Bài 12. Cảnh khuya

Văn bản:Cảnh khuya.
( Hồ Chí Minh )
I. Giới thiệu chung.
Tác giả.
Hồ Chí Minh (1890 – 1969) quê ở Nam Đàn, Nghệ An. Là vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam. Là 1 Danh nhân văn hóa thế giới, 1 nhà thơ lớn của dân tộc.

I. Giới thiệu chung.
2. Tác phẩm.
Hoàn cảnh sáng tác: viết vào mùa thu 1947 khi chiến dịch Việt Bắc đang diễn ra rất quyết liệt.
Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
Phương thức: biểu cảm + miêu tả.
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
II. Đọc – hiểu văn bản.
Đọc, chú thích.
Phân tích.
a/ 2 câu đầu: bức tranh thiên nhiên núi rừng Việt Bắc trong đêm khuya.
‘’ Tiếng suối trong như tiếng hát xa’’
Bức tranh thiên nhiên núi rừng mở ra bằng tiếng suối.
Tiếng suối được nhà thơ so sánh với tiếng hát của con người từ xa vọng lại.
Biện pháp so sánh có tác dụng vừa gợi tả sự trong trẻo, du dương của tiếng suối trong đêm khuya vừa gợi cảm về sự xuất hiện của con người, sự sông khiến cho bức tranh thiên nhiên núi rừng không hoang vắng, hiu hắt mà thật gần gũi, thân thiết với con người.
Tiếng suối trong đêm khuya nghe càng rõ, trong trẻo bao nhiêu thì cảnh rừng khuya cành tĩnh lặng bấy nhiêu. Đấy là nghệ thuật lấy động để tả tĩnh.
II. Đọc – hiểu văn bản.
II. Đọc – hiểu văn bản.
‘’ Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa’’
Nếu câu 1 miêu tả âm thanh thì câu 2 là đường nét hình ảnh. Đó là hình ảnh ánh trăng.
Điệp từ ‘’lồng’’ trong câu thơ được dùng thật đắt, thật hay bởi nó khiến bức tranh đêm trăng rừng khuya không chỉ có tầng bậc cao thấp, sáng tối mà còn gợi vẻ đẹp lung linh huyền ảo. Câu thơ không chỉ có 2 màu đen trắng mà được người đọc hình dung ra muôn nghìn màu sắc.
II. Đọc – hiểu văn bản.
b/ 2 câu sau: tâm trạng của con người trong đếm khuya.
‘’ Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.’’
2 câu thơ sử dụng điệp ngữ nối tiếp kết hợp với nghệ thuật so sánh giúp cho chúng ta nhận ra vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ. Thì ra Người chưa ngủ không phải chỉ vì say mê thưởng ngoạn cái đẹp của ánh trăng đêm khuya mà chưa ngủ là bởi 1 nỗi niềm thường trực: lo nỗi nước nhà. Đó là tâm trạng của 1 vị lãnh tụ hết lòng vì dân vì nước.
II. Đọc – hiểu văn bản.
Như vậy, 2 câu thơ vừa lý giải lý do không ngủ của Bác vừa giúp ta cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của Bác. Đó là tâm hồn của 1 thi nhân say cái đẹp vừa là tâm hồn của 1 người chiến sĩ lo cho dân cho nước.
III. Tổng kết.
Nghệ thuật: bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm xúc.
hình ảnh thơ giản dị, giàu sức gợi. Bài thơ là sự kết hợp giữa chất cổ điện và chất hiện đại.
Nội dung: sgk