Bài 12. Cơ chế xác định giới tính

năm học 2015 - 2016
Giáo viên : Dương Thị Kim Ngân
TIẾT 15
BÀI GIẢNG MÔN SINH HỌC 9
TRƯỜNG THCS BÌNH THỦY
1. Khởi động:
ĐỘI NÀO NHANH HƠN:
Ở người gen A quy định mắt đen trội
hoàn toàn so với mắt xanh. Mẹ có mắt
đen thuần chủng và bố mắt xanh. Hãy
cho biết những người con sinh ra có
kiểu gen và kiểu hình như thế nào?
Hãy sắp xếp các chữ, từ… cho sẵn theo sơ đồ lai một cặp tính trạng cho đúng với bài tập dưới đây :
P: ♀ (mắt đen ) x ♂ (mắt xanh)
AA aa
G: A a
F1: 100% Aa ( mắt đen)
Sự di truyền màu mắt trong bài tập nêu trên có liên quan đến giới tính không?
Giới tính ở người và động vật được xác định bởi cơ chế nào?
2. Hình thành kiến thức:
BÀI 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Bộ NST ruồi giấm đực
Bộ NST ruồi giấm cái
X
X
X
Y
- Nêu những điểm giống và khác nhau của bộ NST ruồi đực và ruồi cái?
BÀI 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH:
Cho biết số cặp NST ở người?
Cặp NST nào là cặp NST giới tính?
Có tất cả 23 cặp NST ở người trong đó
cặp 23 là cặp NST giới tính.
NST thường và NST giới tính tồn tại ở loại tế bào nào? Kí hiệu là gì?

* Chức năng:
- NST giới tính mang gen qui định :
+ Tính đực, cái.
+ Các tính trạng liên quan và
không liên quan đến giới tính.
NST giới tính có chức năng gì?


Trong tế bào lưỡng bội (2n) có
các cặp NST thường, kí hiệu là A
tồn tại thành từng cặp tương
đồng và một cặp NST giới tính:
tương đồng : XX hoặc không
tương đồng : XY
Ví dụ: Ở nữ: 44A + XX
Ở nam: 44A + XY
Giới tính được xác định theo cơ chế nào?
II . CƠ CHẾ NHIỄM SẮC THỂ XÁC ĐINH GIỚI TÍNH :
Con gái
Con trai
THẢO LUẬN NHÓM – 05 PHÚT.
Quan sát hình bên, kết hợp với thông tin mục II / SGK trang 38,39 trả lời các câu hỏi:
1. Ở đa số loài giao phối, giới tính được xác định vào thời điểm nào?
2. Ở người có mấy loại trứng và mấy loại tinh trùng được tạo ra qua giảm phân?
3. Sự thụ tinh giữa các loại tinh trùng mang NST giới tính nào với trứng để tạo ra hợp tử phát triển thành con trai hay con gái?
4. Tại sao tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh xấp xỉ là 1:1?
1. Ở đa số loài giao phối, giới tính được xác định vào thời điểm nào?
? da s? lồi giao ph?i, gi?i tính du?c x�c d?nh trong qu� trình th? tinh
2.Có bao nhiêu loại trứng và tinh trùng được tạo ra qua giảm phân?
-Qua gi?m ph�n, n? t?o ra 1 lo?i tr?ng l� 22A + X nam t?o ra 2 lo?i tinh tr�ng l� 22A+X v� 22A+Y.
3.- Sự thụ tinh giữa các loại tinh trùng mang NST giới tính nào với trứng để tạo ra hợp tử phát triển thành con trai hay con gái?.
- Trong thụ tinh,sự kết hợp giữa tinh trùng 22A+X và trứng 22A+X sẽ tạo ra con gái. Còn thụ tinh giữa tinh trùng 22A+Y với trứng 22A+X sẽ tạo ra con trai
4. Tại sao tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh là xấp xỉ 1:1?
-Tỉ lệ trai:gái sơ sinh xấp xỉ 1:1 là do tỉ lệ 2 loại tinh trùng là ngang nhau, tham gia vào quá trình thụ tinh với xác suất ngang nhau, hợp tử XX và XY có sức sống ngang nhau.


