Bài 12. Cơ chế xác định giới tính

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ
CHÀO CÁC EM HỌC SINH
KIỂM TRA MIỆNG
KIỂM TRA MIỆNG
Khác nhau ở cặp NST giới tính.
Câu 2. Ở loài đơn tính, bộ NST của con đực và cái khác nhau như thế nào? 2đ
CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Tuần: 6 – Tiết: 12
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Hãy quan sát hình: Nêu những điểm giống và khác nhau của bộ NST ở: ruồi giấm đực và ruồi giấm cái.
Ruồi giấm cái
Ruồi giấm đực
+ Giống nhau:
- Số lượng: 2n = 8
- Hình dạng: + 1 cặp hình hạt
+ 2 cặp hình V
+ Khác nhau:
- Con đực: 1 chiếc hình que, 1 chiếc hình móc ( XY).
- Con cái: 1 cặp hình que (XX).
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
? Bộ NST lưỡng bội ở người có bao nhiêu cặp?
- Trong tế bào lưỡng bội ở người, có 23 cặp NST:
. Nữ: XX (tương đồng).
. Nam: XY (không tương đồng)
Bộ NST nữ
Bộ NST nam
+ 22 cặp NST thường (44A)
+ 1 cặp NST giới tính:
Giới tính ở nhiều loài phụ thuộc vào sự có mặt của cặp XX hoặc XY trong tế bào.
- Ở
v. v…
- Ở
Giống cái: XX– Giống đực : XY
Giống cái: XY- Giống đực: XX
v. v…
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
Người
Động vật có vú
Ruồi giấm
Ếch nhái
Chim
Bò sát
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
Có nhiều cặp
Chỉ có 1
cặp
- Tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (XY).
- Luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng.
- Mang gen qui định các tính trạng thường.
- Mang gen qui định giới tính và các tính trạng liên quan giới tính
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Nhiễm sắc thể giới tính:
Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
Bố
Mẹ
44A + XY
(2n)
44A + XX
(2n)
G
22A +X
( n)
22A +Y
(n)
22A +X
(n)
44A + XY
(2n)
44A + XX
(2n)
P
Con trai
Con gái
Cơ chế NST xác định giới tính ở người
Bố
Mẹ
44A + XY
(2n)
44A + XX
(2n)
GP
22A +X
( n)
22A +Y
(n)
22A +X
(n)
44A + XY
(2n)
44A + XX
(2n)
P
Con trai
Con gái
F1
Cơ chế NST xác định giới tính ở người
Câu 1: Qua giảm phân, mẹ cho mấy loại trứng? Bố cho mấy loại tinh trùng?

Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Nhiễm sắc thể giới tính:
Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
Câu 2: Sự thụ tinh, tinh trùng loại nào kết hợp với trứng để sinh con trai? Tinh trùng loại nào kết hợp với trứng để sinh con gái?
- Qua giảm phân mẹ cho 1 loại trứng X, ba cho 2 loại tinh trùng là X và Y
- Sự thụ tinh:
+ Tinh trùng X kết hợp với trứng X tạo ra hợp tử XX (sinh con gái)
+ Tinh trùng Y kết hợp với trứng X tạo ra hợp tử XY (sinh con trai)
Bố
Mẹ
44A + XY
(2n)
44A + XX
(2n)
GP
22A +X
( n)
22A +Y
(n)
22A +X
(n)
44A + XY
(2n)
44A + XX
(2n)
P
Con trai
Con gái
F1
Cơ chế NST xác định giới tính ở người
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Nhiễm sắc thể giới tính:
Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
- Qua giảm phân mẹ cho 1 loại trứng X, ba cho 2 loại tinh trùng là X và Y
- Sự thụ tinh:
+ Tinh trùng X kết hợp với trứng X tạo ra hợp tử XX (sinh con gái)
+ Tinh trùng Y kết hợp với trứng X tạo ra hợp tử XY (sinh con trai)
Bố
Mẹ
44A + XY
(2n)
44A + XX
(2n)
GP
22A +X
( n)
22A +Y
(n)
22A +X
(n)
44A + XY
(2n)
44A + XX
(2n)
P
Con trai
Con gái
F1
Cơ chế NST xác định giới tính
Câu 1: Tại sao tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh xấp xỉ 1:1?

Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Nhiễm sắc thể giới tính:
Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
- Qua giảm phân ba cho 2 loại tinh trùng là X và Y với tỉ lệ ngang nhau, khả năng thụ tinh của 2 loại tinh trúng này với trứng X là ngang nhau.
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
II. Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
Tỉ lệ trai gái xấp xỉ 1:1 trong các trường hợp:
Số lượng nghiên cứu phải đủ lớn
Không bị ảnh hưởng bởi thiên tai dịch bệnh
Trứng và tinh trùng thụ tinh hoàn toàn ngẫu nhiên
Thụ tinh trong ống nghiệm
Dùng Metyl testosteron (hormon sinh dục) tác động vào cá vàng cái có thể làm cá cái biến thành cá đực
Trứng rùa ủ ở nhiệt độ dưới 280 C sẽ nở thành con đực, trên 320C thì nở thành con cái
Một số ví dụ về điều chỉnh đực cái
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH:
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Hãy đọc các thông tin sau đây:
Dùng Metyl testosteron (hoocmon sinh dục) tác động vào cá vàng cái có thể làm cá cái biến thành cá đực.
Trứng rùa ủ ở nhiệt độ dưới 280 C sẽ nở thành con đực, trên 320C thì nở thành con cái.
Ghép tinh hoàn gà trống (chứa hooc môn sinh dục đực) vào dưới da gà mái có thể làm gà mái biến đổi thành gà trống: cựa, mào dài; biết gáy…
Bài12- CÔ CHEÁ XAÙC ÑÒNH GIÔÙI TÍNH
Th?u d?u tr?ng trong ánh sáng cu?ng độ yếu thì số hoa đực giảm
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH
BAØI 12: CƠ CHẾ XAÙC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Nhiễm sắc thể giới tính:
Cơ chế NST xác định
giới tính:
III. Các yếu tố ảnh hưởng
đến sự phân hóa giới tính
? Sự phân hóa giới tính có hoàn toàn phụ thuộc vào cặp NST giới tính ?
- Sự phân hóa giới tính không hoàn toàn phụ thuộc vào cặp NST giới tính mà phụ thuộc vào các nhân tố bên trong và bên ngoài cơ thể:
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
III. Các yếu tố ảnh hưởng
đến sự phân hóa giới tính
? Nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính?
- Sự phân hóa giới tính còn phụ thuộc vào các nhân tố bên trong và bên ngoài cơ thể:
+ Nhân tố bên trong: Hoocmon, rối loạn trao đổi chất...
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
III. Các yếu tố ảnh hưởng
đến sự phân hóa giới tính
? Nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính?
+ Nhân tố bên trong: Hoocon, rối loạn trao đổi chất...
+ Nhân tố bên ngoài: Nhiệt độ, ánh sáng, chế độ dinh dưỡng...
Heo (lợn)
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
III. Các yếu tố ảnh hưởng
đến sự phân hóa giới tính
? Chủ động điều chỉnh tỉ lệ đực, cái có ý nghĩa gì?
- Chủ động điều chỉnh tỉ lệ đực cái cho phù hợp mục đích sản xuất.
Heo (lợn)
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
I. Nhiễm sắc thể giới tính:
II. Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính:
III. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính:
- Tiêm hooc môn sinh dục cái vào trứng gà trước khi ấp, trứng sẽ nở ra toàn gà mái.
- Cắt tinh hoàn gà trống, gà sẽ biến đổi: màu lông bớt sặc sỡ, cựa ngừng phát triển, không còn giao phối với gà mái nữa . . .
- Dưa chuột trồng nơi có nhiều cacbonic sẽ cho tỉ lệ hoa cái cao hơn.
Sử dụng hooc môn sinh dục kết hợp với giải phÉu, con người có thể chuyển đổi giới tính
Tiết 12: CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH
Bài 5- SGK trang 41:
Ở những loài mà giới đực là giới dị giao tử thì những trường hợp nào sau đây đảm bảo tỉ lệ đực : cái xấp xỉ là 1:1?
a. Số giao tử đực bằng số giao tử cái.
b. Hai loại giao tử mang NST X và NST Y có số lượng tương đương.
c. Số cá thể đực và số cá thể cái trong loài vốn đã bằng nhau.
d. Xác suất thụ tinh của hai loại giao tử đực (mang NST X và NST Y) với giao tử cái tương đương.
BÀI TẬP CỦNG CỐ
2/ So sánh NST thường và NST giới tính
(1)
(2)
(3)
Tổng kết
Cá biển có thể thay đổi giới tính
Em có biết - CÁ BIỂN CÓ THỂ THAY ĐỔI GIỚI TÍNH

Những con cá biển đầu xanh nhỏ tuổi sống trong các rặng san hô có thể thay đổi giới tính tuỳ theo bầy đàn mà chúng chung sống.
"Rõ ràng ảnh hưởng xã hội quan trọng với cá biển
đầu xanh khi chúng quyết định trở thành đực hay cái
từ khi còn nhỏ", Philip Munday, tại Trung tâm nghiên
cứu rặng san hô tại Đại học James Cook ở Australia,
cho biết.
Loài cá đã phát triển một cấu trúc giới tính linh hoạt để gia tăng cơ hội sinh sản của chúng. Ban đầu chúng chỉ là những ấu trùng không có giới tính xác định, khi phát triển chúng sẽ trở thành con đực hay con cái.

Những con non sẽ dễ chuyển thành cái hơn khi chỉ có một ít con khác trong khu vực bởi chúng sẽ có cơ hội giao phối nhiều hơn. Còn nếu có nhiều con cá cái trong cộng đồng, chúng sẽ chuyển sang thành đực.
"Điều này cho thấy giới tính không hề được xác định trước như ở động vật có vú và chim", Munday giải thích.

Ngoài ra, một số con cá có thể chuyển đổi giới tính cho dù đã lớn, phụ thuộc vào môi trường sinh sản.
"Khi cá chuyển từ con cái trưởng thành sang con đực trưởng thành, cuộc thay đổi rất khốc liệt. Chúng sẽ trông hoàn toàn khác, bộ phận sinh dục thay đổi, hành vi thay đổi và toàn bộ cuộc sống cũng đổi khác", Munday nói.
M.T. (theo AFP)
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP:
* Đối với tiết học này:
Học nội dung:
+ Nhiễm sắc thể giới tính.
+ Cơ chế NST xác định giới tính.
+ Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính.
- Đọc Mục “Em có biết”
Trả lời các câu hỏi 1, 2, 3,4 ở SGK/ 41.
Hoàn thành nội dung bài học dưới dạng sơ đồ.
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP:
* Đối với tiết tiếp theo:
Tìm hiểu và soạn các yêu cầu của bài: “Di truyền liên kết”
Xác định các chú thích hình 13
Tìm hiểu kĩ các thông tin của hình.
Ôn lại nội dung lai 1 cặp và 2 cặp tính trạng của Menđen.
Giáo viên: Lê Thị Hồng Liên - Trường THCS Nguyễn Du – Đông Hà - Quảng Trị
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo
cùng các em học sinh !