Bài 12. Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

Chào mừng các thầy cô giáo đến dự giờ thăm lớp 7c





Tiết 50 :

Cách làm bài văn
biểu cảm về tác phẩm văn học
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học.
1. Đọc bài văn: SGK
2. Nhận xét:
- Đối tượng biểu cảm: Bài ca dao “ Đêm qua ra đứng bờ ao”
Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ…
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi, nhện hỡi, nhện chờ mối ai ?
Buồn trông chênh chếch sao mai,
Sao ơi, sao hỡi, nhớ ai sao mờ ?
Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà ,
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn…
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy hãy còn trơ trơ
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học.
1. Đọc bài văn: SGK
2. Nhận xét:
- Đối tượng biểu cảm: Bài ca dao “ Đêm qua ra đứng bờ ao”
-Nội dung phát biểu cảm nghĩ: các hình ảnh, chi tiết
+ Cái bóng người ra đứng bờ ao
+Con nhện chăng tơ
+ Dải Ngân Hà
+ Sông Tào Khê
- Cách phát biểu cảm nghĩ :
+ Tưởng tượng:
Hình ảnh người đàn ông ra đứng bờ ao, con nhện chăng tơ
+ Liên tưởng:
Hình ảnh sông Ngân với điển tích Ngưu Lang, Chức Nữ

+ Suy ngẫm:
Về Sông Tào Khê
-> Chỉ ra được giá trị nội dung của bài văn (nỗi nhớ, lòng chung thủy)
-> Chỉ ra được hình thức biểu cảm của bài văn bằng: liên tưởng, tưởng tượng, suy ngẫm…. ( hình ảnh tiêu biểu, các dấu hiệu nghệ thuật : dấu câu, nghệ thuật tu từ, dùng từ, đặt câu…)
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học.
1. Đọc bài văn: SGK
2. Nhận xét:
3. Kết luận
a. Khái niệm:
- PBCN về một TPVH ( bài văn, bài thơ) là trình bày những cảm xúc, tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội dung và hình thức của tác phẩm đó
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ…
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi, nhện hỡi, nhện chờ mối ai ?
Buồn trông chênh chếch sao mai,
Sao ơi, sao hỡi, nhớ ai sao mờ ?
Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà ,
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn…
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Tào Khê nước chảy hãy còn trơ trơ
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học.
1. Đọc bài văn: SGK
2. Nhận xét:
- Khi PBCN có thể PBCN về toàn bộ tác phẩm hoặc chỉ chọn những hình ảnh chi tiết tiêu biểu, những phần cơ bản, bộc lộ được nội dung, hình thức của tác phẩm
3. Kết luận:
a. Khái niệm: PBCN về một TPVH ( bài văn, bài thơ) là trình bày những cảm xúc, tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội dung và hình thức của tác phẩm đó

