Bài 12. Cảnh khuya

Chào mừng các thầy cô giáo
về dự hội thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện
Năm học 2010-2011

Giáo viên: Nguyễn Thế Hanh
Tru?ng THCS Chõu Giang



Hồ Chí Minh (19/5/1890 -2/9/1969)
- Quª : Kim Liªn- Nam §µn- NghÖ An.
- Là anh hùng giải Phóng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới, nhà thơ lớn của Việt Nam
- Phong cách thơ: giản dị mà hàm súc, cổ điển mà hiện đại
- Thơ ca chiếm một vị trí đáng kể trong sự nghiệp văn học của Hồ Chí Minh. ở những sáng tác thể loại này, hình ảnh Hồ Chí Minh hiện lên với tâm hồn nghệ sĩ , chiến sĩ cao đẹp.
Ti?t 45:
Suối Lê - nin (Cao Bằng)
Hang Pắc Bó (Cao Bằng)
Bác Hồ làm việc ở chiến khu Việt Bắc
Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
1947
(Hồ chí Minh)
cổ thụ
Rằm tháng giêng.
(Nguyên tiêu)
Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Dịch nghĩa
Đêm nay, đêm rằm tháng giêng, trăng đúng lúc tròn nhất,
Sông xuân, nước xuân tiếp giáp với trời xuân;
Nơi sâu thẳm mịt mù khói sóng bàn việc quân,
Nửa đêm quay về trăng đầy thuyền.
Dịch thơ
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
(Xuân Thuỷ - dịch)
Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trang lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vỡ lo nỗi nước nh�.
1947
( Hồ Chí Minh)
Rằm tháng giêng
(Nguyên tiêu)
Phiên âm:
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
1948
( Hồ Chí Minh)
* Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt
*Phương thức biểu đạt: Miêu tả và biểu cảm
*Bố cục: Mỗi bài đều có bố cục 2 phần:
- Hai câu đầu:cảnh đêm trăng ở Việt Bắc
- Hai câu sau: tâm trạng của Bác Hồ
xa,
hoa.
nhà.
viên,
thuyền.
thiên;
Tiếng suối
Trăng, cổ thụ, hoa
So sánh
Trong trẻo,Gần gũi, ấm áp, có sức sống trẻ trung
Lặp từ
Quấn quýt, hoà quyện, nhiều tầng lớp
Gần gũi, cổ kính, lung linh, huyền ảo, sống động, tràn ngập ánh trăng.
Cảnh đêm trăng ở núi rừng Việt Bắc
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trang lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
như
lồng
lồng
Tâm trạng
Tâm hồn thi sĩ
Tinh thần chiến sĩ
Say mê ngắm cảnh
Nỗi lo việc nước
Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
như
chưa ngủ,
Chưa ngủ
Yêu thiên hiên, gắn bó hoà hợp với thiên nhiên, là người yêu nước
.
Nội dung
- Vẽ nên bức tranh cảnh khuya núi rừng Việt Bắc sống động, nên thơ.
- Thể hiện tâm hồn yêu thiên nhiên và tấm lòng thiết tha với đất nước của Bác.
Nghệ thuật
-Sử dụng biện pháp nghệ thuật đặc sắc: so sánh,
lặp từ. Ngôn từ bình dị, gợi cảm với nhiều hình ảnh thiên
nhiên đẹp có màu sắc cổ điển và mang đậm tính thời đại
Tiểu kết
Rằm tháng giêng (Nguyên tiêu)
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Phiên âm:
Dịch thơ:
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
(Xuân Thuỷ dịch)
So sánh phiên âm và bản dịch thơ trong bài Rằm tháng riêng em thấy có điểm gì khác?


Trăng
Sông, nước, trời
Tròn đầy, sáng ,trong trẻo
Sức sống mùa xuân đang tràn ngập cả trời đất
Cảnh sông nước đêm rằm tháng giêng
Không gian cao rộng, bát ngát,
sáng sủa, trong trẻo, tràn đầy sức sống.
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
lồng lộng
xuân
xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
Con người
Bàn bạc việc quân
Ung dung, lạc quan
Đi trên thuyền chở đầy trăng
.
Tiểu kết :
Nội dung
- Bức tranh trăng trên sông nước bát ngát, tràn đầy sắc xuân.
Tâm hồn rộng mở trước thiên nhiên, lòng yêu nước và
phong thái ung dung, lạc quan của Bác.
Nghệ thuật
-Biện pháp lặp từ ngữ, ngôn từ gợi hình, gợi cảm,nhiều hình ảnh thiên nhiên đẹp mang màu sắc cổ điển.
Rằm tháng giêng
Cảnh khuya
Cảnh đêm trăng trong rừng,
bức tranh nhiều tầng lớp
quấn quýt.
Cảnh trăng rằm trên sông ,
không gian bát ngát tràn
đầy sức xuân.
Yêu thiên nhiên
Ung dung lạc quan
Yêu nước
Nỗi lo nước nhà
Bàn bạc việc quân
Bút pháp cổ điển, hiện đại
Tâm hồn thi sĩ và tinh thần chiến sĩ
*Nghệ thuật :
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.
Sử dụng hiệu quả biện pháp điệp từ.
Ngôn từ bình dị, gợi cảm.
Vẻ đẹp vừa cổ điển vừa hiện đại.
*Nội dung:
- Cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc huyền ảo, tràn đầy sức sống.
Thể hiện tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu nước và phong thái ung dung, lạc quan.
*Ghi nhớ:(SGK/143)
Cảnh khuya và Rằm tháng giêng là hai bài thơ tứ tuyệt của Hồ Chí Minh được sáng tác trong thời kỳ đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Hai bài thơ miêu tả cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc, thể hiện tình cảm với thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quan của Bác Hồ.
Hai bài thơ có nhiều hình ảnh thiên nhiên đẹp, có màu sắc cổ điển mà bình dị, tự nhiên.
Bài tập 1: Quan sát hình ảnh trên và cho biết hình ảnh này tương ứng với bài thơ nào, dòng thơ nào mà các em vừa học?
B�i tập 2:
Có ý kiến cho rằng: Hai b�i Cảnh Khuya v� Rằm tháng giêng
của Hồ Chí Minh tuy l� thơ hiện đại nhưng rất đậm màu sắc cổ điển.
Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?

Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt đường luật nhung cách ngắt nhịp
sáng tạo.

Hỡnh ảnh thơ: quen thuộc trong thơ cổ nhưng mang hơi thở thời đại.
Tâm hồn thi sĩ hoà hợp với cốt cách người chiến sĩ.
Đề tài : trăng
Trên bàn Bác chúng con không thắp nến
Đã có vầng trăng ôm ấp quanh Người
Bác yêu trăng như yêu một cuộc đời
Trong thơ Bác trăng với hoa là bạn.
.
Hướng dẫn học ở nhà
Học thuộc lòng hai bài thơ.
Sưu tầm những bài thơ của Bác có hình ảnh trăng.
Soạn bài "Thành ngữ" :
- Trả lời các câu hỏi ở phần I, II.
- Sưu tầm các câu thành ngữ.

Chúc các em học sinh chăm ngoan, học tốt !
Cảm ơn các thầy cô giáo
và các em.