Bài 12. Cảnh khuya

CẢNH KHUYA & RẰM THÁNG GIENG
GV :Nguyễn Đinh Mong
Tiết 45 Cảnh khuya - R?m tháng giêng
( Hồ Chí Minh )
CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.

RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu)
Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.

Dịch thơ
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn mầu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
I. Đọc và tìm hiểu chung
1.Đọc
2.Tác giả - tác phẩm
- Hồ Chí Minh (1890 - 1969)
Là anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới, một nhà thơ lớn của VN
Tiết 45 Cảnh khuya - R?m tháng giêng
I. Đọc và tìm hiểu chung
1.Đọc
2.Tác giả - tác phẩm
- Hồ Chí Minh (1890 - 1969)
Là anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới, một nhà thơ lớn của VN
- Tác phẩm sáng tác 1947 - 1948
3. Giải thích từ khó:
Nguyên tiêu, nguyệt, yên ba,
thâm xứ, dạ, quy lai
4.Tìm hiểu thể loại
CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.

RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu)
Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.

Dịch thơ
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn mầu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
-Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt
bài Cảnh khuya được viết bằng tiếng Việt
bài Rằm tháng giêng được viết bằng chữ Hán
Bản dịch là thể thơ lục bát
5 Bố cục:
- Theo bố cục thơ Đường: Khai, thừa, chuyển, hợp
Tiết 45 Cảnh khuya - R?m tháng giêng
I. Đọc và tìm hiểu chung
II. Đọc tìm hiểu văn bản
Bài 1: Cảnh khuya ( 1947)
Cảnh trăng rừng Việt Bắc lúc đêm đã về khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
-> Tiếng suối vang lên xa hơn, rõ hơn, trong trẻo, ấm áp hơn
So sánh
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Điệp từ "lồng``
-> Cảnh đẹp như một bức tranh, lung linh huyền ảo
- Bác có cái nhìn rất tinh tế của một nhà hoạ sĩ
- Thơ Bác vừa có nhạc, lại vừa có hoạ
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Chưa ngủ
Rung động say mê trước vẻ đẹp như tranh của
rừng Việt Bắc
Chưa ngủ là vì lo nghĩ đến vận mệnh của đất nước
mà bắt gặp cảnh trăng rừng quá đẹp
Tình yêu thiên nhiên hoà quyện với tình yêu đất nước
Tiết 45 Cảnh khuya - R?m tháng giêng
( Hồ Chí Minh )
I. Đọc và tìm hiểu chung
II. Đọc tìm hiểu văn bản
Bài 2: Rằm tháng riêng - Nguyên Tiêu ( 1948)
Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Dịch nghĩa
Đêm nay, đêm rằm tháng giêng, trăng đúng lúc tròn nhất
Sông xuân, nước xuân tiếp giáp với trời xuân;
Nơi sâu thẳm mịt mù khói sóng bàn việc quân,
Nửa đêm quay về trăng đầy thuyền.
Dịch thơ
Rằm xuân lồng lộng trăng soi
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
Tiết 45 Cảnh khuya - R?m tháng giêng
( Hồ Chí Minh )
I. Đọc và tìm hiểu chung
II. Đọc tìm hiểu văn bản
Bài 2: Rằm tháng riêng - Nguyên Tiêu ( 1948)
Rằm xuân lồng lộng trăng soi
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Điệp từ - " Xuân"
Mở ra không gian cao xa, rộng đến vô cùng,
bầu trời và vầng trăng như không có giới hạn,
dòng sông mặt nước tiếp lẫn, liền với trời

Tiết 45 Cảnh khuya - R?m tháng giêng
( Hồ Chí Minh )
I. Đọc và tìm hiểu chung
II. Đọc tìm hiểu văn bản
Bài 2: Rằm tháng riêng - Nguyên Tiêu ( 1948)

Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.

Cảnh: Mang vẻ đẹp lung linh huyền ảo
của thơ cổ, nhưng ngập tràn sức sống,
tâm hồn trẻ trung của con người.
- Con thuyền chở người kháng chiến giữa nơi sâu thẳm,
mịt mù khói sóng, Bác và mọi người đang bàn việc quân,
nửa đêm mới trở về trên con thuyền đầy trăng
"Bàn việc quân``
- Là lo bàn việc sinh tử của đất nước
Nơi mịt mù khói sóng - một không gian hữu tình
để gợi cảm xúc của thi nhân
Tiết 45 Cảnh khuya - R?m tháng giêng
( Hồ Chí Minh )
I. Đọc và tìm hiểu chung
II. Đọc tìm hiểu văn bản
Bài 2: Rằm tháng riêng - Nguyên Tiêu

Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền

Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.

"Bàn việc quân``
- Là lo bàn việc sinh tử của đất nước
- Nơi sâu thẳm, mịt mù khói sóng
Con thuyền chở đầy trăng, con thuyền
kháng chiến, con thuyền tràn đầy
niềm vui, niềm tin vào kháng chiến của cách mạng.
Vừa cổ điển vừa hiện đại, khoẻ khoắn trẻ trung.
- Tâm hồn rộng mở với thiên nhiên
- Phong thái ung dung, lạc quan cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh
- ẩn dụ

Hai bài thơ đều tả cảnh trăng, em hãy chỉ ra nét riêng, chung của mỗi bài?


Tiết 45 Cảnh khuya - R?m tháng giêng
( Hồ Chí Minh )
C?NH KHUYA
R?M TH�NG Giêng

Cảnh trăng trong rừng
Bức tranh nhiều tầng lớp
quấn quýt
Cảnh trăng rằm trên sông
Không gian bát ngát tràn đầy
sức xuân
Yêu thiên nhiên
Ung dung tự tại
- Lỗi lo nước nhà
- Bàn bạc việc quân
Lòng yêu nước thiết tha
Bút pháp cổ điển và hiện đại
Phong thái ung dung
Tâm hồn thi sĩ và tinh thần chiến sĩ

RẰM THÁNG GIÊNG
(Nguyên tiêu)
Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Dịch thơ
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn mầu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Tiết 45
III. Tổng kết:
1.Nghệ thuật: So sánh, điệp từ
Hình ảnh thơ đẹp, từ ngữ gợi hình
biểu cảm
2.Nội dung: Thể hiện tình yêu thiên nhiên
Tâm hồn hoà hợp, nhạy cảm trước
thiên nhiên tươi đẹp. Lòng yêu nước
sâu nặng và phong thái ung dung
lạc quan của Bác Hồ.
Bài tập 1: Điền những cụm từ miêu tả trăng: trăng theo, trăng xưa, trăng vào cửa sổ, trăng nhòm, vào những câu thơ sau.
1, Dòng sông lặng ngắt như tờ
Sao đưa thuyền chạy thuyền chờ .....
( Đi thuyền trên sông Đáy).
2, ... .... . .. đòi thơ,
Việc quân đang bận xin chờ hôm sau.
( Tin thắng trận).
3, Kháng chiến thành công ta trở lại
.... hạc cũ với xuân này.
( Cảnh rừng Việt Bắc).
3, Việc quân việc nước bàn xong
Gối khuya ngon giấc bên song .......
( Đối trăng).
trăng theo
Trăng xưa
trăng nhòm
Trăng vào cửa sổ