Bài 12. Cảnh khuya

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo
về dự giờ thăm lớp !
Trên bàn Bác chúng con không thắp nến
Đã có vầng trăng ôm ấp quanh Người
Bác yêu trăng như yêu một cuộc đời
Trong thơ Bác trăng với hoa là bạn.
& Rằm tháng giêng
Cảnh khuya
I. Đọc - tìm hiểu chung
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
Hồ Chí Minh
1. Tác giả:
(1890 - 1969)
- Là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam.
- Là một danh nhân văn hoá thế giới - một nhà văn, nhà thơ lớn.
Văn chính luận : Bản án chế độ thực dân Pháp, Tuyên ngôn Độc lập, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến …
Truyện ký :Những trò lố hay là Varen và Phan Bội Châu, Vi hành…
Thơ : Nhật kí trong tù, Thơ Hồ Chí Minh …
Thơ : Nhật kí trong tù, Thơ Hồ Chí Minh …
Phong cách thơ: giản dị mà hàm súc, cổ điển mà hiện đại
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
I. Đọc - tìm hiểu chung
Hồ Chí Minh
1. Tác giả:
(1890 - 1969)
2. Tác phẩm:
Rằm tháng giêng (Nguyên tiêu)
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Dịch nghĩa:
Đêm nay, đêm rằm tháng giêng, trăng đúng lúc tròn nhất ,
Sông xuân, nước xuân tiếp giáp với trời xuân;
Nơi sâu thẳm mịt mù khói sóng bàn việc quân,
Nửa đêm quay về trăng đầy thuyền.
Dịch thơ:
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
Phiên âm:
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
(Xuân Thuỷ dịch)
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
Hồ Chí Minh
1. Tác giả:
(1890 - 1969)
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
Viết ở chiến khu Việt Bắc, trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
- Cảnh khuya (1947)
- Rằm tháng giêng (1948)
Việt Bắc
I. Đọc - tìm hiểu chung
Hồ Chí Minh
1. Tác giả:
(1890 - 1969)
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
Suối Lê - nin (Cao Bằng)
Hang Pắc Bó (Cao Bằng)
Bác Hồ làm việc ở chiến khu Việt Bắc
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
Hồ Chí Minh
1. Tác giả:
(1890 - 1969)
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
Viết ở chiến khu Việt Bắc, trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Rằm tháng giêng (Nguyên tiêu)
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Phiên âm:
Dịch thơ:
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
b. Thể loại:
Thơ thất ngôn tứ tuyệt.
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
Hồ Chí Minh
1. Tác giả:
(1890 - 1969)
2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
Viết ở chiến khu Việt Bắc, trong những năm đầu kháng chiến chống Pháp.
b. Thể loại:
Thơ thất ngôn tứ tuyệt.
c. Cấu trúc:
2 phần.
Hai câu đầu: tả cảnh.
Hai câu cuối: tả tình.
Thơ thất ngôn tứ tuyệt.
- Mỗi bài có 4 câu, mỗi câu 7 chữ.
- Gieo vẫn ở cuối các câu 1,2,4.
- Cấu trúc: khai, thừa, chuyển, hợp.
- Nhịp thơ: nhịp 4/3.
2 phần
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
iI. Đọc - hiểu văn bản
1. Văn bản "Cảnh khuya"
Tiếng suối trong tiếng hát xa
Trăng cổ thụ bóng hoa
a. Hai câu thơ đầu.
Tiếng suối
Trăng, cổ thụ, hoa
So sánh
như
Trong trẻo, gần gũi, ấm áp
Điệp từ
Tiểu đối
Quấn quýt, lung linh, huyền ảo.
Gần gũi, huyền ảo, sống động, tràn ngập ánh trăng.
lồng
lồng
Cảnh rừng núi đêm khuya
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
iI. Đọc - hiểu văn bản
1. Văn bản "Cảnh khuya"
a. Hai câu thơ đầu.
b. Hai câu thơ cuối.
Bức tranh cảnh khuya gần gũi, huyền ảo, sống động và tràn ngập ánh trăng.
Cảnh khuya như vẽ người
vì lo nỗi nước nhà
chưa ngủ
Chưa ngủ
Tâm trạng
Tâm hồn thi sĩ
Tinh thần chiến sĩ
Say mê ngắm cảnh
Nỗi lo việc nước
Tâm trạng say mê ngắm cảnh và lo lắng việc nước.
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
iI. Đọc - hiểu văn bản
1. Văn bản "Cảnh khuya"
a. Hai câu thơ đầu.
b. Hai câu thơ cuối.
Bức tranh cảnh khuya ở núi rừng Việt Bắc gần gũi, huyền ảo, sống động.
Tâm trạng say mê ngắm cảnh và lo lắng việc nước
Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Tiểu kết :
Nội dung
+ Vẽ nên bức tranh cảnh khuya núi rừng Việt Bắc sống động, nên thơ.
+ Thể hiện tâm hồn yêu thiên nhiên và tấm lòng thiết tha với đất nước.
