Bài 12. Cảnh khuya


Kiểm tra bài cũ


I . Giới thiệu chung
1. Tác giả
- Hồ Chí Minh ( 1890- 1969)
Là nhà thơ lớn, danh nhân văn hóa thế giới
2. Văn bản
Được viết ở chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp ( Cảnh khuya : 1947 ; Rằm tháng giêng : 1948)
a


Trình bày những hiểu biết của em về Bác Hồ kính yêu?

Tiết 45 Bài 12 Văn bản Cảnh khuya
Rằm tháng giêng ( Nguyên tiêu )
( Hồ Chí Minh )
I . Giới thiệu chung
II . Đọc hiểu văn bản
A .Văn bản : Cảnh khuya
1. Đọc, chú thích :
- Cách ngắt nhịp :
- Bài Cảnh khuya
- Câu 1 : nhịp 3/4
- Câu 2, 3 : nhịp 4/3
- Câu 4 : nhịp 2/5
- Bài Rằm tháng giêng
Chữ Hán : 4/3 ; 2/2/3
- Bản dịch : Câu 6 2/2/2 Câu 8 : 2/4/2
C?NH KHUYA
Ti?ng su?i trong nhu ti?ng hát xa,
Trang l?ng cổ th? bóng l?ng hoa.
C?nh khuya nhu v? ngu?i chua ng?,
Chua ng? vì lo n?i nu?c nh�.
1947
(H? Chí Minh)

Em hiểu "cổ thụ" là gì ?
Rằm tháng giêng.
(Nguyên tiêu)
Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Dịch nghĩa
Đêm nay, đêm rằm tháng giêng, trăng đúng lúc tròn nhất
Sông xuân, nước xuân tiếp giáp với trời xuân;
Nơi sâu thẳm mịt mù khói sóng bàn việc quân,
Nửa đêm quay về trăng đầy thuyền.
Dịch thơ
Rằm xuân lồng lộng trăng soi
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ/ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ / người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.

Em hiểu "cổ thụ" là gì ?
Em hiểu "nguyên tiêu" là gì ?
Tiết 45 Bài 12 Văn bản Cảnh khuya
Rằm tháng giêng ( Nguyên tiêu )
( Hồ Chí Minh )
I . Giới thiệu chung
II . Đọc hiểu văn bản
A .Văn bản : Cảnh khuya
1. Đọc, chú thích :
2 . Bố cục :
3 . Phân tích :
a. Hai câu đầu :

nghệ thuật:
+ so sánh
+lấy động tả tĩnh
? Cảnh rừng khuya chiến khu thanh tĩnh, mang hơi ấm và sức sống của con người.
- Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
- Điệp ngữ, tiểu đối, nhân hóa
? Cảnh thiên nhiên nhiều tầng bậc vừa lung linh huyền ảo, vừa giao hòa quấn quýt
Tiếng suối
Tiếng hát
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Em hãy làm rõ vai trò của câu thơ thứ 3 - câu chuyển của bài thơ này.

Từ đó em nhận ra vẻ đẹp nào trong tâm hồn Bác?


Đọc đến câu thơ thứ 3, em hiểu Bác Hồ "chưa ngủ" là vì sao ?

Tiết 45 Bài 12 Văn bản Cảnh khuya
Rằm tháng giêng ( Nguyên tiêu )
( Hồ Chí Minh )
I . Giới thiệu chung
II . Đọc hiểu văn bản
1. Đọc, chú thích :
2 Phân tích :
a. Bài Cảnh khuya
a1. Hai câu đầu :

a2. Hai câu cuối


?Bác yêu thiên nhiên tha thiết và yêu nước sâu nặng
Người chưa ngủ
Cảnh như vẽ
Lo nỗi nước nhà
Say thiên nhiên
Lo việc nước
Điệp ngữ
- So sánh
Tiết 45 Bài 12 Văn bản Cảnh khuya
Rằm tháng giêng ( Nguyên tiêu )
( Hồ Chí Minh )
I . Giới thiệu chung
II . Đọc hiểu văn bản
1. Đọc, chú thích :
2 Phân tích :
a. Bài Cảnh khuya :
* Tóm lại :


- Niềm xúc động trước vẻ đẹp thơ mộng của cảnh khuya núi rừng Việt Bắc
- Tình yêu thiên nhiên gắn liền với tình yêu nước trong tâm hồn Bác


Tiết 45 Bài 12 Văn bản Cảnh khuya
Rằm tháng giêng ( Nguyên tiêu )
( Hồ Chí Minh )
I . Giới thiệu chung
II . Đọc hiểu văn bản
1. Đọc, chú thích :
2 Phân tích :
a. Bài Cảnh khuya :
b. Bài Rằm tháng giêng
b1. Hai câu đầu :
- Xuân giang, xuân thủy tiếp xuân thiên
- Điệp từ " xuân"
? Cảnh đêm rằm tháng giêng khoáng đạt, vằng vặc ánh trăng, tràn ngập sức xuân.

