vật nuôi, cây trồng phù hợp với mục đích sản xuất
THỰC HÀNH – LUYỆN TẬP

Bài 5- SGK trang 41: Ở những loài mà giới đực là giới dị giao tử thì những trường hợp nào sau đây đảm bảo tỉ lệ đực : cái xấp xỉ là 1:1?
a. Số giao tử đực bằng số giao tử cái.
b. Hai loại giao tử mang NST X và NST Y có số lượng tương đương.
c. Số cá thể đực và số cá thể cái trong loài vốn đã bằng nhau.
d. Xác suất thụ tinh của hai loại giao tử đực (mang NST X và NST Y) với giao tử cái tương đương.



VẬN DỤNG
Bài 1- SGK trang 41: Nêu những điểm khác nhau giữa NST thường và NST giới tính?
Trả lời:

Thường tồn tại với số cặp lớn hơn 1 trong tế bào lưỡng bội.
Thường tồn tại 1 cặp trong tế bào lưỡng bội.
Tồn tại thành từng cặp tương đồng giống nhau ở con đực và con cái.
Tồn tại thành cặp tương đồng (XX)hoặc không tương đồng (XY) khác nhau giữa con đực và con cái.
Mang gen qui định tính trạng thường của cơ thể.
Mang gen qui định tính trạng liên quan hoặc không liên quan đến giới tính.
DẶN DÒ
*Học bài, trả lời câu hỏi 1, 2, 3,4 SGK tr.41, làm bài tập 5 vào vở bài tập
* Đọc mục: Em có biết
* Chuẩn bị: - Đọc và tìm hiểu trước nội dung bài mới.
+ Đọc thông tin về thí nghiệm của Moocgan
+ Tìm hiểu ý nghĩa của di truyền liên kết
* Ôn lại nội dung của phép lai phân tích
Chào tạm biệt !
Chào tạm biệt !