Nghệ thuật
Sử dụng biện pháp nghệ thuật đặc sắc: so sánh, tiểu đối, điệp từ. Ngôn từ bình dị, gợi cảm.
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
iI. Đọc - hiểu văn bản
1. Văn bản "Cảnh khuya"
2. Văn bản "Rằm tháng giêng"
Trong một chuyến đi công tác ở rừng Việt Bắc trong thời kì kháng chiến chống Pháp, Bác Hồ đi kiểm tra chiến dịch trên một con thuyền. Cùng đi có nhà thơ Xuân Thuỷ và một số cán bộ. Công việc xong, khi trở về trời đã khuya, trăng rằm vẫn toả sáng vằng vặc trên bầu trời. Mọi người đề nghị Bác làm thơ. Bác không từ chối và đọc một bài thơ tứ tuyệt chữ Hán tên là Nguyên tiêu. Mọi người thưởng thức chất nhạc của thơ nhưng không hiểu nghĩa. Bác Hồ bảo: "Có Xuân Thuỷ đây, Xuân Thuỷ dịch đi". Nhà thơ Xuân Thuỷ vâng lời Bác đã dịch nhanh bài thơ. Bác khen Xuân Thuỷ dịch lưu loát nhưng thiếu của Bác một chữ xuân.
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
iI. Đọc - hiểu văn bản
1. Văn bản "Cảnh khuya"
2. Văn bản "Rằm tháng giêng"
Rằm tháng giêng (Nguyên tiêu)
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Phiên âm:
Dịch thơ:
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
(Xuân Thuỷ dịch)
So sánh phiên âm và bản dịch thơ ?
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
iI. Đọc - hiểu văn bản
1. Văn bản "Cảnh khuya"
2. Văn bản "Rằm tháng giêng"
a. Hai câu thơ đầu.
Kim dạ nguyên tiêu
thiên;
nguyệt chính viên,
Xuân
giang
thuỷ
tiếp
xuân
xuân
Trăng
Sông, nước, trời
Tròn đầy, sáng nhất
Tràn ngập sắc xuân
Cảnh sông nước đêm rằm tháng giêng
Không gian cao rộng, bát ngát,
tràn đầy ánh sáng, tràn đầy sắc xuân.
Cảnh sông nước trăng xuân cao rộng, bát ngát, tràn đầy sắc xuân.
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
iI. Đọc - hiểu văn bản
1. Văn bản "Cảnh khuya"
2. Văn bản "Rằm tháng giêng"
a. Hai câu thơ đầu.
Cảnh sông nước trăng xuân cao rộng, bát ngát, tràn đầy sắc xuân.
b. Hai câu thơ cuối.
Yên ba thâm xứ
Dạ bán quy lai
đàm quân sự,
nguyệt mãn thuyền.
Con người
Bàn bạc việc quân
Ung dung, lạc quan
Đi trên thuyền chở đầy trăng
Con người ung dung, lạc quan.
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
iI. Đọc - hiểu văn bản
1. Văn bản "Cảnh khuya"
2. Văn bản "Rằm tháng giêng"
a. Hai câu thơ đầu.
Cảnh sông nước trăng xuân cao rộng, bát ngát, tràn đầy sắc xuân.
b. Hai câu thơ cuối.
Con người ung dung, lạc quan.
Tiểu kết :
Nội dung
Nghệ thuật
- Bức tranh trăng trên sông nước bát ngát, tràn đầy sắc xuân.
- Tâm hồn rộng mở trước thiên nhiên và phong thái ung dung, lạc quan.
Biện pháp điệp từ; ngôn từ giàu nhạc điệu, gợi cảm.
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
I. Đọc - tìm hiểu chung
iI. Đọc - hiểu văn bản
1. Văn bản "Cảnh khuya"
2. Văn bản "Rằm tháng giêng"
Thảo luận nhóm:
Hãy nêu những điểm giống nhau về nội dung và nghệ thuật của hai bài thơ?
iii. Tổng kết
* Nội dung:
- Cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc huyền ảo, tràn đầy sức sống.
- Thể hiện tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu nước và phong thái ung dung, lạc quan.
* Nghệ thuật:
- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.
- Sử dụng hiệu quả biện pháp điệp từ.
- Ngôn từ bình dị, gợi cảm.
Đáp án:
Vẻ đẹp vừa cổ điển vừa hiện đại.
Ti?t 45:
Cảnh khuya & Rằm tháng giêng
( Hồ Chí Minh)
Luyện tập
Rằm tháng giêng
Cảnh khuya
Rừng núi, trăng khuya
Sông nước, trăng xuân
Yêu thiên nhiên
Yêu nước
Nỗi lo nước nhà
Bàn bạc việc quân
Bút pháp cổ điển, hiện đại
Tâm hồn thi sĩ và tinh thần chiến sĩ
Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Rằm tháng giêng
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
Nguyên tiêu
& Rằm tháng giêng
Cảnh khuya
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh lớp 7A1 !