Bài 12. Cảnh khuya

Nhiệt liệt chào mừng hội thi giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh năm học 2008-2009
Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô về dự giờ
CẢNH KHUYA,
RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu)
I. Tìm hiểu chung về văn bản:
1/ Tác giả, tác phẩm.
- Tác giả:

Tiết 45: Văn bản
Vài hình ảnh Bác theo thời gian
CẢNH KHUYA,
RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu)
I. Tìm hiểu chung về văn bản.
1/ Tác giả, tác phẩm:
a. Tác giả:
- Hồ Chí Minh (1890-1969), quê ở Kim Liên,
Nam Đàn, Nghệ An.
- Là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và cách mạng Việt Nam.
- Là danh nhân văn hóa thế giới.
- Là một nhà thơ lớn.
b. Tác phẩm
Hai bài thơ được viết vào thời kì đầu
của cuộc kháng chiến chống Pháp tại chiến khu
Việt Bắc ( 1947-1948)

Tiết 45: Văn bản
* T�c gia van h?c :
Văn chính luận : Bản án chế độ thực dân Pháp, Tuyên ngôn Độc lập, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến …
Truyện ký : Varen và Phan Bội Châu, Vi hành …
Thơ : Nhật kí trong tù, Thơ Hồ Chí Minh …
CẢNH KHUYA,
RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu)
I. Tìm hiểu chung về văn bản.
1/ Tác giả, tác phẩm:
a. Tác giả:
- Hồ Chí Minh (1890-1969), quê ở Kim Liên,
Nam Đàn, Nghệ An.
- Là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và cách mạng Việt Nam.
- Là danh nhân văn hóa thế giới.
- Là một nhà thơ lớn.
b. Tác phẩm
Hai bài thơ được viết vào thời kì đầu
của cuộc kháng chiến chống Pháp tại chiến khu
Việt Bắc ( 1947-1948)
2/ Đọc – hiểu từ khó

Tiết 45: Văn bản
3. Thể Thơ:


Hai Bài thơ thuộc
thể thơ nào?
Thất ngôn tứ tuyệt
RẰM THÁNG GIÊNG
(Nguyên tiêu)
Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.

1948
(Hồ Chí Minh)
Dịch thơ:
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.

(Xuân Thuỷ dịch)
Phiên âm và dịch thơ có gì khác nhau?
CẢNH KHUYA,
RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu)
I. Tìm hiểu chung về văn bản
II. Phân tích:
1. Bài “Cảnh khuya” :
a) Hai câu đầu :
Cảnh khuya trên rừng việt Bắc



Tiết 45 Văn bản
Chiến khu Việt Bắc
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
- Hình ảnh: so sánh “tiếng suối như tiếng hát” . -> Tiếng suối trở nên gần gũi với con người.
- Điệp từ “Lồng” -> tạo một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp.
=> Gợi vẻ đẹp thiên nhiên trong trẻo, tươi sáng.
b) Hai câu cuối:
Tâm trạng của Bác
Theo em, nguyên nhân “chưa ngủ” ở câu 3 và câu 4 giống nhau hay khác nhau?
CẢNH KHUYA,
RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu)
1) Bài “Cảnh khuya”:
a) Cảnh khuya trên rừng Việt Bắc:
- Hình ảnh: so sánh “tiếng suối như tiếng hát” .
-> Tiếng suối trở nên gần gũi với con người.
Điệp từ “Lồng” -> tạo một bức tranh thiên nhiên
tươi đẹp.
=> Gợi vẻ đẹp thiên nhiên trong trẻo, tươi sáng.

b) Tâm trạng của Bác :
Câu 3: say mê cảnh thiên nhiên
- “ Chưa ngủ”:
Câu 4: lo việc nước
->Điệp từ, so sánh : Nhấn mạnh thêm nỗi no nước nhà của
Bác .
=>Tình yêu thiên nhiên hòa hợp với tình yêu đất nước.
Tiết 45: Văn bản
Viết về những đêm không ngủ của Bác vì lo cho dân cho nước, ngoài bài thơ này em còn biết những bài thơ nào nữa ? (Thơ của Bác và những nhà thơ khác viết về Bác)
-Không ngủ được ( Hồ Chí Minh )
-Đêm nay Bác không ngủ ( Minh Huệ )
CẢNH KHUYA,
RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu)
I. Tìm hiểu chung về văn bản:
II. Phân tích:
1) Bài “Cảnh khuya”:
2) Bài “ Rằm tháng giêng” :
a ) Cảnh đêm rằm trên sông