Nguyên tiêu :
Nguyệt chính viên - trăng vừa tròn

Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên

Rằm xuân lồng lộng trăng soi
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;


Hãy chỉ ra những hình ảnh và nhận xét nghệ thuật miêu tả những hình ảnh đó trong câu 1 và 2?

Từng câu thơ đã gợi trước mắt em không gian, cảnh vật ra sao?

So sánh bản dịch thơ với bản phiên âm, các em thấy những yếu tố nào chưa được dịch ? Những từ nào được Xuân Thuỷ thêm vào ?

Câu thơ thứ 3 giúp em hiểu thêm được điều gì ?


Câu thơ cuôí giúp em hình dung một cảnh tượng như thế nào ?

Tiết 45 Bài 12 Văn bản Cảnh khuya
Rằm tháng giêng ( Nguyên tiêu )
( Hồ Chí Minh )
I . Giới thiệu chung
II . Đọc hiểu văn bản
1. Đọc, chú thích :
2 . Bài Cảnh khuya
3 . Bài Rằm tháng giêng
a. Hai câu đầu :
b. Hai câu cuối:
* Tóm lại :


- Bàn việc quân nơi sâu thẳm mịt mù khói sóng
- Con thuyền trở về lướt đi phơi phới chở đầy ánh trăng

- Tình yêu thiên nhiên hòa hợp với tình yêu nước
- Phong thái ung dung, lạc quan, luôn làm chủ hoàn cảnh của Bác
Tổng kết:
Hoạt động nhóm (thời gian: 3 phút)
Về nghệ thuật, hai bài thơ có điểm gì chung và có nét gì riêng ? Hãy lựa chọn chữ cái đầu các dữ liệu sau:
a, Được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, sử dụng thi liệu thơ Đường, vừa cổ điển vừa hiện đại.
b, Cấu trúc tác phẩm: Tả cảnh, tả tâm trạng.
c, Nghệ thuật sử dụng hình ảnh và từ ngữ giàu chất tạo hình, cái thực và cái ảo đan xen, hài hoà.
d, Có sáng tạo về cách ngắt nhịp, điệp ngữ chuyển tiếp.
e, Trong thơ có hoạ có nhạc, hàm súc.
g, Nghệ thuật tả khái quát không gian cảnh vật.
h, Viết bằng chữ Hán
i, viết bằng tiếng việt
k, Tả cảnh trăng thu
l, Tả cảnh trăng xuân.
Nhóm 1: Tìm điểm chung.
Nhóm 2: Những nét riêng
của từng bài.

Điểm chung

a, Được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, sử dụng thi liệu thơ Đường, vừa cổ điển vừa hiện đại.
c, Nghệ thuật sử dụng hình ảnh và từ ngữ giàu chất tạo hình, cái thực và cái ảo đan xen, hài hoà.
d, Cấu trúc tác phẩm: Tả cảnh, tả tâm trạng.
e, Trong thơ có hoạ có nhạc, hàm súc.

?????????






Cảnh khuya
i, viết bằng tiếng việt
k, Tả cảnh trăng thu
d , Có sáng tạo về cách ngắt nhịp, điệp ngữ chuyển tiếp.


Rằm tháng giêng
h, Viết bằng chữ Hán
l, Tả cảnh trăng xuân.
g, Nghệ thuật tả khái quát không gian, cảnh vật
Nét riêng
Bài tập 2: Điền những cụm từ miêu tả trăng: trăng theo, trăng xưa, trăng vào cửa sổ, trăng nhòm, vào những câu thơ sau và cho biết tên các bài thơ đó.
1, Dòng sông lặng ngắt như tờ
Sao đưa thuyền chạy thuyền chờ .....
( Đi thuyền trên sông Đáy).
2, ... .... . .. đòi thơ,
Việc quân đang bận xin chờ hôm sau.
( Tin thắng trận).
3, Kháng chiến thành công ta trở lại
.... hạc cũ với xuân này.
( Cảnh rừng Việt Bắc).
3, Việc quân việc nước bàn xong
Gối khuya ngon giấc bên song .......
( Đối trăng).
trăng theo
Trăng xưa
trăng nhòm
Trăng vào cửa sổ