Bài 12. Cơ chế xác định giới tính

Nguyễn Dương Phương Tân
Chào mừng quý thầy cô
DỰ GIỜ THĂM LỚP
Trong sự tạo noãn:
Từ 1 Noãn bào bậc 1 tạo ra 1 trứng (giao tử cái)
Trong sự tạo tinh:
Từ 1 Tinh bào bậc 1 tạo ra 4 tinh trùng (giao tử đực)
KIỂM TRA BÀI CŨ
Bố tinh trùng
(… NST) (… NST)
Hợp tử Cơ thể
Mẹ trứng (… NST) (… NST)
(… NST) (… NST)
Giảm phân
?
Giảm phân
?
Thụ tinh
?
Nguyên phân
?
Nguyên phân
?
2n
2n
n
n
2n
2n
Điền tên các quá trình: nguyên phân, giảm phân, thụ tinh và loại bộ NST phù hợp để hoàn chỉnh sơ đồ sau:
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Trong tế bào sinh dưỡng, NST tồn tại như thế nào?
a. tồn tại thành từng cặp tương đồng
b. tồn tại thành từng cặp không tương đồng.
c. tồn tại ở dạng đơn bội.
d. Tồn tại ở dạng lưỡng bội.
KIỂM TRA BÀI CŨ
2. Quan sát H 8.2 Bộ NST ruồi giấm.
Xác định:
Số cặp NST tương đồng ở: + ruồi giấm ♀
+ ruồi giấm ♂
I. NHIỂM SẮC THỂ GIỚI TÍNH
Bài 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
2n = 8
44A+XY
44A+XX
6A+XX
6A+XY
Bài tập: Hoàn thành bài tập sau:
Có từ 2 cặp trở lên
Chỉ có 1 cặp
Luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng
Có thể tương đồng
hoặc không tương đồng
Mang gen qui định các tính trạng thường
Mang gen qui định giới tính và các tính trạng liên quan đến giới tính
VD: Một số hiện tượng phân hoá giới tính ở sinh vật:
Giới tính của các loài sinh vật phụ thuộc vào sự có mặt của cặp NST giới tính trong tế bào.
Bài 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
II . CƠ CHẾ NST XÁC ĐINH GIỚI TÍNH :
Yêu cầu: Quan sát H 12.2, trả lời câu hỏi phần /39:
- Có mấy loại tinh trùng và trứng
được tạo ra qua giảm phân?

- Tinh trùng mang NST giới tính nào
thụ tinh với trứng để tạo hợp tử
phát triển thành con trai hay con gái?