Tiết 45: Văn bản
- Không gian:
Cao rộng, bát ngát tràn đầy ánh trăng trong đêm rằm tháng giêng.
- Điệp từ:
“Xuân”
- Từ láy:
Lồng lộng  bầu trời cao rộng, trong trẻo
Nhấn mạnh vẻ đẹp, và sức sống của mùa xuân đang tràn ngập cả đất trời.
=> Gợi cảm xúc nồng nàn, tha thiết với vẻ đẹp của thiên nhiên.
Giữa đêm trăng lồng lộng, xuất hiện hình ảnh con thuyền chở người kháng chiến. Đó có phải là cuộc dạo chơi trên sông hay không?
Đặt trong đề tài thơ kháng chiến của Bác, em hiểu như thế nào về chi tiết thơ bàn bạc việc quân?
Câu hỏi thảo luận:
Em có nhận xét gì về tình cảm của Bác trong chi tiết trên? Tại sao phải bàn bạc việc quân trên thuyền?
-> Lo toan công việc kháng chiến thể hiện tình yêu cách mạng, yêu nước. Con thuyền chở người kháng chiến lướt trên sông trăng giữa không gian trời nước bao la, hòa hợp, gắn bó cùng thiên nhiên.
Rằm tháng giêng:
a) Cảnh đêm rằm trên sông:
b) Hình ảnh con người:
- “ Bàn bạc việc quân”: Cuộc họp liên quan đến vận mệnh của đất nước.
- “ Trăng ngân đầy thuyền”: ánh trăng giữa trời nước bao la.
->Tình yêu cách mạng, yêu nước, lãng mạn, ung dung, lạc quan.
CẢNH KHUYA,
RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu)
Tiết 45: Văn bản


Theo em hai bài thơ có nghĩa chung nào?



CẢNH KHUYA,
RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu)


 Tâm hồn yêu nước luôn rộng mở với thiên nhiên, mặc dù phải ngày đêm lo cho dất nước nhưng tâm hồn vẫn rung cảm trước vẻ đẹp của đêm trăng ở rừng.
Một vài hình ảnh Bác Hồ hoạt động ở chiến khu Việt Bắc 1948-1954
Hai bài thơ lộng lẫy ánh trăng và lòng người phấn chấn được ra đời giữa lúc kháng chiến gian khổ. Điều đó cho ta thấy vẻ đẹp trong tâm hồn và phong cách sống của Bác như thế nào?
 Tâm hồn nhạy cảm và trân trọng vẻ đẹp của tạo hóa, phong cách sống lạc quan, giàu chất thi sĩ.
Em có nhận xét gì về cảnh rừng Việt Bắc qua hai bài thơ?
Qua hai bài thơ em học tập được gì về phong cách và lối sống của Bác?
CẢNH KHUYA,
RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu)
I.Tìm hiểu chung về văn bản
II. Phân tích.
Cảnh khuya :
Rằm tháng giêng:
III. Tổng kết:

Tiết 45: Văn bản
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
Nghệ thuật
Nội dung
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
Kết hợp miêu tả và biểu cảm,lời
Thơ ngắn gọn, tự nhiên, gợi cảm.
Kết hợp màu sắc cổ điển và hiện đại

Sử dụng các biện pháp tu từ đạt hiệu
quả cao.
Cảnh thiên nhiên tươi đẹp,lộng lẫy
Tình yêu thiên nhiên tha thiết ,
lòng yêu nước sâu đậm, và phong
thái ung dung lạc quan của Bác.
III.TỔNG KẾT

Câu1: 2 bài thơ “Cảnh khuya”, “Rằm tháng giêng” được viết theo phương thức biểu đạt nào?
a.Tự sự b.Biểu cảm
c.Nghị luận d.Miêu tả
Câu 2: Vì sao em biết 2 bài thơ đó thuộc phương thức biểu cảm?
a.Vì 2 bài thơ bài tỏ tình cảm, cảm xúc.
b.Vì 2 bài thơ tái hiện trạng thái sự vật, con người.
c.Vì 2 bài thơ nêu ý kiến đánh giá, bàn luận.
d.Vì 2 bài thơ trình bày diễn biến sự việc
Câu 3: Hai bài thơ được viết theo thể loại thơ nào?
a.Lục bát
b.Song thất lục bát
c.Thất ngôn bát cú
d.Thất ngôn tứ tuyệt
IV. Luyện Tập
1. Trắc nghiệm:
Hướng dẫn chuẩn bị:

- Học thuộc lòng hai bài thơ.
- Học nội dung bài.
- Chuẩn bị kiểm tra Tiếng Việt 1 tiết.
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô đã về dự giờ tiết học hôm nay!