Trình bày sơ đồ cơ chế NST xác định giới tính ?
Nêu cơ chế xác định giới tính?
Cơ chế xác định giới tính là sự phân li
của cặp NST giới tính trong quá trình
phát sinh giao tử và được tổ hợp lại
trong quá trình thụ tinh.
Tại sao tỉ lệ nam và nữ xấp xỉ 1 : 1 từ lúc lọt lòng nhưng về già số cụ bà lại nhiều hơn số cụ ông?
Vác lúa kiếm sống
Sử dụng ma túy
Hút thuốc lá
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH

Sự phân hóa giới tính do những yếu tố nào?
Quan sát một số ví dụ về điều chỉnh đực cái
Trứng rùa ủ ở nhiệt độ dưới 280 C sẽ nở thành con đực, trên 320C thì nở thành con cái
Dùng Metyl testosteron (hormon sinh dục) tác động vào cá vàng cái có thể làm cá cái biến thành cá đực
Th?u d?u tr?ng trong ánh sáng cu?ng độ yếu thì số hoa đực giảm
Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính?
Sự phân hoá giới tính chịu ảnh
hưởng của các yếu tố môi trường :
+ Môi trường trong : hooc môn
+ Môi trường ngoài : nhiệt độ, ánh
sáng , nồng độ CO2 …

Nêu ý nghĩa của việc điều chỉnh tỉ lệ đực, cái ở vật nuôi?
Con người chủ động điều chỉnh tỷ lệ
đực, cái cho phù hợp với mục đích
sản xuất.

Bài 5- SGK trang 41: Ở những loài mà giới đực là giới dị giao tử thì những trường hợp nào sau đây đảm bảo tỉ lệ đực : cái xấp xỉ là 1:1?
a. Số giao tử đực bằng số giao tử cái.
b. Hai loại giao tử mang NST X và NST Y có số lượng tương đương.
c. Số cá thể đực và số cá thể cái trong loài vốn đã bằng nhau.
d. Xác suất thụ tinh của hai loại giao tử đực (mang NST X và NST Y) với giao tử cái tương đương.



3. Củng cố luyện tập:
Câu 1 : Nêu Cơ chế NST xác định giới tính ở người bằng sơ đồ.
44A + XY
22A + X
44A + XX
22A + X
22A + Y
44A + XX
44A + XY
P:
G:
F:
,
Con gái
Con trai
,
,
Bài 1- SGK trang 41: Nêu những điểm khác nhau giữa NST thường và NST giới tính?
Trả lời:

Thường tồn tại với số cặp lớn hơn 1 trong tế bào lưỡng bội.
Thường tồn tại 1 cặp trong tế bào lưỡng bội.
Tồn tại thành từng cặp tương đồng giống nhau ở con đực và con cái.
Tồn tại thành cặp tương đồng (XX)hoặc không tương đồng (XY) khác nhau giữa con đực và con cái.
Mang gen qui định tính trạng thường của cơ thể.
Mang gen qui định tính trạng liên quan hoặc không liên quan đến giới tính.
4. Vận dụng:
Quan niệm cho rằng sinh con trai hay con gái do người mẹ quyết định đúng hay sai? Vì sao?
Sai. Vì việc sinh con trai hay con gái
là do sự kết hợp ngẫu nhiên giữa tinh
trùng X hay Y với trứng trong thụ tinh
để tạo ra hợp tử XX (con gái) hay XY
(con trai).
Em hiểu thế nào là lệch giới tính?
Lệch lạc giới tính là con trai có sở thích
của con gái : chơi búp bê, thích hoa..,
ngược lại con gái lại có sở thích của
con trai: thích đá bóng, chơi ô tô,
máy bay, nghịch ngợm…
Sử dụng hooc môn sinh dục kết hợp với giải phẩu, anh Thanyarasmi đã chuyển đổi giới tính thành nữ và đoạt vương miện hoa hậu chuyển đổi giới tính Thái Lan 2002.
Cũng như Thanyarasmi, nam diễn viên Hàn Quốc Lee Si Yeon đã chuyển đổi thành một cô gái và đã lấy chồng vào năm 2008.
Điều chỉnh giới tính ở người
Ở Việt Nam:
5. Nghiên cứu tìm tòi mở rộng:
Vì sao ngày nay trong kết quả khám thai không cho biết giới tính của thai nhi?
Những cặp vợ chồng cưới nhau nhiều năm nhưng không có con. Vậy họ phải làm gì để có thể có con?
Học bài và làm bài tập 1,2,3,4,SGK.
- Xem trước bài 13: Di truyền liên kết
+ Đọc thông tin về thí nghiệm của Moocgan
+ Trả lời câu hỏi mục ▼trang 42 SGK
+ Tìm hiểu thế nào là di truyền liên kết?
+ Nêu ý nghĩa của di truyền liên kết

Hướng dẫn về nhà:
Ôn lại nội dung của phép lai phân tích, so sánh kết quả lai phân tích F1 trong 2 trường hợp di truyền độc lập và di truyền liên kết của hai cặp tính trạng.
Chúc các em học chăm, ngoan
Kính chúc quý thầy, cô sức khỏe!