* Lưu ý :
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Bài tập trắc nghiệm: Để bộc lộ cảm xúc về hình ảnh sông Ngân Hà, Nguyên Hồng viết:
“ ……Thì ra cái vùng sao như cát, như thủy tinh vãi kia ở trong tranh minh họa là dải Ngân Hà? A ! Sông Ngân! Sông Ngân! Thế là con sông điển tích mà tôi được biết bấy lâu, hàng năm cứ đến tháng bảy thì có một đôi vợ chồng tên là Ngưu Lang và Chức Nữ được quá giang gặp nhau, và chỉ được gặp nhau có một ngày thôi ấy, lại chính con sông có một người không có tên nhưng tôi thấy lại quen quen và thân thương, đang ngước mặt lên trông ngắm mà nhớ thương, mà mong đợi. Mong đợi và nhớ thương không tả rõ là ai, là đâu, là gì, mà sao vẫn thấy có một người, có một nơi, có một tình, có một cảnh, vừa man mác, vừa bâng khuâng, vừa da diết vô cùng.”
? Trong đoạn văn trên, tác giả đã sử dụng kiểu câu nào ? Nhận xét tác dụng của kiểu câu ấy ?
Câu hỏi tu từ C. Câu đặc biệt
Câu cảm thán D. Tất cả A,B,C.
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Bài tập trắc nghiệm: Để bộc lộ cảm xúc về hình ảnh sông Ngân Hà, Nguyên Hồng viết:
“ ……Thì ra cái vùng sao như cát, như thủy tinh vãi kia ở trong tranh minh họa là dải Ngân Hà? A ! Sông Ngân! Sông Ngân! Thế là con sông điển tích mà tôi được biết bấy lâu, hàng năm cứ đến tháng bảy thì có một đôi vợ chồng tên là Ngưu Lang và Chức Nữ được quá giang gặp nhau, và chỉ được gặp nhau có một ngày thôi ấy, lại chính con sông có một người không có tên nhưng tôi thấy lại quen quen và thân thương, đang ngước mặt lên trông ngắm mà nhớ thương, mà mong đợi. Mong đợi và nhớ thương không tả rõ là ai, là đâu, là gì, mà sao vẫn thấy có một người, có một nơi, có một tình, có một cảnh, vừa man mác, vừa bâng khuâng, vừa da diết vô cùng.”
? Trong đoạn văn trên, tác giả đã sử dụng kiểu câu nào ? Nhận xét tác dụng của kiểu câu ấy ?
Câu hỏi tu từ C. Câu đặc biệt
Câu cảm thán D. Tất cả A,B,C.
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học.
1. Đọc bài văn: SGK
2. Nhận xét:
- Khi làm bài văn biểu cảm cần sử dụng đa dạng các kiểu câu để thể hiện cảm xúc : Câu dài, câu ngắn, câu cảm thán, câu hỏi tu từ, câu đặc biệt, câu có chứa các từ ngữ biểu cảm…
3. Kết luận
a. Khái niệm: SGK
* Lưu ý:
- Khi PBCN có thể PBCN về toàn bộ tác phẩm hoặc chỉ chọn những hình ảnh chi tiết tiêu biểu, những phần cơ bản, bộc lộ được nội dung, hình thức của tác phẩm
- Biểu cảm về TPVH không thể nói chung chung mà phải rất cụ thể, phải biết vận dụng các thao tác nghị luận, phân tích, chứng minh
- Khi PBCN về TPVH biết liên hệ , liên tưởng đến những tác phẩm hoặc nhân vật khác.
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Bố cục:
TB: Tiếp theo -> của ta: Trình bày cảm nghĩ cụ thể
KB: Còn lại : Ấn tượng chung về tác phẩm
2 phần
Mở bài:” Ca dao, dân ca là viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Ca dao diễn tả sâu sắc đời sống nội tâm của con người. Đặc biệt ca dao chú trọng thể hiện nỗi nhớ, tình cảm thủy chung của con người. Viết về vấn đề này có rất nhiều bài ca dao thể hiện nhưng bài để lại cho tôi ấn tượng sâu sắc nhất là bài: Đêm qua ra đứng bờ ao. “
b.Bố cục:
* Mở bài
3 phần
Giới thiệu tác giả, tác phẩm hoặc hoàn cảnh sáng tác, tiếp xúc với tác phẩm…
Nêu cảm nghĩ ban đầu
* Thân bài
Trình bày cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên.
- Với tác phẩm thơ ( trữ tình) : Người viết trình bày cảm xúc, ấn tượng đối với cảnh vật, nhân vật trữ tình, tình cảm được bộc lộ qua hình ảnh, câu chữ, tiết tấu, nhịp điệu của tác phẩm….
- Với tác phẩm tự sự : Người viết phải bày tỏ tình cảm, ấn tượng chung về câu chuyện, Sau đó trình bày cảm xúc khâm phục, kính yêu hoặc sự khinh ghét, ác cảm, căm thù đối với hành động ứng xử của nhân vật. Cững có thể nêu cảm xúc của mình với chi tiết trong truyện…
* Kết bài:
Nêu cảm xúc, ấn tượng chung về tác phẩm
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học.
3. Kết luận
a. Khái niệm:
- PBCN về một TPVH ( bài văn, bài thơ) là trình bày những cảm xúc, tưởng tượng, liên tưởng, suy ngẫm của mình về nội dung và hình thức của tác phẩm đó
* Lưu ý:
- Khi PBCN có thể PBCN về toàn bộ tác phẩm hoặc chỉ chọn những hình ảnh chi tiết tiêu biểu, những phần cơ bản, bộc lộ được nội dung, hình thức của tác phẩm
- Khi làm bài văn biểu cảm cần sử dụng đa dạng các kiểu câu để thể hiện cảm xúc : Câu dài, câu ngắn, câu cảm thán, câu hỏi tu từ, câu đặc biệt, câu có chứa các từ ngữ biểu cảm…
- Biểu cảm về TPVH không thể nói chung chung mà phải rất cụ thể, phải biết vận dụng các thao tác nghị luận, phân tích, chứng minh
- Khi PBCN về TPVH biết liên hệ , liên tưởng đến những tác phẩm hoặc nhân vật khác.
b. Bố cục: 3 phần
Mở bài : Giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc với tác phẩm
Thân bài : Những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên.
Kết bài : Ấn tượng chung về tác phẩm
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
II. Luyện tập: Đề bài: PBCN về bài thơ “Cảnh khuya” của HCM.
* Tìm hiểu đề:
- TL: Biểu cảm về một TPVH
- Đối tượng BC : Bài thơ “ Cảnh khuya”
- Định hướng tình cảm : yêu thích, khâm phục, tự hào
* Dàn ý :
1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả - tác phẩm
- Nêu cảm xúc : Xúc động và ngưỡng mộ
2. Thân bài:
a. Cảm nghĩ về cảnh:
- So sánh độc đáo, mới lạ: Tiếng suối….tiếng hát
- Ánh trăng: Lồng ( điệp từ)
->CN: Cảnh Bác vẽ ra như một bức tranh tươi đẹp khiến em say mê, ngây ngất
b.Cảm nghĩ về người:
- Điệp từ “Chưa ngủ” :
-> CN: Yêu kính, khâm phục tâm hồn và tấm lòng của Bác
3.Kết bài :
-> Nhớ đến câu thơ của N.Trãi
Cảnh quá đẹp và lo nỗi nước nhà
- Liên tưởng đến những đêm không ngủ khác của Bác
Khái quát lại suy nghĩ, cảm xúc


Củng cố - Dặn dò:
Khái niệm biểu cảm về một tác phẩm văn học.
Bố cục của bài văn biểu cảm về một tác phẩm văn học.
Chuẩn bị giờ sau viết bài tập làm văn số 3 văn biểu cảm.