Bài 12. Cảnh khuya

CẢNH KHUYA -
(Hồ Chí Minh)
Tác giả:
- Hồ Chí Minh (1890-1969), quê ở Kim Liên,
Nam Đàn, Nghệ An.
- Là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và cách mạng Việt Nam.
- Là danh nhân văn hóa thế giới.
- Là một nhà thơ lớn.
Tác phẩm:
Bài thơ được viết vào thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
Một số tác phẩm chính
Văn chính luận : Bản án chế độ thực dân Pháp, Tuyên ngôn Độc lập, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến …
Truyện ký : Varen và Phan Bội Châu, Vi hành …
Thơ : Nhật kí trong tù, Thơ Hồ Chí Minh …
1. Hai câu thơ đầu
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Câu thơ thứ nhất (câu khai) đã tả cảnh hay chưa?
Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng trong câu thơ? Phân tích tác dụng?
Câu thơ thứ nhất chưa trực tiếp tả cảnh mà chỉ miêu tả âm thanh của tiếng suối.
Sử dụng nghệ thuật so sánh. So sánh âm thanh tiếng suối vang lên trong đêm như âm thanh của tiếng hát từ xa vọng lại. Sử dụng nghệ thuật lấy động tả tĩnh vốn rất quen thuộc trong thơ cổ.
Trong câu thừa, Bác tả cảnh gì? Từ nào có sức gợi tả nhất? Chỉ rõ tác dụng của nó?
trăng, cổ thụ, hoa. Từ “lồng” rất giàu sức gợi tả, nó được điệp lại 2 lần làm hiện lên vẻ đẹp của bức tranh nhiều tầng lớp, đường nét, hình khối đa dạng: có dáng hình vươn cao toả rộng của cổ thụ, bóng trăng ở trên cao lấp loáng, toả xen vào bóng lá, bóng cây, khóm hoa tạo nên một bức tranh thuỷ mặc 2 màu sáng tối pha trộn có vẻ đẹp lung linh, chập chờn, mờ tỏ lại hoà hợp, quấn quýt nên thơ.
* Cảnh rừng khuya Việt Bắc đẹp hài hoà, lung linh, ấm áp.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Hãy chỉ ra những biện pháp nghệ thuật được sử dụng ở 2 câu thơ này?
Dùng hình ảnh so sánh “như vẽ”, điệp ngữ “chưa ngủ”.
Cho biết vai trò của câu thứ ba và tác dụng của phép điệp ngữ?
Điệp ngữ chưa ngủ như cái bản lề khép mở hai thế giới ảo và thực, ngoại cảnh và nội tâm, nghệ sĩ và chiến sĩ, cổ điển và hiện đại trong một bài thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh.
Em hiểu thêm những gì về Bác qua hai câu thơ cuối?
* Niềm say mê cảnh thiên nhiên gắn liền với nỗi lo việc nước.