Tại sao tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh
xấp xỉ là 1 : 1 ?
Tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh xấp xỉ là 1 : 1 là do 2 loại tinh trùng mang NST giới tính X và Y tạo ra có tỉ lệ ngang nhau tham gia vào quá trình thụ tinh với xác suất ngang nhau.
Sự phân ly trong quá trình phát sinh giao tử
Sự tổ hợp trong quá trình thụ tinh
II . CƠ CHẾ NST XÁC ĐINH GIỚI TÍNH :
Bài 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
Những hoạt động của NST giới tính trong giảm phân và thụ tinh dẫn tới sự hình thành tính đực cái:
Tỉ lệ trai gái xấp xỉ 1:1 trong các trường hợp:
Số lượng nghiên cứu phải đủ lớn
Không bị ảnh hưởng bởi thiên tai dịch bệnh
Trứng và tinh trùng thụ tinh hoàn toàn ngẫu nhiên
BÀI 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
Do đặc điểm cấu tạo và hoạt động sinh lý của nam và nữ có sự khác nhau, nên tỉ lệ nam: nữ ở các lứa tuổi khác nhau trong cấu trúc dân số, tạo nên sự biến động về tỉ lệ giới tính.
Dùng Metyl testosteron (hormon sinh dục) tác động vào cá vàng cái có thể làm cá cái biến thành cá đực
Trứng rùa ủ ở nhiệt độ dưới 280 C sẽ nở thành con đực, trên 320C thì nở thành con cái
Một số ví dụ về điều chỉnh đực cái
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH
BÀI 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
Hãy đọc các thông tin sau đây:
Dùng Metyl testosteron (hoocmơn sinh dục) tác động vào cá vàng cái có thể làm cá cái biến thành cá đực.
Trứng rùa ủ ở nhiệt độ dưới 280 C sẽ nở thành con đực, trên 320C thì nở thành con cái.
Ghép tinh hoàn gà trống (chứa hooc môn sinh dục đực) vào dưới da gà mái có thể làm gà mái biến đổi thành gà trống: cựa, mào dài; biết gáy…
Bài12- CÔ CHEÁ XAÙC ÑÒNH GIÔÙI TÍNH
Th?u d?u tr?ng trong ánh sáng cu?ng độ yếu thì số hoa đực giảm
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH
BÀI 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
- Sự phân hoá giới tính không hoàn toàn phụ thuộc vào cặp NST giới tính mà còn chịu ảnh hưởng của các yếu tố môi trường :
+ Môi trường trong : hooc môn, rối loạn TĐC,…
+ Môi trường ngoài : nhiệt độ, ánh sáng , nồng độ CO2 , điều kiện thụ tinh, chế độ dinh dưỡng, …
- Chủ động điều chỉnh tỷ lệ đực, cái phù hợp với mục đích sản xuất.
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH
BÀI 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
- Nắm được cơ chế phân hoá giới tính và các yếu tố ảnh hưởng sự phân hoá giới tính người ta có thể điều chỉnh tỉ lệ đực cái ở vật nuôi và cây trồng phù hợp với mục đích sản xuất.
Bài 5- SGK trang 41:
Ở những loài mà giới đực là giới dị giao tử thì những trường hợp nào sau đây đảm bảo tỉ lệ đực : cái xấp xỉ là 1:1?
a. Số giao tử đực bằng số giao tử cái.
b. Hai loại giao tử mang NST X và NST Y có số lượng tương đương.
c. Số cá thể đực và số cá thể cái trong loài vốn đã bằng nhau.
d. Xác suất thụ tinh của hai loại giao tử đực (mang NST X và NST Y) với giao tử cái tương đương.
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Câu 2 : Hoàn thành bảng sau:
Sự khác nhau giữa NST thường và NST giới tính
1. Gồm nhiều cặp trong tế bào lưỡng bội
2. Tồn tại thành cặp tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (XY)
3. Chủ yếu mang gen qui định giới tính của cơ thể.
Hãy đọc các thông tin sau đây:
Sử dụng hooc môn sinh dục kết hợp với giải phẩu, anh Thanyarasmi đã chuyển đổi giới tính thành nữ và đoạt vương miện hoa hậu chuyển đổi giới tính Thái Lan 2002.
Cũng như Thanyarasmi, nam diễn viên Hàn Quốc Lee Si Yeon đã chuyển đổi thành một cô gái và đã lấy chồng vào năm 2008.
Bài12- CÔ CHEÁ XAÙC ÑÒNH GIÔÙI TÍNH
Ở Việt Nam:
Trong đàn cá hề toàn con đực và chỉ có một con cái, khi nó chết v� một lý do nào đó thỡ một con đực trong đàn sẽ biến đổi thành con cái và làm nhiệm vụ sinh đẻ.
DẶN DÒ
- VÒ nhµ häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK.
- Häc ghi nhí SGK.
- §äc phÇn “Em cã biÕt”.
- ChuÈn bÞ tr­íc bµi míi.
BÀI 12: CO CH? XÁC D?NH GI?I TÍNH
I. NHIỂM SẮC THỂ GIỚI TÍNH
II . CƠ CHẾ NST XÁC ĐINH GIỚI TÍNH :
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH
KIỂM TRA BÀI CŨ
SƠ ĐỒ PHÁT SINH GIAO TỬ ĐỰC VÀ CÁI
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Giải thích vì sao bộ NST đặc trưng cho loài sinh sản hữu tính lại được duy trì ổn định qua các thế hệ?
Câu 2: Cho các từ” “ Nguyên phân, Giảm phân, Thụ tinh” và sơ đồ sau. Hãy điền các quá trình đó vào các giai đoạn 1, 2, 3,4,5 ở sơ đồ
Bố
Mẹ
Tinh trùng
Trứng
Hợp tử
Cơ thể
1
2
3
4
5
NP
GP
GP
NP
Thụ tinh
SINH HỌC 9